Cơ hội và thách thức về dân số

Theo phân tích gần đây của nhóm các nhà khoa học quốc tế chuyên nghiên cứu mối liên hệ giữa biến đổi khí hậu và các hiện tượng thời tiết cực đoan World Weather Attribution, các đợt nắng nóng khắc nghiệt diễn ra vừa qua đã tàn phá nhiều khu vực ở Mỹ, châu Âu và Trung Quốc. Cơ quan giám sát khí hậu của Liên minh châu Âu EU cho biết năm 2023 có thể sẽ là năm nóng nhất lịch sử loài người và nhiệt độ toàn cầu trong mùa hè này ở Bắc bán cầu là mức cao nhất từng được ghi nhận.

Nền kinh tế châu Âu liên tục được cảnh báo đối mặt với tương lai ảm đạm. Mới đây, Ủy ban châu Âu (EC) đã điều chỉnh giảm dự báo tăng trưởng của Khu vực Đồng tiền Chung châu Âu (Eurozone) năm 2023 và 2024, do kinh tế Đức giảm mạnh kéo đà tăng trưởng của khu vực đi xuống. Bên cạnh đó, nguồn cung tiền của Eurozone đã giảm lần đầu tiên sau 13 năm do hoạt động cho vay của khu vực tư nhân trì trệ và tiền gửi giảm. Các nhà kinh tế cảnh báo dấu hiệu này đang cho thấy sự suy thoái hơn nữa của nền kinh tế khu vực.

Chuyến thăm Nga của Chủ tịch quốc vụ Triều Tiên Kim Jong Un không chỉ là chuyến thăm đầu tiên sau hơn 4 năm và chuyến công du nước ngoài đầu tiên của ông Kim Jong Un kể từ sau đại dịch Covid-19, mà chuyến đi còn diễn ra vào đúng thời điểm hai nước muốn củng cố mặt trận ứng phó hiệu quả hơn trước sức ép gia tăng từ phương Tây. Chính bởi vậy, theo nhận định của giới quan sát, sự kiện này sẽ đánh dấu cột mốc của nhiều thay đổi trong quan hệ Nga - Triều cũng như chính trị quốc tế.

Thảm họa động đất xảy ra đêm 8/9 (giờ địa phương) đã giáng một đòn mạnh vào đất nước Morocco. Người dân Morocco đến nay vẫn chưa hết bàng hoàng về trận động đất. Đã có gần 3 nghìn người chết và con số này có thể còn tăng lên vì công tác tìm kiếm vẫn chưa kết thúc. Đây được coi là trận động đất mạnh nhất xảy ra tại Morocco trong hơn 100 năm qua.

Các quốc gia trên khắp các châu lục đang phải đối mặt với các hiện tượng thời tiết cực đoan ngày càng khốc liệt. Mỹ đạt kỷ lục mới về thiệt hại do thiên tai, Trung Quốc chìm trong nước lũ, động đất kinh hoàng tại Maroc. Và mới đây Lybia là nước tiếp theo hứng chịu hậu quả thảm khốc của lũ lụt.

Hội nghị thượng đỉnh 20 nền kinh tế phát triển và mới nổi hàng đầu thế giới (G20) vừa diễn ra tại thủ đô New Delhi, Ấn Độ. Năm nay lần đầu tiên Hội nghị Thượng đỉnh G20 được tổ chức tại một quốc gia Nam Á. Đây cũng là sự kiện ngoại giao hoành tráng nhất, quy tụ đông đảo lãnh đạo thế giới nhất được tổ chức tại Ấn Độ trong vòng 40 năm qua.

Chưa bao giờ chúng ta thấy các hoạt động nghiên cứu và phát triển công nghệ diễn ra sôi động như hiện nay. Các công nghệ mới trong mọi lĩnh vực liên tục được ra mắt, đem lại tiện ích cho con người. Từ các thiết bị âm thanh chạy bằng năng lượng mặt trời, robot hình người đến đồ chơi điện tử và nhà thông minh tiết kiệm năng lượng cho thấy xu hướng công nghệ thân thiện môi trường và mang tính đột phá.

Hội nghị thượng đỉnh về khí hậu châu Phi lần đầu tiên diễn ra tại thủ đô Nairobi, Kenya, được coi là sự kiện quan trọng mang tính bước ngoặt do Kenya và Liên minh châu Phi đồng tổ chức.

Ngành công nghiệp ô tô toàn cầu đang trải qua một sự thay đổi lớn có ý nghĩa, khi điện khí hóa được đẩy mạnh để cắt giảm khí thải nhà kính cũng như tránh phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch. Báo cáo "Triển vọng xe điện toàn cầu 2023" của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) cho thấy hơn 10 triệu ô tô điện đã được bán trên toàn thế giới vào năm 2022, và doanh số dự kiến sẽ tăng thêm 35% trong năm nay, lên mốc 14 triệu chiếc.

Hội nghị thượng đỉnh Asean lần thứ 43 diễn ra trong bối cảnh tình hình thế giới và khu vực từ đầu năm 2023 đến nay tiếp tục chứng kiến những diễn biến phức tạp, khó lường, cạnh tranh giữa các nước lớn ngày càng gay gắt, những điểm nóng ở khu vực và trên thế giới vẫn chưa có dấu hiệu hạ nhiệt. Trong bối cảnh đó, ASEAN đã cho thấy sự đoàn kết và từng bước khẳng định mình là tâm điểm tăng trưởng của khu vực.

Mỹ là một trong những nước có hệ thống y tế được đánh giá là phát triển và hiện đại bậc nhất thế giới hiện nay. Tuy nhiên, chi phí thuốc đắt đỏ khiến hơn 9 triệu người dân Mỹ không dùng thuốc đúng như kê đơn mà bỏ liều hoặc uống ít hơn để tiết kiệm tiền, đặc biệt ở những người không có bảo hiểm y tế. Văn phòng Y tế công cộng Liên bang Thụy Sĩ cũng cho biết hiện đang phải đối mặt với tình trạng thiếu hơn 970 loại thuốc thuộc phạm vi bảo hiểm y tế, trong đó có nhiều loại thuốc kháng sinh, thuốc giảm đau và nhiều loại thuốc thiết yếu để điều trị các bệnh kinh niên như bệnh tim, huyết áp cao và tiểu đường.

Tổng thống Putin và người đồng cấp Erdogan đã tổ chức hội đàm tại thành phố Sochi để thảo luận về nhiều vấn đề khác nhau – bao gồm thiết lập trung tâm khí đốt ở Thổ Nhĩ Kỳ, hợp tác thương mại, tiến trình phi đô la hoá, Thỏa thuận ngũ cốc Biển Đen, xung đột Ukraine.

Một tháng sau cuộc đảo chính tại Niger, một cuộc đảo chính khác lại nổ ra ở một quốc gia Trung Phi - Gabon. Các sĩ quan quân đội Gabon đã đóng cửa biên giới, giải tán nhiều cơ quan lập pháp và tuyên bố nắm quyền chỉ bốn ngày sau khi Gabon tổ chức cuộc bầu cử Tổng thống gây tranh cãi với chiến thắng thuộc về ứng cử viên 64 tuổi Ali Bongo Ondimba.

Các quốc gia đã và đang tập trung nghiên cứu, phát triển công nghệ tạo ra những năng lượng tái tạo, trong đó có năng lượng gió. Trung Quốc đang nổi lên dẫn đầu trong lĩnh vực sản xuất điện gió toàn cầu, các nhà sản xuất của nước này cung cấp gần 60% công suất lắp đặt trên toàn thế giới trong năm 2022.

Mùa thu đã tới, thời tiết oi bức đã dịu đi, và đây cũng là thời điểm diễn ra nhiều lễ hội trên khắp thế giới. Nếu đến với Thủ đô Buenos Aires của Argentina vào dịp này du khách sẽ được sống trong bầu không khí sôi động của Lễ hội tango Buenos Aires.

Cực Nam Mặt Trăng – nơi đầy rẫy miệng núi lửa và hào sâu, nơi từng chứng kiến những cuộc đổ bộ thất bại nhưng ngày càng thúc đẩy một cuộc chạy đua không gian giữa cường quốc như Nga, Mỹ, Trung Quốc, Nhật Bản và Liên minh châu Âu. Quốc gia thành công mới nhất là Ấn Độ.

Khi nhắc tới các yếu tố tự nhiên giúp giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu, mọi người thường nghĩ đến thực vật, với khả năng hấp thụ khí nhà kính carbon dioxide. Nhưng nghiên cứu mới đây của các nhà khoa học đã chỉ ra rằng, các loài động vật hoang dã cũng đóng vai trò không nhỏ trong khôi phục hệ sinh thái, đồng thời gia tăng lượng carbon lưu trữ trong hệ sinh thái của chúng và ngăn chặn biến đổi khí hậu.

Dịch Covid 19 đang có xu hướng quay trở lại trong những ngày gần đây khi số ca mắc Covid-19 được ghi nhận ở 103 quốc gia.Theo báo cáo mới nhất của tổ chức Y tế thế giới WHO, trong khoảng thời gian từ cuối tháng 7 đến ngày 20/8, số ca mắc mới Covid-19 trên thế giới được ghi nhận là hơn 1,47 triệu ca, tăng 63% so với giai đoạn 4 tuần trước đó. Trong số đó, đứng đầu là các quốc gia như Hàn Quốc, kế đến là Mỹ, Australia, Anh, Italia và Singapore.

Hội đồng Du lịch và Lữ hành thế giới (WTTC) nhận định lĩnh vực du lịch và lữ hành toàn cầu sẽ không phục hồi hoàn toàn trong năm nay, nhưng sẽ tiến gần hơn về mức trước đại dịch Covid-19. Cụ thể, doanh thu của lĩnh vực du lịch-lữ hành toàn cầu năm nay dự báo đạt 9.500 tỷ USD, chỉ kém 5% so với mức đóng góp vào Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của năm 2019.

Trong bối cảnh xung đột Nga-Ukraine leo thang, một mặt trận khác đang có nguy cơ hình thành, trở thành điểm nóng tiềm ẩn căng thẳng về quân sự và địa chính trị giữa các nước liên quan. Đó là Biển Đen, khu vực có vai trò vô cùng quan trọng đối với Nga, Ukraine và cả các nước NATO.

Ô nhiễm không khí là một trong những kẻ giết người thầm lặng và nguy hiểm nhất mà nhân loại từng đối mặt, khi gây ra khoảng 7 triệu ca tử vong mỗi năm, gần bằng số ca tử vong vì hút thuốc lá và ăn uống không lành mạnh. Cải thiện chất lượng không khí đã trở thành vấn đề cấp bách của nhiều thành phố trên thế giới.

Hơn một thập kỷ sau khi Nhật Bản bị rung chuyển bởi động đất hồi năm 2011 dẫn tới thảm họa hạt nhân tồi tệ thứ hai trong lịch sử, chính phủ nước này đã lên kế hoạch xả một lượng lớn nước phóng xạ đã qua xử lý từ nhà máy điện hạt nhân Fukushima ra Thái Bình Dương. Động thái này đã vấp phải sự chỉ trích gay gắt từ các nước láng giềng, và ngay cả các ngư dân Nhật Bản. Tuy nhiên, bất chấp những tranh cãi, kế hoạch xả nước đã chính thức bắt đầu từ ngày 24/8.

Hội nghị thượng đỉnh nhóm các nền kinh tế mới nổi BRICS diễn ra tại Nam Phi từ ngày 22 đến 24 tháng 8 là cuộc họp mặt lớn nhất từ trước đến nay các nhà lãnh đạo và đại diện những nền kinh tế mới nổi. Các quốc gia đã cùng nhau thảo luận về việc mở rộng BRICS, việc chuyển đổi từ đồng đô la Mỹ sang tiền tệ quốc gia trong các hoạt động tài chính chung, thảo luận cơ hội kinh doanh mới, phát triển cơ sở hạ tầng và địa chính trị toàn cầu.

Văn phòng Thống kê Quốc gia Anh vừa công bố số liệu cho thấy lạm phát tại Anh đã hạ nhiệt trong tháng 7/2023, xuống 6,8%, mức thấp nhất kể từ tháng 2/2022. Tuy nhiên, mức lạm phát này vẫn còn cao hơn nhiều so với mức mục tiêu 2% mà ngân hàng trung ương Anh BoE đặt ra, và đây vẫn là một trong những nước lạm phát cao nhất ở Tây Âu, sau Iceland và Áo.

Hội nghị Robot Thế giới 2023 diễn ra tại Bắc Kinh Trung Quốc được xem là sự kiện lớn nhất của ngành công nghiệp robot. Hơn 30 diễn đàn được tổ chức với sự góp mặt của hơn 160 doanh nghiệp Trung quốc và nước ngoài, nhằm giới thiệu các công nghệ mũi nhọn và thành quả mới nhất của ngành robot toàn cầu, xây dựng nền tảng giao lưu, hợp tác, cởi mở, chia sẻ trong ngành công nghiệp và công nghệ.

Sự trỗi dậy của BRICS đã cho thấy khả năng chuyển dịch quyền lực từ Bắc bán cầu sang Nam bán cầu, thách thức sự thống trị của Mỹ với tư cách là một siêu cường đơn cực.

Trong những năm gần đây, Trung Quốc nổi lên là một đối thủ cạnh tranh đáng gờm trên thị trường ô tô. Đặc biệt, trong 6 tháng đầu năm nay, Trung Quốc đã xuất khẩu hơn 2,3 triệu chiếc ô tô, vượt qua Nhật Bản, trở thành nước xuất khẩu ô tô lớn nhất toàn cầu.

Theo dự báo của Công ty kiểm toán hàng đầu thế giới PriceWaterhouse Coopers, đến năm 2030, AI sẽ đóng góp thêm 15,7 nghìn tỷ USD cho nền kinh tế toàn cầu, đồng thời tạo ra những ngành công nghiệp mới và việc làm mới. Với những ứng dụng thông minh và tác động sâu rộng, AI được đánh giá sẽ mở ra một cuộc cách mạng định hình lại sản xuất và cuộc sống của thế kỷ 21, từ đó trở thành động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế của các quốc gia.

Đã hai năm kể từ khi Taliban lên nắm quyền trở lại ở Afghanistan. Việc áp dụng các điều luật Hồi giáo nghiêm ngặt khiến cho cuộc sống của phụ nữ bị hạn chế nhiều mặt và chịu tổn thương. Họ không được làm việc, không được đến trường và cấm ra đường, xuất hiện tại các địa điểm công cộng mà không có người thân là nam giới đi cùng, thậm chí là bị tước rất nhiều quyền so với nam giới ngay trong chính gia đình của mình.

Báo cáo Kinh tế thế giới (World Economics) mới đây đã xếp Nga là một trong năm nền kinh tế lớn nhất thế giới và lớn nhất châu Âu xét theo sức mua tương đương (PPP) tính đến cuối năm 2022.

Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc (FAO) cho biết, giá gạo toàn cầu hiện đã tăng lên mức cao nhất trong hơn một thập kỷ, làm dấy lên lo ngại chi phí lương thực sẽ trở thành gánh nặng với hàng tỷ người.

Trong một diễn biến được đánh giá là bất ngờ liên quan đến cuộc khủng hoảng quân sự tại Niger, phái đoàn các quan chức tôn giáo của Nigeria cho biết, chính quyền quân sự tại Niger đã chấp nhận đàm phán để tìm kiếm giải pháp hòa bình cho cuộc khủng hoảng.

Belarus - nước láng giềng và là đồng minh thân thiết với Nga. Ngoài đường biên giới chung với Nga, thì Belarus còn tiếp giáp với Ukraine, Ba Lan, Litva và Latvia. Kể từ khi lực lượng Wagner đến Belarus thì đường biên giới Belarus với các nước láng giềng là thành viên của NATO và EU trở nên đặc biệt căng thẳng.

Biên giới Hàn Quốc - Triều Tiên được bảo vệ nghiêm ngặt nhất, nhưng lại là một điểm du lịch thu hút khá nhiều du khách. Khu phi quân sự DMZ được thành lập khi Hiệp định đình chiến Triều Tiên được ký kết năm 1953, dài 248 km và rộng khoảng 4 km, phía Hàn Quốc cho biết mỗi năm, khu DMZ đón hơn 1,2 triệu lượt khách đến tham quan.

Hội nghị thượng đỉnh Tổ chức Hiệp ước hợp tác Amazon, gồm 8 quốc gia có rừng nhiệt đới Amazon, đã được tổ chức tại thành phố Belem, phía bắc Brazil, nhằm tìm kiếm các giải pháp tháo gỡ những thách thức cấp bách đối với hệ sinh thái rừng Amazon, vốn được ví “lá phổi xanh” của thế giới.

Nga đã phóng thành công tàu thăm dò Mặt Trăng Luna - 25. Sứ mệnh này không chỉ đánh dấu bước khởi động lại chương trình thăm dò mặt trăng sau gần 50 năm, mà còn thể hiện quyết tâm khơi dậy di sản thám hiểm vũ trụ, đồng thời củng cố vị thế là cường quốc không gian.

Ngoài những vũ khí truyền thống như máy bay chiến đấu và tên lửa có độ chính xác cao, cuộc xung đột Nga-Ukraine cũng cho thấy nhu cầu đối với những hệ thống vũ khí mới, trong đó có các phương tiện bay không người lái.

Sau thời gian nắng nóng kỷ lục kéo dài, thì những ngày qua, một loạt quốc gia lại trải qua những đợt mưa bão gây lũ lụt diện rộng. Tình trạng ngập lụt đất nông nghiệp đã làm tăng thêm mối lo ngại về những tác động tiềm tàng đối với an ninh lương thực.

Trong khi cuộc chiến chống lạm phát tại châu Âu chưa có hồi kết, một vấn đề mới đang lan rộng tại nhiều quốc gia. Toàn bộ các nước Châu Âu đang đối mặt với cuộc khủng hoảng thiếu nhà, đặc biệt là nhà cho đối tượng thu nhập thấp. Lạm phát tăng cao khiến nhiều người dân không đủ khả năng chi trả khoản vay mua nhà trước đó. Trong khi đó, các nước châu Á thì có những chính sách mới hướng tới người trẻ để hỗ trợ chỗ ở, và khi thị trường ấm lên thì rất nhiều người dân Singapore đi học để trở thành môi giới BĐS.

Đúng như dự đoán của giới quan sát, sau 2 ngày làm việc, hội nghị hòa bình cho Ukraine đã kết thúc tại thành phố Jeddah của Saudi Arabia mà không có tuyên bố chung nào được đưa ra. Kiev đánh giá cuộc đàm phán hòa bình đạt hiệu quả, song phía Moscow gọi cuộc gặp gỡ là nỗ lực của Kiev nhằm kêu gọi sự ủng hộ của các nước ở nam bán cầu đối với Ukraine.

Sau giai đoạn lạm phát dai dẳng, nhìn chung tình hình kinh tế Eurozone đang dần phục hồi, tuy nhiên nền kinh tế đầu tàu khu vực là Đức đang đối mặt với tăng trưởng trì trệ và nguy cơ suy thoái.

Niger quốc gia nằm ở khu vực Sahel Tây Phi thu hút sự chú ý của thế giới do cuộc đảo chính của lực lượng quân sự nhằm lật đổ chính quyền nước này. Cuộc đảo chính diễn ra bất ngờ và nhanh chóng, khiến nhiều quốc gia lo ngại về tình hình bất ổn tại đất nước vốn được coi là ổn định nhất tại khu vực.

Cuộc xung đột Nga – Ukraine tiếp tục leo thang căng thẳng khi trong những ngày qua đã liên tiếp xảy ra các vụ tấn công qua lại bằng máy bay không người lái (UAV). Các đợt tập kích liên tục cho thấy hai bên đang kiên quyết đẩy xung đột lên một nấc thang mới.

Biến đổi khí hậu, xung đột, các biện pháp cấm vận, tình trạng gián đoạn chuỗi cung ứng đã và đang cản trở nhiều người dân trên khắp thế giới tiếp cận nhu cầu cơ bản nhất là lương thực thực phẩm hàng ngày. Trong khi các hiện tượng thời tiết cực đoan gây tác động tiêu cực đến sản xuất nông nghiệp, việc Sáng kiến ngũ cốc Biển Đen không được gia hạn đã đẩy giá lương thực thế giới tăng lên. Cùng với đó, Ấn Độ dừng xuất khẩu một số loại gạo, khiến tình hình an ninh lương thực toàn cầu càng thêm bấp bênh và có nguy cơ đẩy nhiều người vào cảnh chết đói.

Trong hơn một năm qua, các ngân hàng lớn trên thế giới đã đồng loạt thực hiện chính sách thắt chặt tiền tệ bằng cách tăng lãi suất cơ bản nhằm kiềm chế lạm phát. Mới đây nhất, cuối tháng 7, Cục dự trữ liên bang Mỹ FED và Ngân hàng trung ương châu Âu ECB tiếp tục thực hiện một đợt tăng lãi suất lên mức cao kỷ lục nhất, mặc dù lạm phát đã hạ nhiệt.

Mùa hè năm nay, các đợt nắng nóng diễn ra liên tiếp khiến nhiều quốc gia chứng kiến mức nhiệt kỷ lục, kéo theo đó là hàng loạt vụ cháy rừng và hạn hán trên diện rộng. Trước tình trạng nhiệt độ mùa hè tăng vọt, các chuyên gia cảnh báo, nhiều du khách đang có xu hướng thay đổi thói quen du lịch, khi lựa chọn các điểm đến mát mẻ hơn hoặc chuyển sang đi nghỉ vào mùa xuân hoặc mùa thu để tránh cái nóng khắc nghiệt.