Mỹ đã phê duyệt việc chuyển giao bom lượn JSOW có khả năng đánh trúng mục tiêu cách xa 130 km cho Ukraine theo gói viện trợ quân sự trị giá 7,9 tỷ USD. Đây cũng là lần đầu tiên Ukraine nhận được loại bom thông minh vốn chỉ dành trang bị cho không quân của một số quốc gia trên thế giới.

Theo thông tin được đăng tải trên trang web của Nhà Trắng, việc chuyển giao bom JSOW cho Kiev khẳng định cam kết hỗ trợ quân sự của Mỹ đối với Ukraine trong bối cảnh xung đột đang diễn ra căng thẳng và Ukraine đã chuyển hướng chiến lược với các đợt tấn công vào các căn cứ hậu cần nằm sâu trong lãnh thổ Nga.

Ngày 26/9, Tổng thống Mỹ Joe Biden cho rằng: “Để nâng cao khả năng tấn công tầm xa của Ukraine, tôi đã quyết định cung cấp cho Ukraine loại vũ khí tầm xa Joint Standoff Weapon (JSOW)”.

Việc chuyển giao những vũ khí này được thực hiện theo cơ chế PDA (Presidential Drawdown Authority) cho phép Tổng thống Mỹ được ra quyết định chuyển giao hàng dự trữ nằm trong kho tài sản Nhà nước thuộc sở hữu liên bang, có nghĩa là gửi cho Ukraine vũ khí lấy từ các kho quân sự của Mỹ. Do vậy, bom JSOW sẽ được chuyển tới Ukraine một cách nhanh chóng trong thời gian ngắn nhất kể từ ngày ra quyết định.

Bom lượn JSOW trong gói viện trợ này sẽ được tích hợp vào các máy bay chiến đấu F-16 mà châu Âu đã chuyển giao cho Ukraine. Những máy bay này đã được hiện đại hóa theo chương trình MLU M5, cho phép sử dụng JSOW mà không cần thực hiện việc nâng cấp, cải tiến.

Ở thời điểm hiện tại, Ukraine đã nhận được lô máy bay F-16 đầu tiên từ các quốc gia đối tác, trong đó có Đan Mạch và Hà Lan. Những chiếc máy bay này được kỳ vọng đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện các chiến dịch tấn công vào các mục tiêu chiến lược, đồng thời hỗ trợ các hoạt động tiến công của quân đội Ukraine​, và đã nằm trong danh sách yêu cầu của Ukraine với Mỹ và phương Tây từ lâu.

Ukraine có thể sẽ nhận tổng cộng khoảng 95 chiếc F-16 trong thời gian tới nếu tất cả cam kết từ các nước NATO được thực hiện. Số lượng máy bay này sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm tiến độ đào tạo phi công và khả năng duy trì của Ukraine.

Những thông tin trên cho thấy, bom lượn JSOW sẽ nhanh chóng được Ukraine tích hợp trên F-16 và đưa vào sử dụng rộng rãi trên chiến trường trong thời gian tới.

Sức mạnh của bom dẫn đường JSOW

Bom lượn JSOW (AGM-154 Joint Standoff Weapon) là một loại vũ khí không đối đất tầm xa, có thể được phóng từ máy bay chiến đấu và được thiết kế để tấn công các mục tiêu cố định hoặc di động từ khoảng cách xa. Đây là một loại bom dẫn đường chính xác, giúp giảm rủi ro cho máy bay bằng cách cho phép nó tấn công từ ngoài phạm vi phòng không của đối phương. JSOW được thiết kế với cánh và bề mặt khí động học nhằm tăng cường khoảng cách bay và độ chính xác. Bom JSOW được phát triển thông qua sự hợp tác giữa Hải quân và Không quân Hoa Kỳ, được sản xuất cho mục đích tấn công các mục tiêu nằm sâu trong tầm kiểm soát từ các hệ thống phòng không của đối phương - nơi mà máy bay chiến đấu khó có cơ hội để tiếp cận.

JSOW được thử nghiệm vào năm 1995, và chính thức được đưa vào sử dụng từ năm 1999. Ngoài Hoa Kỳ, nó còn được biên chế trong quân đội Australia, Phần Lan, Hy Lạp, Ba Lan, Singapore và Thổ Nhĩ Kỳ.

Phiên bản cơ bản của AGM-154A từng được sử dụng trên chiến trường từ năm 2003 đến 2011 tại Iraq và Afghanistan. Tổng cộng, lực lượng Mỹ đã từng ném hơn 400 quả bom JSOW trên các chiến trường.

JSOW có ba biến thể. AGM-154A là thiết kế cơ bản. Quả bom mẹ của phiên bản này mang 145 quả bom con BLU-97. Nó được thiết kế để tiêu diệt các mục tiêu tĩnh không được bảo vệ hoặc mục tiêu có giáp nhẹ như xe tải, xe bọc thép và máy bay đỗ trên sân bay.

AGM-154B có sức nổ phân tán với sáu quả bom con BLU-108/B. Mỗi quả bom con khi được tách khỏi bom mẹ sẽ giải phóng bốn quả nổ thông minh. Cảm biến hồng ngoại được trang bị trên phiên bản này để hỗ trợ phát hiện mục tiêu. Khi quả bom con tiếp cận mục tiêu, nó phát nổ và tạo ra một chùm cộng hưởng có khả năng công phá các phương tiện bọc thép hạng nhẹ.

AGM-154C sử dụng công nghệ dẫn tự động hồng ngoại và mang theo 225 kg thuốc nổ. Nó được thiết kế để tấn công các mục tiêu kiên cố, đã được biên chế trong Hải quân Mỹ từ năm 2005.

Phạm vi 130 km đạt được khi được thả từ độ cao 8 km và với tốc độ 960 km/h. AGM-154 JSOW sẽ lượn theo quán tính với sự dẫn đường của GPS làm tăng độ chính xác. Các phiên bản sau, như AGM-154B, AGM-154C được trang bị đầu dò hồng ngoại.

F-16 có thể mang tới bốn quả bom JSOW. Việc chuẩn bị và lập trình quỹ đạo bay tấn công của bom có thể được hoàn thành nhanh chóng trước khi cất cánh chỉ trong vòng vài phút.

Chuyện gì sẽ xảy ra nếu Ukraine sở hữu bom lượn JSOW?

Bom lượn JSOW nếu được trang bị cho Ukraine với số lượng lớn có thể tạo ra những thay đổi đáng kể trong cuộc xung đột với Nga, đặc biệt là về năng lực tấn công từ xa của lực lượng không quân Ukraine. Kiev sẽ có nhiều lựa chọn trong việc sử dụng loại vũ khí này để nâng cao khả năng tác chiến của mình trong cuộc xung đột với Nga.

Một trong những lợi thế lớn của bom JSOW là khả năng triển khai từ nhiều loại máy bay, bao gồm F-16, loại máy bay mà Ukraine đang được các quốc gia phương Tây chuyển giao. Với những đặc tính kỹ thuật vượt trội so với các loại vũ khí hiện có, bom lượn JSOW cho phép Ukraine có thể thực hiện không kích nhắm vào các mục tiêu chiến lược của Nga gần biên giới như kho đạn dược, căn cứ chỉ huy, và cơ sở hạ tầng quân sự. Việc tấn công từ xa này giúp Ukraine tránh được các hệ thống phòng không của Nga và có thể gây thiệt hại lớn cho các cơ sở hậu cần nằm sâu trong biên giới của đối phương.

Một mục tiêu quan trọng mà Ukraine có thể sử dụng JSOW để tấn công là các hệ thống phòng không của Nga như S-300, S-400 và các hệ thống khác. Nếu có thể tiêu diệt hoặc làm suy yếu các hệ thống này, Ukraine sẽ tạo ra cơ hội thuận lợi cho các hoạt động tác chiến trên không của mình.

JSOW nếu được sử dụng hiệu quả sẽ có khả năng gây thiệt hại lớn cho các cơ sở hậu cần cho chiến dịch quân sự đặc biệt của Nga ngay trên lãnh thổ Ukraine, bao gồm kho tiếp liệu, đoàn xe quân sự, và các tuyến đường tiếp tế. Tấn công vào những điểm này sẽ làm gián đoạn chuỗi cung ứng của Nga trên chiến trường, làm suy yếu khả năng duy trì chiến dịch quân sự đặc biệt. Việc này có thể tạo ra áp lực lớn hơn đối với lực lượng Nga và làm chậm bước tiến của Nga trên chiến trường.

JSOW có thể được sử dụng phối hợp với các loại vũ khí khác mà Ukraine đang sở hữu, như tên lửa hành trình Storm Shadow hay hệ thống HIMARS. Điều này giúp Ukraine xây dựng một chiến lược tấn công đa dạng và phức tạp, có thể tạo ra sự thay đổi về vị thế của Ukraine trên chiến trường.

Tuy nhiên, việc sử dụng JSOW cũng đòi hỏi sự thăm dò và điều chỉnh chiến thuật để phù hợp với điều kiện chiến trường thực tế, đặc biệt là khi đối phó với hệ thống phòng không hiện đại của Nga.

Bộ đôi vũ khí F-16 và bom JSOW sẽ mở ra nhiều chiến thuật mới cho Ukraine

Sự kết hợp giữa máy bay chiến đấu F-16 và bom tầm xa JSOW (Joint Standoff Weapon) sẽ mang lại cho Ukraine nhiều lựa chọn chiến thuật quan trọng, đặc biệt là khả năng tấn công chính xác từ khoảng cách xa mà không cần phải xâm nhập sâu vào không phận đối phương.

• Sức mạnh chiến đấu của F-16 kết hợp JSOW

Tấn công từ xa và an toàn: Với tầm bắn tối đa lên tới 130 km, JSOW cho phép F-16 thực hiện cuộc tấn công vào các mục tiêu chiến lược mà không phải xâm nhập vào vùng kiểm soát của đối phương, giúp máy bay tránh được hệ thống phòng không hiện đại của Nga. Điều này tạo ra lợi thế lớn cho các phi công Ukraine trong việc duy trì khoảng cách an toàn​.

Độ chính xác cao: JSOW là loại bom dẫn đường bằng hệ thống định vị GPS và quán tính, giúp tăng cường độ chính xác khi tấn công các mục tiêu cố định hoặc di động. Một phiên bản nâng cấp của bom JSOW, AGM-154C, còn được trang bị đầu dò hồng ngoại, giúp nó có khả năng tấn công các mục tiêu có độ bảo vệ cao như boongke, công trình ngầm, hoặc cơ sở hạ tầng quân sự kiên cố​.

Khả năng tương thích với nhiều loại nhiệm vụ: F-16 có thể mang tới bốn quả bom JSOW trên các giá treo cánh, giúp tăng cường khả năng tiêu diệt nhiều mục tiêu trong một lần xuất kích. Điều này rất hữu ích trong các chiến dịch phá hủy hạ tầng quan trọng của đối phương như kho vũ khí, căn cứ phòng không, hoặc các trung tâm chỉ huy.

• Các phương án tác chiến

Tấn công mục tiêu phòng thủ: Sự kết hợp giữa F-16 và JSOW sẽ giúp Ukraine triển khai các đợt không kích nhắm vào các vị trí quân sự của Nga mà không cần tiếp cận gần. Điều này đặc biệt hữu ích khi đối phương có hệ thống phòng không mạnh mẽ, gây khó khăn cho các phương tiện tấn công truyền thống.

Chiến thuật tấn công phối hợp: Bom JSOW có thể được sử dụng kết hợp với các hệ thống tấn công khác như tên lửa hành trình Storm Shadow hoặc HIMARS, tạo nên khả năng tấn công phối hợp nhiều mục tiêu từ các khoảng cách khác nhau, làm rối loạn khả năng phòng thủ của đối phương​.

Phá hủy công trình kiên cố: Với đầu đạn BROACH nặng 225 kg, JSOW có khả năng xuyên phá và tiêu diệt các công trình được bảo vệ kỹ càng như hầm trú ẩn hay boongke, tạo ra một lợi thế lớn trong việc làm suy yếu các vị trí phòng thủ mạnh của đối phương​

• Tác động lên chiến trường

Sự kết hợp này sẽ giúp Ukraine mở rộng phạm vi và hiệu quả tấn công, đồng thời giảm thiểu rủi ro cho các phi công trong các chiến dịch tấn công sâu vào lãnh thổ đối phương. F-16 và JSOW không chỉ tăng cường khả năng tấn công chính xác mà còn tạo ra sức mạnh tác chiến tổng hợp, giúp Ukraine đối phó hiệu quả hơn trước các thách thức từ lực lượng quân sự Nga.

Nga sẽ hóa giải bộ đôi vũ khí F-16 và bom JSOW của Ukraine như thế nào?

Các nhà phân tích quân sự của Ukraine Defense Express nhận định rằng việc chuyển giao AGM-154 JSOW là một quyết định lạ, mặc dù loại bom này được tích hợp cho F-16. Vấn đề đặt ra là loại bom này chỉ có phạm vi hoạt động hiệu quả khi máy bay đạt độ cao lớn. Tuy nhiên không quân Ukraine hiện đang gặp nhiều hạn chế về trần bay do quân đội Nga đang áp chế vượt trội Ukraine về các loại máy bay hiện đại cũng như đang có sức mạnh vượt trội về hệ thống phòng không tầm xa, có thể dễ dàng nhận dạng các loại chiến đấu cơ bay ở tầm cao.

Do vậy, Ukraine sẽ chỉ có lợi thế khi triển khai JSOW ở độ cao hạn chế. Với tầm bay thấp, phạm vi hoạt động của JSOW chỉ còn phát huy hiệu quả trong bán kính 22 km. Khi không quân Nga áp chế tầm cao, Ukraine sẽ rất khó có thể triển khai tấn công JSOW trong phạm vi rộng - vốn là lợi thế của bom lượn để bảo toàn cho máy bay trước hệ thống phòng không đối phương.

Để có thể triển khai JSOW ở tầm bay thấp, vào giữa những năm 2000, Mỹ đã phát triển một phiên bản JSOW-ER có gắn thêm động cơ tên lửa để có thể mở rộng phạm vi hoạt động lên hơn 500 km. Tuy nhiên dự án này đã dừng lại và đó không phải là phiên bản bom lượn mà Mỹ cung cấp cho Ukraine.

Nhiều khả năng, bom JSOW sẽ được sử dụng để đánh vào các mục tiêu lớn như cầu, cơ sở hạ tầng, các cụm thiết bị quân sự của Nga tại vùng phía tây Ukraine. Mặc dù JSOW có khả năng tấn công tầm xa, Ukraine vẫn sẽ đối mặt với thách thức lớn từ hệ thống phòng không tiên tiến của Nga như S-400 và Pantsir-S1. Các hệ thống này có thể phát hiện và bắn hạ tên lửa hoặc bom lượn từ khoảng cách xa. Nếu Ukraine không thể vận hành JSOW ở độ cao lớn (điều kiện lý tưởng để tối ưu hóa tầm bắn), thì sẽ rất khó để các máy bay chiến đấu F-16 mà Ukraine đang sở hữu có thể tiếp cận gần với các mục tiêu phòng thủ của Nga.

Hơn nữa, Nga có thể tăng cường các biện pháp phòng thủ bằng chiến tranh điện tử để làm nhiễu GPS và hệ thống dẫn đường của JSOW, khiến bom không thể tấn công chính xác. Việc này có thể làm giảm hiệu quả của JSOW và buộc Ukraine phải tìm cách khắc phục hoặc thực hiện các chiến thuật liều lĩnh trên những chiến đấu cơ đắt tiền mà phương Tây đang viện trợ với số lượng hạn chế.

Nếu Ukraine sử dụng JSOW để tấn công các mục tiêu chiến lược sâu trong lãnh thổ Nga, Nga có thể coi đây là hành động khiêu khích và đáp trả mạnh mẽ. Điều này có thể dẫn đến sự leo thang trong xung đột, với việc Nga có thể gia tăng các cuộc tấn công bằng tên lửa và không kích vào các khu vực của Ukraine, bao gồm cả các thành phố lớn.

Để đối phó với sức mạnh kết hợp giữa máy bay F-16 và bom JSOW của Ukraine, Nga sẽ triển khai một số biện pháp tác chiến và kỹ thuật hiện đại để hoá giải:

Hệ thống phòng không: Nga đã tăng cường khả năng phòng không bằng cách triển khai các hệ thống S-400 và S-300 để bảo vệ các khu vực chiến lược khỏi các cuộc tấn công tầm xa. Những hệ thống này có thể phát hiện và đánh chặn các mục tiêu bay ở khoảng cách xa, bao gồm cả bom JSOW.

Chiến tranh điện tử: Nga sẽ sử dụng các công nghệ chiến tranh điện tử để làm nhiễu các hệ thống dẫn đường của bom JSOW, gây khó khăn cho việc xác định và tiêu diệt mục tiêu. Các thiết bị này có thể can thiệp vào tín hiệu GPS và hệ thống định vị quán tính, khiến cho bom không thể hoạt động chính xác.

Hỗ trợ từ lực lượng mặt đất: Bằng cách điều động các lực lượng mặt đất và sử dụng các phương tiện chiến đấu khác, Nga có thể phản ứng nhanh chóng với các cuộc tấn công từ không quân của Ukraine. Các đơn vị mặt đất được trang bị vũ khí phòng không sẽ gia tăng khả năng phòng thủ để bảo vệ các mục tiêu quan trọng

Chiến thuật phân tán: Ngay từ khi Ukraine thay đổi chiến thuật theo hướng tấn công vào sâu lãnh thổ Nga, Moscow đã áp dụng chiến thuật phân tán các mục tiêu quân sự và mục tiêu chiến lược để giảm thiểu thiệt hại do các cuộc tấn công từ Ukraine. Việc di chuyển và ẩn giấu các thiết bị quân sự có thể làm giảm khả năng phát hiện và tấn công của bộ đôi máy bay F-16 và bom lượn JSOW.

Cải thiện khả năng của lực lượng không quân: Để đối phó hiệu quả với nguy cơ tấn công JSOW từ máy bay F-16, Nga sẽ sử dụng các máy bay tiêm kích hiện đại hơn với số lượng nhiều hơn để áp chế và đánh chặn F-16, đồng thời tăng cường khả năng tấn công từ xa để phá huỷ cơ sở hậu cần, sân bay và các máy bay F-16 bằng các hệ thống vũ khí có khả năng phá huỷ căn cứ quân sự kiên cố như tên lửa Kinzhal, bom FAB-1.500, Fab-3.000…

Những biện pháp này cho thấy rằng Nga hoàn toàn có thể hoá giải được bộ đôi vũ khí F-16 và bom JSOW của Ukraine, đặc biệt trong bối cảnh F-16 đã có một sự khởi đầu tồi tệ tại Ukraine và bản thân Kiev đang chưa đủ năng lực, bao gồm cả nhân lực để vận hành các hệ thống vũ khí hiện đại do Mỹ và phương Tây viện trợ.