Kết thúc cuộc họp kéo dài hai ngày của Ủy ban Thị trường Mở Liên bang (FOMC), cơ quan hoạch định chính sách của Fed, ngân hàng trung ương Mỹ đã thông báo cắt giảm lãi suất 0,25 điểm phần trăm và đưa lãi suất liên bang xuống biên độ từ 3,5% - 3,75%, qua đó đưa lãi suất cơ bản xuống mức thấp nhất kể từ tháng 11/2022.
Đây là lần thứ ba trong vòng bốn tháng, Fed cắt giảm lãi suất, đánh dấu một cột mốc quan trọng trong chính sách tiền tệ và mở ra cơ hội tiếp cận các lựa chọn vay vốn dễ dàng hơn, giá cả phải chăng hơn cho hàng triệu người Mỹ.
Fed hạ lãi suất hỗ trợ nền kinh tế
Trong một thông báo, FOMC nêu rõ các số liệu cập nhật cho thấy, hoạt động kinh tế đang mở rộng với tốc độ vừa phải, tăng trưởng việc làm chậm lại trong năm nay và tỷ lệ thất nghiệp đã tăng nhẹ tính đến tháng 9 vừa qua. Để hỗ trợ các mục tiêu đề ra, Fed quyết định hạ lãi suất cho vay qua đêm thêm 0,25 điểm phần trăm. Tuy nhiên, Fed khẳng định sẽ đánh giá kỹ lưỡng các dữ liệu sắp tới, triển vọng của nền kinh tế và các rủi ro để điều chỉnh chính sách tiền tệ một cách phù hợp, không gây áp lực đối với nền kinh tế và hướng tới mục tiêu đưa lạm phát về ngưỡng mục tiêu 2%.
Với quyết định tiếp tục kéo dài chu kỳ cắt giảm lãi suất và đưa lãi suất xuống mức thấp nhất trong vòng hơn ba năm, Fed kỳ vọng sẽ tạo ra môi trường cho vay thuận lợi hơn để hỗ trợ nền kinh tế số một thế giới.
Đối với hàng triệu người Mỹ đang có ý định tìm kiếm các khoản vay thế chấp để mua nhà, mua xe, thay đổi này dự kiến sẽ có tác động ngay lập tức. Bên cạnh đó, giới chuyên gia kinh tế dự báo, động thái của Fed sẽ là một "cú hích" đối với thị trường chi tiêu tiêu dùng khi nước Mỹ đang bước vào mùa lễ hội mua sắm dịp cuối năm.
Các thị trường phản ứng trái chiều trong phiên giao dịch 10/12, sau khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) quyết định hạ lãi suất 0,25 điểm phần trăm và phát tín hiệu có thể sẽ tạm dừng các đợt cắt giảm chi phí đi vay tiếp theo, đúng như dự đoán của thị trường.
Chỉ số công nghiệp Dow Jones tăng 0,61%. Chỉ số tổng hợp S&P 500 tăng 0,27%, còn chỉ số công nghệ Nasdaq Composite giảm 0,06%.
Tại thị trường dầu mỏ, giá dầu Brent biển Bắc tăng 0,5% lên 62,27 USD/thùng, còn giá dầu thô ngọt nhẹ của Mỹ (WTI) tăng khoảng 0,5% lên 58,53 USD/thùng.
Trong khi đó, giá vàng giao ngay đã đảo chiều đi lên trong phiên 10/12 sau quyết định cắt giảm lãi suất của Fed. Tuy nhiên, giới đầu tư vẫn lo ngại về sự không chắc chắn về triển vọng chính sách tiền tệ của Fed trong năm tới.
Theo ông Sam Stovall từ công ty nghiên cứu CFRA Research, bài phát biểu của Chủ tịch Fed Jerome Powell đã mang đến một thông điệp tích cực bất ngờ cho thị trường tài chính. Ông giải thích rằng, các nhà đầu tư trước đó đã lo ngại ông Powell sẽ có một giọng điệu "diều hâu", tức là rất cứng rắn trong việc chống lạm phát và duy trì lãi suất cao. Tuy nhiên, thực tế là thông điệp của ông lại ôn hòa hơn nhiều so với dự đoán.
Sự thay đổi này được xem là một liều thuốc tinh thần, có khả năng trở thành động lực chính thúc đẩy thị trường chứng khoán tăng trưởng mạnh mẽ cho đến cuối năm và khép lại một năm giao dịch với sắc xanh.
Trong các dự báo kinh tế mới, Fed kỳ vọng tăng trưởng năm 2026 đạt 2,3%, cao hơn dự báo trước đó. Fed cũng để ngỏ khả năng sẽ có thêm một lần cắt giảm lãi suất trong năm 2026 và một lần nữa vào năm 2027. Lạm phát được dự báo giảm xuống 2,4% trong năm tới, từ mức kỳ vọng 2,6% trước đó.
Sự chia rẽ trong nội bộ Fed
Quyết định giảm lãi suất lần này của Fed mang đầy sự thận trọng, khi Fed và Chủ tịch Jerome Powell đưa ra những tuyên bố “nước đôi” về đường đi của lãi suất trong thời gian tới và có tới ba thành viên trong Ủy ban Thị trường Mở Liên bang (FOMC) phản đối quyết định giảm lãi suất trong lần họp này. Mức độ phản đối như vậy trong một cuộc họp chính sách tiền tệ của Fed là chưa từng có kể từ tháng 9/2019.
Trong số 12 thành viên của FOMC, có 9 người ủng hộ quyết định giảm lãi suất 0,25 điểm phần trăm và 3 người phản đối. Trong số những người phản đối, có Thống đốc Stephen Miran muốn giảm lãi suất 0,5 điểm phần trăm, trong khi Chủ tịch Fed chi nhánh Kansas là ông Jeffrey Schmid và Chủ tịch Fed chi nhánh Chicago là ông Austan Goolsbee muốn giữ nguyên lãi suất.
Trước cuộc họp này, nội bộ Fed đã hình thành hai phe, một bên là phe “diều hâu” - muốn giữ nguyên lãi suất - với mối lo lớn hơn về lạm phát, và một bên là phe “bồ câu” - muốn giảm lãi suất để hỗ trợ thị trường lao động đang suy yếu.
Tuyên bố sau cuộc họp của Fed sử dụng lại một cách diễn đạt đã được dùng trong tuyên bố cách đây một năm.
Sự phân hóa này phản ánh hai nỗi lo đang giằng co trong nội bộ Fed đó là lạm phát còn dai dẳng hay thị trường lao động đang xuống dốc?
Phe “diều hâu” lo ngại lạm phát sẽ trở thành vấn đề khó kiểm soát nếu lãi suất không còn đủ sức kiềm chế. Ngược lại, các nhà hoạch định chính sách ưu tiên việc làm lại nhìn thấy nguy cơ rõ rệt hơn từ thị trường lao động đang nguội lạnh và lo rằng nếu thất nghiệp gia tăng, việc khắc phục sẽ khó hơn rất nhiều so với việc kiềm chế lạm phát ở mức 2,8%.
Dù đứng giữa hai luồng quan điểm đối lập, Chủ tịch Fed Jerome Powell vẫn là người nắm quyền điều phối và định hướng. Với ba cuộc họp chính sách còn lại trước khi kết thúc nhiệm kỳ vào tháng 5/2026, ông đang cố gắng giữ ổn định và tạo đồng thuận trong một bối cảnh chính trị nhạy cảm, khi Tổng thống Donald Trump tuyên bố sắp bổ nhiệm người kế nhiệm ông trong thời gian tới.
Ông Powell bảo vệ quyết định cắt giảm lãi suất là nhằm phòng ngừa rủi ro từ sự chững lại của thị trường lao động, lập luận được ông nêu ra từ bài phát biểu tại Jackson Hole hồi tháng 8. Nhưng giờ đây, khi chính sách đã đi đến gần “mức trung lập”, mức lãi suất không thúc đẩy cũng không kìm hãm tăng trưởng, thì mỗi quyết định nới lỏng thêm lại càng gây tranh cãi.
Theo dự báo của 19 thành viên Ủy ban Thị trường Mở (FOMC), mức cắt giảm lãi suất năm 2026 đang bị chia rẽ mạnh: 7 người dự báo không cắt, 8 người muốn cắt từ hai lần trở lên, 4 người chỉ muốn cắt một lần và chỉ 12 trong số 19 người có quyền biểu quyết.
Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 10/12 cho rằng, Fed lẽ ra nên cắt giảm lãi suất ở mức gấp đôi so với quyết định hạ lãi suất 0,25 điểm phần trăm vừa đưa ra.
Chủ tịch Fed Jerome Powell nói muốn để lại “một nền kinh tế khỏe mạnh” trước khi rời nhiệm sở với lạm phát về 2% và thị trường lao động vững vàng. Nhưng với sự chia rẽ nội bộ và áp lực chính trị gia tăng, hành trình ấy chắc chắn sẽ không dễ dàng.
Cuộc chuyển giao quyền lực gây xáo trộn
Cuộc họp cuối cùng trong năm 2025 của Fed diễn ra trong tuần này cũng chuẩn bị cho một năm 2026 đầy biến động, với những thay đổi quan trọng về nhân sự. Thời điểm nhiệm kỳ của Chủ tịch Fed Jerome Powell khép lại sẽ kích hoạt một cuộc chuyển giao quyền lực nhạy cảm, nơi tính độc lập của ngân hàng trung ương quyền lực nhất thế giới bị thử lửa trước những sức ép chính trị và pháp lý chưa từng có.
Ông Jerome Powell sẽ kết thúc nhiệm kỳ Chủ tịch Fed vào tháng 5/2026 và Tổng thống Mỹ Donald Trump dự kiến công bố người kế nhiệm vào đầu năm 2026. Dựa trên danh sách rút gọn gồm cố vấn kinh tế Kevin Hassett và những ứng viên khác, đề cử này sẽ khởi động một loạt sự kiện để tân Chủ tịch Fed có thể đảm nhận vị trí kịp cuộc họp vào tháng 6/2026.
Tổng thống Mỹ Donald Trump từng gợi ý rằng, ông có thể đề cử cố vấn kinh tế hàng đầu Kevin Hassett thay thế Chủ tịch Fed đương nhiệm Jerome Powell.
Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết: "Tôi muốn cảm ơn tất cả mọi người đã có mặt hôm nay. Đây là một nhóm rất tuyệt vời và tôi đoán ở đây cũng có một ứng viên tiềm năng cho vị trí Chủ tịch Fed. Tôi không biết mình có được phép nói hay không. Ứng viên này là một người rất được kính trọng, đó là điều tôi có thể khẳng định. Đó là Kevin Hasset".
Ông Hassett - một nhà kinh tế học có bằng Tiến sĩ, từng đảm nhận chức Chủ tịch Hội đồng Cố vấn Kinh tế trong nhiệm kỳ đầu của Tổng thống Trump. Hiện ông là người đứng đầu Hội đồng Kinh tế Quốc gia (NEC) - cơ quan trực thuộc Nhà Trắng, chuyên tư vấn cho tổng thống và Nội các về các vấn đề chính sách. Ông cũng thường xuyên xuất hiện trên truyền hình để ủng hộ các chính sách của tổng thống.
Sự trung thành của ông Hassett đối với Tổng thống Trump có thể mở đường cho ông được đề cử vào vị trí Chủ tịch Fed. Tuy nhiên, đây cũng sẽ là chủ đề tranh luận chính trong giới chính trị và tài chính, khi ông cần sự phê chuẩn từ Thượng viện do đảng Cộng hòa kiểm soát.
Ông Hassett sẽ phải thuyết phục các Thượng nghị sĩ và thị trường rằng, ông đủ khả năng bảo vệ sự độc lập của ngân hàng trung ương và sẽ không để lạm phát của nền kinh tế lớn nhất thế giới vượt khỏi tầm kiểm soát. Cuộc bỏ phiếu cho Chủ tịch Fed tiếp theo có thể sít sao hơn do chính quyền công khai tác động đến Fed, trong khi tính độc lập của Fed vẫn được nhiều nghị sĩ ủng hộ. Ứng viên gần đây nhất mà ông Trump đề cử vào Ban Thống đốc Fed là ông Stephen Miran được xác nhận với tỷ lệ 48 phiếu thuận, 47 phiếu chống, trong đó bốn nghị sĩ Cộng hòa không bỏ phiếu.
Trong bối cảnh nhiệm kỳ của ông Powell sắp kết thúc, giới quan sát lo ngại rằng người kế nhiệm ông - nhiều khả năng là Kevin Hassett, cố vấn lâu năm của ông Trump - có thể theo đuổi chính sách tiền tệ “bị ảnh hưởng bởi chính trị”.
Ông Trump đã công khai mong muốn đưa lãi suất về thấp hơn nữa và từng đề xuất sa thải Thống đốc Lisa Cook. Mặc dù nỗ lực này chưa thành công và đang bị Tòa án Tối cao xem xét, song diễn biến này cho thấy xu hướng can thiệp ngày càng rõ của Nhà Trắng vào cơ cấu Fed.
Nếu người kế nhiệm ông Powell thiên về xu hướng “nới lỏng chủ động” để phục vụ mục tiêu tăng trưởng trước thềm bầu cử giữa nhiệm kỳ, rủi ro là Fed có thể bị thị trường đánh giá là đang “đi quá xa”.
Phát biểu trước Hội đồng CEO của tờ Wall Street Journal hôm 9/12, ông Kevin Hassett cho rằng, vẫn còn "nhiều dư địa" để cắt giảm lãi suất hơn nữa, mặc dù ông cũng nói nếu lạm phát tăng thì tính toán có thể thay đổi.
Cũng chính bởi vậy, nhiều ý kiến lo ngại, việc ông Kevin Hassett trở thành Chủ tịch Fed có thể làm suy yếu sự độc lập của Fed. Tuy nhiên nhiều chuyên gia cho rằng, với cơ chế hiện nay của Fed, ngay cả khi ông Kevin Hassett trở thành Chủ tịch Fed, chưa chắc cơ quan này đã trở nên “diều hâu” hơn.
Hiện cơ cấu của Fed bao gồm một Hội đồng Thống đốc gồm 7 người, các thành viên do tổng thống đề cử và được Thượng viện xác nhận, giám sát hệ thống. Bên cạnh đó còn có 12 Chủ tịch Fed khu vực. Tuy nhiên cơ quan quyết định lãi suất của Fed là Ủy ban Thị trường Mở Liên bang (FOMC), bao gồm 12 thành viên là các Thống đốc và 5 Chủ tịch Fed khu vực, trong đó bốn người luân phiên nắm giữ quyền bỏ phiếu theo chu kỳ 2 hoặc 3 năm.
Với cơ cấu này, cộng thêm lực lượng “diều hâu” sẽ được bổ sung trong năm tới, đặc biệt là Chủ tịch Fed Cleveland Beth Hammack và Chủ tịch Fed Dallas Lorie Logan, cả hai đều được cho là “diều hâu” nhất trong số các nhà hoạch định chính sách của Fed hiện nay. Điều đó có nghĩa, việc ông Kevin Hassett muốn cắt giảm lãi suất cũng không phải là điều dễ dàng. Bởi quyết định phải nhận được đa số phiếu ủng hộ trong FOMC. Trong khi ngay cả với chủ tịch mới, ông Trump cũng chỉ bổ nhiệm 3 trong số 7 ghế do nhiệm kỳ 14 năm của Hội đồng Thống đốc được sắp xếp so le.
Định giá trên thị trường cũng cho thấy rõ, các nhà giao dịch không nghĩ rằng một ngân hàng trung ương do ông Hassett lãnh đạo sẽ nới lỏng chính sách nhiều như ông Trump đã chỉ ra.
Trên thực tế, theo thị trường hợp đồng tương lai lãi suất, chỉ có khoảng 75 điểm cơ bản được nới lỏng vào cuối năm tới. Đó chỉ là 3 lần cắt giảm lãi suất 25 điểm cơ bản, nhưng 2 trong số đó có thể diễn ra dưới thời của ông Powell và chỉ một lần nữa trong nửa cuối năm 2026 với chủ tịch mới.
Những quyết định sắp tới của Fed sẽ phụ thuộc nhiều vào dữ liệu kinh tế dự kiến công bố trong thời gian tới, bao gồm báo cáo việc làm tháng 10 và 11, cũng như chỉ số giá tiêu dùng tháng 11. Các dữ liệu này sẽ cung cấp thêm bằng chứng để đánh giá xem liệu nền kinh tế đang rơi vào chu kỳ sa sút hay chỉ đang điều chỉnh nhẹ. Một kịch bản đáng lo ngại đối với Fed sẽ là tỷ lệ thất nghiệp tiếp tục tăng, đơn xin trợ cấp thất nghiệp tăng đều và số lượng việc làm mới chững lại - tín hiệu cho thấy lực cầu lao động đang yếu dần. Ngược lại, nếu lạm phát lại có dấu hiệu bùng lên, nhất là do các doanh nghiệp chuyển phần chi phí do thuế quan sang giá bán trong đợt điều chỉnh giá đầu năm, Fed có thể phải đảo chiều chính sách nhanh chóng.