Ga Hàng Cỏ, một phần ký ức Hà Nội
Với những người Hà Nội, ga Hàng Cỏ (nay là ga Hà Nội) đã trở thành một phần ký ức của riêng mỗi người và của Hà Nội. Ở trong ký ức đó, người ta tìm thấy một phần tuổi thơ, tìm thấy hương vị Hà Nội và cả một phần lịch sử hào hùng của Thủ đô. Ga Hàng Cỏ cũng là nhân chứng cho nhiều sự kiện của mảnh đất nghìn năm văn hiến, và của cả những mảnh đời ra đi hay trở về Thủ đô.
Cách gọi Hàng Cỏ cho bến tàu được xây từ thời Pháp đã vô tình ăn sâu, cắm rễ vững bền trong tâm trí người Việt. Đến độ, mãi tới sau này, khi cái tên Ga Hà Nội được định hình chính danh trên mặt hành chính thì những người ở thế hệ trước vẫn quen gọi theo tên cũ kỹ ấy.
Ga Hàng Cỏ đã từng được định danh là ga Trung tâm
Lật lại lịch sử, cha đẻ của cái nhà ga huyền thoại này nói riêng và của cả hệ thống đường sắt Đông Dương nói chung lại không phải là một người bản địa. Tổng kiến trúc sư cũng là người có công đầu khai phá ga Hà Nội cũng như toàn bộ hệ thống đường sắt lại thuộc về Toàn quyền Đông Dương những năm cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20 Paul Doumer (1897-1902).
Sau này, khi nhìn nhận lại bức tranh đường sắt những ngày đầu, vị toàn quyền người Pháp đã viết trong Hồi ký Xứ Đông Dương (L’Indo-Chine francaise): “Khi tôi tới Đông Dương, vấn đề xây dựng một hệ thống đường sắt hoàn toàn chưa được giải quyết. Chưa hề có gì, hay gần như vậy.”
Nhiệm vụ đặt ra lúc bấy giờ là phải thiết lập được tuyến đường sắt cho toàn xứ Đông Dương, kết nối các vùng miền với nhau. Theo Paul Doumer đó là một “nhiệm vụ nặng nề nhưng đáng quan tâm vì tính khả thi của nó.”
Trên cơ sở được phê duyệt của Hội đồng Tối cao Đông Dương, tháng 6/1898, vị trí xây dựng nhà ga được ấn định là khu vực cuối phố Gambetta (phố Trần Hưng Đạo ngày nay) và đường Mandarine (đường Lê Duẩn hiện tại.)
Chỉ một năm sau, công trình đồ sộ được khởi công. Tới năm 1902, ga Trung tâm Hà Nội được ra đời. Vào thời điểm đó, ga Trung tâm là điểm kết nối của trục đường sắt từ Sài Gòn đi qua Trung Kỳ về rồi chạy tiếp tới biên giới Quảng Tây; cũng là nơi đi và về của trục ngang Hải Phòng-Hà Nội-Lào Cai để sang Vân Nam (Trung Quốc).
Mặc dù được định chính danh là ga Trung tâm, nhưng Hàng Cỏ mới là cái tên được nhiều người quen thuộc. Những người lịch lãm văn hoá Thủ đô lý giải: Sở dĩ, dân gian đặt lại tên cho nhà ga do Pháp xây dựng bởi yếu tố lịch sử vốn có.
Ga Hàng Cỏ và giá trị đường sắt
Hàng Cỏ là tên của một ngõ phố nằm trên đường Trần Hưng Đạo ngày nay. Đây nguyên là mảnh đất dùng để làm chợ cỏ. Cỏ từ các nơi tập kết về thành những đụn, những đống thơm ngan ngát. Cỏ tràn ngập phố. Cỏ chạy từ những triền đê sông Hồng vào cấp cho lính ngự vệ trong kinh thành về nuôi ngựa, nuôi voi. Cái tên ga Hàng Cỏ cũng được hình thành từ lẽ đó. Cách gọi vừa dân dã, vừa như một cách cố thoát khỏi cái vỏ thực dân thời đó của người Tràng An.
Ga xưa được xây tường dài suốt phố. Thiết kế chính theo phong cách Gotic với những mái tháp hình trụ trổ ra những cửa sổ sát mái. Hai tầng tháp cân đối, hài hoà. Toàn bộ công trình bao gồm 3 tầng. Tầng dưới cùng là nơi bán vé, đón tàu đến và đi. Tầng hai là nơi làm việc của nhân viên hành chính. Tầng 3, trên cùng và áp mái được dùng để lưu giữ hồ sơ. Điểm nhấn của nhà ga lớn vào bậc nhất nhì xứ Đông Dương ngày đó là chiếc đồng hồ lớn, mặt tròn với hàng số La Mã to.
Ga Hàng Cỏ giữ nguyên hình hài đậm phong cách châu Âu như thế đến tận cuối năm 1972. Sau cuộc tập kích của máy bay Mỹ, ga bị sập sảnh chính. Sau đó, sảnh này được xây dựng lại với kiểu kiến trúc hoàn toàn khác biệt.
Trong “Hồi ký Xứ Đông Dương” của mình, cha đẻ của ga Hàng Cỏ, Paul Doumer trăn trở: “Trong tình trạng trước đây, chẳng có động lực nào để những người dân phải lao động nhiều hơn mức cần thiết cho nhu cầu của riêng họ. Tại sao họ phải phát triển canh tác trong khi sản phẩm dư thừa sẽ không có nơi tiêu thụ?
Với đường sắt, họ không còn lý do nào để hạn chế việc sản xuất trên mảnh đất màu mỡ của mình hay chỉ tiêu thụ tại chỗ. Đường sắt… trở thành động lực tạo ra sự thịnh vượng thông qua những lợi thế mà nó đem lại bằng việc vận chuyển những tác nhân tạo nên sự thịnh vượng ấy.”
Với sự ra đời của ga Hàng Cỏ cùng hệ thống hơn 1.700 km đường sắt dọc trục Bắc-Nam, một khái niệm mới mẻ chính thức ra đời: Buôn hàng qua những phố ga.
Vào cái thời đi buôn bị cấm đoán, những “tay buôn” không thể vào Hàng Cỏ theo đường… chính ngạch. Thường thường, khi tàu bắt đầu giảm tốc vào tới Hà Nội, đội quân ấy đã ào ạt nhảy tàu từ mạn Văn Điển hay Giáp Bát. Sau khi bán hết hàng, họ mới thảnh thơi cuốc bộ về Hàng Cỏ, ngồi trước sân ga đông kìn kịt, chiêu hớp trà nóng đong trong chén hoa hồng, kiểm đếm tiền thu được rồi mua vé về quê.
Ga Hàng Cỏ thời ấy thực sự thịnh vượng theo đúng nghĩa đen của nó. Người xe ồn ào. Người từ tứ phía của đất Tràng An nườm nượp vào ra. Sân ga sáng choang như một giấc mơ xa vời với chàng thanh niên quê lúa.
Nhân chứng của lịch sử
Ở khía cạnh lịch sử, kể từ khi ra đời cho tới nay, ga Hàng Cỏ cũng là chứng nhân cho những biến thiên và thăng trầm của Hà Nội nói riêng và cả nước nói chung. Đó là nơi đến và đi của những con tàu chở theo la liệt xác người trong nạn đói lịch sử 1945, là những tháng ngày sân ga, phố ga, xóm đường tàu tan hoang vì bom đạn.
Trong trận rải thảm B52 ngày ấy, Ga Hàng Cỏ cũng dính bom và bị sập hoàn toàn toà nhà chính.
Vết sẹo chiến tranh giờ vẫn còn phảng phất ở những phố ga, xóm đường tàu quanh sân ga lịch sử. Người Khâm Thiên gốc, không ai bảo ai vẫn lấy ngày 21/11 Âm lịch làm ngày giỗ chung. Và cách đó không xa, Hàng Cỏ, vẫn âm thầm kể lại cho hậu thế những câu chuyện đau thương của quá khứ.
Bên cạnh nỗi đau thương ấy, cái sân ga với hơn 100 năm tuổi đời còn lưu giữ thêm vạn vạn tiếng hò reo của hàng ngàn thanh niên Nam tiến theo tiếng gọi của Tổ quốc thiêng liêng. Những cuộc chia ly trên sân ga hoá thành lời hò hẹn non sông thống nhất mà mãi mấy chục năm sau mới hoá thành hiện thực.
Nữ nhà thơ Lê Khánh Mai từng rưng rưng với ký ức “xanh thắm” trên chính sân ga ấy trong những tháng ngày lịch sử:
“Thời chúng tôi sống
ga Hàng Cỏ, không còn ai bán cỏ
tràn ngập sân ga quân phục mày xanh
xanh thắm những chuyến tàu chở đoàn quân ra trận
xanh thắm sức vóc tuổi thanh xuân lồng lộng
vươn những cánh tay vẫy chào như sóng cỏ giữa trời xanh
…
Chúng tôi đã đi qua một thời gian khổ
Đã có một ngày sân ga Hàng Cỏ
Tràn ngập màu xanh, những người lính trở về
(Ga Hàng Cỏ thời chúng tôi sống)
Trong suốt khoảng thời gian “tràn ngập màu xanh” đó, ga và những chuyến tàu trở thành sợi dây kết nối các vùng miền máu mủ của cả nước cho tận tới ngày non sông quy về một dải.
Năm 1975, Miền Nam được hoàn toàn giải phóng. Đến lúc này, Hàng Cỏ với vóc dáng xưa mới được xây mới lại. Tới năm 1976, ga đổi tên thành ga Hà Nội, chuẩn bị rậm rịch cho tuyến xe lửa Thống nhất hai miền Bắc-Nam ngay sau đó.
Suốt dọc hành trình tồn tại của mình cho tới tận ngày ấy, Hàng Cỏ đã trọn vẹn sống, hy sinh và thở cùng một nhịp với cả Tổ quốc.
Ga Hà Nội đang dần lấy lại giá trị ga Trung tâm
Hàng Cỏ cũ, hay ga Hà Nội những ngày này cũng đã rậm rịch chuyển mình cùng thời cuộc. Hệ thống nhà chờ hiện đại, thang máy cùng những dãy quầy tự động đã được áp dụng. Sân ga cũng khang trang và sạch sẽ hơn. Quy củ và nền nếp là điều dễ nhận thấy khi tới khoảng sân ga ngay sát bên đường Lê Duẩn.
Theo thời gian, ga cũng vắng dần người đi. Vẫn cảnh vài quán nước chong đèn suốt đêm cho khách chờ tàu khuya. Vẫn lúp xúp ly trà nóng, thuốc lào và kẹo lạc. Vẫn những cuộc chia ly dẫu không còn “xanh thắm” nữa. Ga Hàng Cỏ giờ đây cũng là hình ảnh thu nhỏ của cả ngành đường sắt đang vật vã trở mình trong cuộc cạnh tranh không tương xứng với hàng không giá rẻ.
Nhưng, nhìn ở một góc độ khác, ở một quốc gia trải dài từ Nam chí Bắc với gần 2000km , đường sắt vẫn sẽ luôn đóng vai trò quan trọng, không chỉ với tư cách một loại hình vận tải có bề dày hơn trăm năm lịch sử mà còn là huyết mạch của cả nền kinh tế. Có ngồi lên những con tàu bắt đầu từ Hàng Cỏ, xuôi qua những ga, những phố, vượt đèo và lội qua rừng sâu thì mới thấy trọn vẻ đẹp kỹ vì của thiên nhiên và con người Việt Nam. Tin rằng, Hàng Cỏ xưa và ga Hà Nội nay vẫn sẽ giữ vị trí bắt đầu cho hành trình khám phá đất nước, khám phá bản thân và tự chiêm nghiệm một cách sống chậm của riêng mỗi người.
Cái ga kỳ vĩ và tầm vóc vào bậc nhất xứ Đông Dương ngày xưa đó vẫn luôn có những vị khách già giống như sân ga và cả vạn người của một thế hệ hôm nay sẽ tiếp tục ngồi lên những chuyến tàu hỏa đến với các vùng miền tươi đẹp của đất nước. Chỉ khác, hành trình đó sẽ bắt đầu từ một nhà ga đang chuyển mình theo năm tháng./.
(Nguồn: TTXVN)
TIN LIÊN QUAN
Ý KIẾN
Sắp tới, khi các cơ quan tiến hành tố tụng đưa các vụ án liên quan đến đăng kiểm ra xét xử, có thể xảy ra ùn tắc tại các trung tâm đăng kiểm xe cơ giới do thiếu đăng kiểm viên.
Chiều và đêm nay (30/5), nhiều khu vực tại Hà Nội và trên cả nước tiếp tục có mưa rào và dông rải rác, cục bộ có mưa to, Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia cho biết.
Chính quyền phường Xuân Tảo quận Bắc Từ Liêm đã đứng ra giải quyết, yêu cầu chủ đầu tư tòa nhà N03T3-T4 chung cư Horizon Tower và cư dân phải thỏa thuận về việc tăng phí gửi ô tô. Tuy nhiên, Ban quản trị chung cư vẫn tự ý tăng giá, khóa thẻ, ngăn không cho xe ô tô vào hầm.
Hà Nội hiện còn 29 trung tâm đăng kiểm với 53/59 dây chuyền kiểm định đang hoạt động, với 226 đăng kiểm viên làm việc.
Dự án mở rộng đường Âu Cơ hiện đã cơ bản hoàn thành và dự kiến thông xe kỹ thuật vào cuối tháng 6 tới.
UBND Thành phố Hà Nội vừa xin ý kiến Bộ Giao thông Vận tải về dự thảo Đề án tổng thể đầu tư hệ thống đường sắt đô thị của Thủ đô, trong đó xác định đường sắt là trục xương sống của hạ tầng giao thông vận tải.
Lượng khách du lịch đến Hà Nội trong tháng 5/2024 đạt 2,37 triệu lượt, tăng 16,6% so với cùng kỳ năm 2023.
Xây dựng ý thức và lối sống thượng tôn Hiến pháp và pháp luật trong hệ thống chính trị và nhân dân Thủ đô là một trong những nội dung của Chương trình hành động số 18-CTr/TU của Thành ủy Hà Nội triển khai thực hiện Nghị quyết số 27 NQ/TW.
Sở du lịch Hà Nội cho biết, tính chung 5 tháng đầu năm 2024, tổng khách du lịch đến Hà Nội đạt 11,55 triệu lượt khách, tăng 14% so với cùng kỳ năm 2023.
Giữa mùa hè, nhiều người Hà Nội bất ngờ thấy hoa sữa nở trái mùa, hương phảng phất trên phố. Không chỉ một loài hoa sữa, hiện tượng hoa nở hoa sớm những năm gần đây là minh chứng rõ ràng cho tác động của biến đổi khí hậu lên hành tinh.
Tại phố Bùi Thị Xuân, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội, hàng loạt hàng quán ngang nhiên kê bàn ghế, bày bán hàng ăn, dựng xe chiếm trọn vỉa hè.
Sở Giao thông Vận tải Hà Nội đã lên phương án ứng phó với những trận mưa có lượng mưa từ 50-70 mm/h và những trận mưa trên 100 mm/h. Năm nay, trên địa bàn thành phố dự kiến xuất hiện 30 điểm úng ngập.
Sau một tháng triển khai tiếp nhận thông tin phản ánh vi phạm giao thông qua trang Zalo chuyên biệt, phòng CSGT Hà Nội đã có căn cứ xử lý gần 300 trường hợp phạm luật An toàn giao thông.
Hà Nội vừa quy định phương pháp xác định dân số đối với nhà chung cư, nhà chung cư hỗn hợp theo chỉ tiêu 3,6 người/căn hộ hoặc xác định theo cơ cấu phòng ở và diện tích sử dụng căn hộ tương ứng.
Dân số nhà chung cư, nhà chung cư hỗn hợp làm nhà ở thương mại được xác định theo chỉ tiêu 3,6 người/căn hộ hoặc xác định theo cơ cấu phòng ở và diện tích sử dụng căn hộ tương ứng.
Người tham gia giao thông và các hộ dân sinh sống tại khu vực thôn Xâm Thị, xã Hồng Vân, huyện Thường Tín đang phải sinh sống trong tình trạng ô nhiễm âm thanh và môi trường do xe tải hoạt động suốt ngày đêm.
Quận Hoàn Kiếm là nơi dân cư đông đúc, tấc đất tấc vàng. Các tiểu thương ra sức chiếm dụng vỉa hè để kinh doanh với nhiều lý do.
UBND thành phố Hà Nội vừa phê duyệt danh mục 39 sách giáo khoa lớp 5 sử dụng trong các trường học ở Hà Nội từ năm học 2024-2025.
Sở Giao thông Vận tải Hà Nội đề xuất đầu tư gần 4.500 tỷ đồng xây dựng ba hầm chui chạy xuyên tuyến Vành đai 3.
Quốc lộ 21A và Quốc lộ 21B với tổng chiều dài khoảng 35km sắp được chi hơn 21.000 tỷ đồng mở rộng giúp giảm ùn tắc.
Chỉ 2 km tính từ đầu quốc lộ 6 vào đến chùa Trầm, thuộc Khu di tích quốc gia đặc biệt huyện Chương Mỹ, có tới 3 đoạn xuống cấp nghiêm trọng.
Trong hai năm 2024 - 2025, gần 800 cơ sở chăn nuôi sẽ được hỗ trợ khoảng 28 tỷ đồng để xử lý chất thải bằng chế phẩm sinh học thân thiện với môi trường.
Sau khi 16 tour đêm đặc sắc Hà Nội được giới thiệu, ngành du lịch Thủ đô đang lên phương án mở rộng thêm tour đêm ngoại thành Hà Nội.
Quận ủy Hoàn Kiếm vừa tổ chức Hội nghị quán triệt nội dung hai tác phẩm của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng. Đó là tác phẩm: “Tự hào và tin tưởng dưới lá cờ vẻ vang của Đảng, quyết tâm xây dựng một nước Việt Nam ngày càng giàu mạnh, văn minh, văn hiến và anh hùng” và tác phẩm “Xây dựng và phát triển nền đối ngoại, ngoại giao Việt Nam toàn diện, hiện đại mang đậm bản sắc “cây tre Việt Nam”.
Các tổ chức, cá nhân ủng hộ nạn nhân vụ cháy nhà trọ ở phố Trung Kính, quận Cầu Giấy, Hà Nội, sẽ được tiếp nhận tại Ủy ban MTTQ Việt Nam phường Trung Hòa.
Nếu đã từng say mê Hà Nội khoảnh khắc đầu hè với những loài hoa đẹp, không thể bỏ qua những đóa tường vi.
Sau khi hoàn thành việc cải tạo vỉa hè vào cuối năm 2023, đến nay hàng loạt cây xanh trên phố Trần Thái Tông bị lộ nguyên bộ rễ khỏi mặt đất, nguy cơ cây bị bật rễ và gãy đổ khi có mưa bão.
Theo dự kiến chương trình làm việc của Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV, các đại biểu sẽ cho ý kiến lần cuối, trước khi bấm nút thông qua Luật Thủ đô (sửa đổi).
Văn hóa là chính sách trọng tâm, điểm nhấn được đề xuất sửa đổi, bổ sung trong dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi), trên tinh thần phát triển kinh tế phải gắn liền với bảo tồn giá trị văn hóa.
Trước thực trạng vi phạm của các xe buýt như dừng đón, trả khách không đúng vị trí, phóng nhanh, vượt ẩu, thậm chí vượt đèn đỏ…, Công an Thành phố Hà Nội đang xây dựng các kế hoạch để có thể xử lý triệt để tình trạng này.
Ban quản lý dự án Đầu tư xây dựng công trình giao thông thành phố Hà Nội vừa thông tin về tiến độ triển khai Dự án xây dựng cầu vượt tại nút giao An Dương - đường Thanh Niên.
Dự án Xây dựng và Đấu nối hạ tầng kỹ thuật ô đất D20 Khu đô thị mới Cầu Giấy đang được thi công trở lại sau nhiều năm nằm “án binh bất động” và dự kiến sẽ hoàn thành trong quý II/2024.
Bộ Chính trị vừa quyết định bổ sung chức năng lưỡng dụng cho các sân bay quân sự Gia Lâm và Hòa Lạc, cho phép hai sân bay này được phục vụ cả mục đích dân dụng.
Quận Hai Bà Trưng, Hà Nội, đã hoàn thành xây dựng một trang thông tin điện tử giới thiệu các di tích lịch sử văn hóa trên địa bàn để quảng bá du lịch văn hóa, phục vụ công tác bảo tồn.
Ngày 25/5, Quận Bắc Từ Liêm tổ chức Hội nghị đối thoại giữa Bí thư Quận ủy, Chủ tịch HĐND, Chủ tịch UBND quận với lãnh đạo doanh nghiệp và người lao động trên địa bàn năm 2024. Nhiều ý kiến quan tâm đến vấn đề an sinh xã hội, trong đó có nhà ở xã hội cho công nhân.
Sau gần 3 năm thi công, Dự án Cung thiếu nhi Hà Nội đang hoàn thiện những hạng mục cuối để kịp khánh thành vào tháng 6 tới.
Thường trực Thành uỷ Hà Nội đã ban hành Kết luận về công tác chỉ đạo giải quyết, khắc phục hậu quả vụ cháy xảy ra ngày 24/5/2024 gây hậu quả nghiêm trọng thiệt hại về người và tài sản tại Cầu Giấy.
Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư Lương Cường đã ký ban hành Kết luận số 80-KL/TƯ của Bộ Chính trị về Quy hoạch Thủ đô Hà Nội thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 và Đồ án Điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065.
Khu chợ dân sinh ở Nam Từ Liêm từng được Hà Nội đầu tư hơn 22 tỷ đồng, với quy mô rộng tới gần 3.600m2, bị bỏ hoang đã 10 năm.
Một trong những nội dung quan trọng của dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi) là chính sách phát huy giá trị văn hóa Hà Nội, với 12 lĩnh vực cho ngành công nghiệp văn hóa được đưa vào luật.
Trong bối cảnh mùa hè châu Âu đang cận kề, Việt Nam là điểm đến tăng trưởng nhanh thứ 3 ở châu Á đối với khách du lịch châu Âu dựa trên lượt tìm kiếm chỗ ở trên nền tảng du lịch kỹ thuật số Agoda.
Anh Phạm Quốc Luật là một trong số 3 chàng trai phá tường, cứu người trong vụ cháy xảy ra rạng sáng nay tại phố Trung Kính, phường Trung Hòa, quận Cầu Giấy. Anh Luật, sinh năm 1989, quê tại xã Trường Sơn, huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh, hiện đang thuê trọ trên địa bàn. Bằng kinh nghiệm của một người thợ nhôm kính, cùng với sự hỗ trợ luân phiên của 2 người nữa anh Luật chính là người đập vỡ tường cứu nhiều người bị mắc kẹt trong đám cháy
Sáng 24/5, Ủy ban MTTQ Việt Nam quận Ba Đình tổ chức Đại hội lần thứ XIX, nhiệm kỳ 2024-2029, hiệp thương cử 65 vị tham gia Ủy ban MTTQ Việt Nam quận.
Sáng 24/5, quận Hoàng Mai đã tổ chức Lễ dâng hương tưởng niệm đồng chí Hoàng Văn Thụ nhân kỷ niệm 80 năm ngày hy sinh của đồng chí (24/5/1944-24/5/2024).
Chiều 24/5, Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Trần Sỹ Thanh đã có Công điện số 04 về việc tăng cường công tác phòng cháy chữa cháy (PCCC) và cứu nạn, cứu hộ (CNCH) đối với nhà trọ trên địa bàn thành phố Hà Nội sau vụ cháy nhà dân tại phố Trung Kính, phường Trung Hòa, quận Cầu Giấy.
Vietnam Airlines sẽ khai thác trở lại đường bay giữa Hà Nội - Thành Đô (Trung Quốc) với tần suất 4 chuyến/tuần từ ngày 25/6 tới.
0