Thủ lĩnh Hamas - Yahya Sinwar là ai?

Yahya Sinwar, sinh năm 1962 tại trại tị nạn Khan Younis ở Dải Gaza, là một trong những nhà lãnh đạo hàng đầu và cứng rắn nhất của Hamas - phong trào Hồi giáo có ảnh hưởng lớn tại Palestine. Sau khi tốt nghiệp đại học, Sinwar tham gia nhiều hoạt động kháng chiến tại Gaza, và là một trong những người sáng lập Lữ đoàn Qassam, lực lượng quân sự của Hamas đóng vai trò quan trọng trong cuộc đấu tranh chống lại Israel.

Sinwar nổi tiếng là một nhà lãnh đạo kiên định với phương pháp đấu tranh vũ trang, khẳng định rằng đó là cách duy nhất để chống lại sự chiếm đóng của Israel. Ông từng bị Israel bắt nhiều lần trong những năm 1980 vì tham gia vào các hoạt động thù địch với Israel và sau đó bị tuyên bốn án tù chung thân vào năm 1988 với cáo buộc bắt cóc và giết hại hai binh sĩ Israel.

Trong suốt hơn hai thập kỷ bị giam giữ, Sinwar học tiếng Hebrew và trở thành người am hiểu sâu về chính trị nội bộ Israel. Ông cũng từng viết một tiểu thuyết về cuộc đấu tranh của người Palestine - tác phẩm "The Thorn and the Carnation", được cho là có những nội dung tự truyện về cuộc đời ông. Sinwar được thả vào năm 2011 trong một thỏa thuận trao đổi tù nhân, một dấu mốc mở đường cho việc ông trở lại trong hàng ngũ lãnh đạo của Hamas.

Năm 2017, Yahya Sinwar trở thành thủ lĩnh Hamas tại Gaza, thay thế Ismail Haniyeh, người lúc đó được bầu làm lãnh đạo chính trị của Hamas. Dưới sự lãnh đạo của Sinwar, Hamas đã có những bước phát triển đáng kể trong việc xây dựng hệ thống cơ sở phòng thủ, phát triển tên lửa tự chế và phát động tấn công vào lực lượng Israel.

Ông được xem là biểu tượng cho cuộc đấu tranh không khoan nhượng của người Palestine, nhưng cũng là đối tượng bị Israel xem là kẻ thù số một. Ngày 17/10/2023, Israel tuyên bố đã tiêu diệt Yahya Sinwar trong một chiến dịch tại Rafah, miền Nam Gaza, đánh dấu một bước ngoặt lớn trong cuộc xung đột Israel - Palestine.

Một nhà lãnh đạo cứng rắn của phong trào Hamas

Năm 2017, Sinwar chính thức trở thành thủ lĩnh Hamas tại Gaza, kế nhiệm Ismail Haniyeh, người đã lãnh đạo phong trào này qua nhiều giai đoạn căng thẳng. Với phong cách lãnh đạo cứng rắn và quyết liệt, Sinwar luôn khẳng định quan điểm đấu tranh bạo động vũ trang để bảo vệ người Palestine trước sự chiếm đóng và đàn áp của Israel.

Không dừng lại ở một thủ lĩnh tinh thần của Hamas, Sinwar đóng vai trò chủ chốt trong các cuộc đối đầu quân sự của phong trào này với Israel. Trong cuộc tấn công kéo dài 7 tuần vào năm 2014, ông là người lên kế hoạch và trực tiếp chỉ huy đối phó với các hoạt động quân sự của Israel. Năm 2015, Mỹ liệt Sinwar vào danh sách “khủng bố toàn cầu đặc biệt”.

Sau vụ tấn công ngày 7/10/2023 vào Israel của Hamas, ông đã trở thành kẻ thù số một của Israel. Các báo cáo tình báo của Israel cho biết Sinwar thường ẩn nấp sâu trong hệ thống hầm bí mật của Hamas – nơi cũng được cho là đang giam giữ rất  nhiều tù binh Israel.

Trong một cuộc phỏng vấn năm 2021 với Vice News, Sinwar cho biết dù người Palestine không muốn chiến tranh vì cái giá quá lớn, họ sẽ không bao giờ “giương cờ trắng”.

Với phát ngôn này, Sinwar có thể đã ám chỉ đến cuộc tuần hành Great March of Return, khi hàng ngàn người Palestine đã biểu tình hàng tuần tại biên giới Gaza từ năm 2018 đến 2019. Các cuộc biểu tình đó đã bị Israel đàn áp, khiến hơn 220 người thiệt mạng và nhiều người bị thương.

Khi được hỏi về chiến thuật của Hamas, bao gồm việc phóng tên lửa có thể gây nguy hiểm cho dân thường, Sinwar cho biết người Palestine đang chiến đấu bằng mọi phương tiện có sẵn. Ông cáo buộc Israel cố tình giết hại hàng loạt thường dân Palestine bằng những vũ khí hiện đại, chính xác.

"Liệu thế giới có mong chúng tôi là những nạn nhân im lặng trong khi chúng tôi bị giết hại, để chúng tôi bị tàn sát mà không hề phản kháng?" Sinwar đặt câu hỏi.

Cái chết của Sinwar và hệ lụy với Hamas

Ngày 17/10, Israel tuyên bố đã tiêu diệt Yahya Sinwar trong một chiến dịch tại Rafah, miền Nam Gaza. Quân đội Israel cho biết thủ lĩnh Hamas bị hạ sát trong một cuộc giao tranh với binh lính Israel. Theo các nguồn tin của Israel, Sinwar bị phát hiện sau khi di chuyển ra bên ngoài hệ thống hầm bí mật cùng một nhóm chiến binh. Sự kiện này đánh dấu một bước ngoặt lớn trong cuộc đụng độ giữa Hamas và Israel.

Israel sử dụng các thiết bị không người lái để giám sát và tiêu diệt Sinwar. Việc xác định danh tính của Sinwar được thực hiện qua dấu vân tay và hồ sơ sinh trắc mà phía Israel đã từng lưu trữ. Tuy nhiên, Hamas chưa có tuyên bố chính thức về cái chết của thủ lĩnh Yahya Sinwar.

Cái chết bất ngờ của Sinwar hiện đang tạo ra những thách thức lớn cho Hamas, đặc biệt khi phong trào này đang phải đối mặt với nhiều áp lực từ các cuộc tấn công quân sự liên tiếp của Israel. Việc mất đi một nhà lãnh đạo giàu kinh nghiệm như Sinwar có thể tạm thời gây ra tình trạng rối loạn nội bộ trong tổ chức này.

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tuyên bố rằng "cuộc chiến tại Gaza chưa kết thúc" sau khi có tin cho rằng thủ lĩnh Hamas Yahya Sinwar đã bị tiêu diệt. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh rằng nhiệm vụ của Israel vẫn còn tiếp tục. Trong khi đó, các nhà lãnh đạo phương Tây bày tỏ hy vọng rằng cái chết của Sinwar có thể mở ra cơ hội kết thúc cuộc xung đột kéo dài một năm qua.

"Ngày hôm nay, cái ác đã chịu một đòn giáng mạnh, nhưng nhiệm vụ trước mắt chúng ta chưa hoàn thành", Netanyahu nói trong một bài phát biểu trên truyền hình.

Daniel Levy, Chủ tịch Dự án Mỹ/Trung Đông và cựu cố vấn của chính phủ Israel nhận định rằng việc tiêu diệt Yahya Sinwar sẽ không chấm dứt hành động phản kháng của người Palestine trước sự đàn áp từ Israel. Ông Levy cho rằng cuộc kháng chiến này bắt nguồn từ người dân Palestine vì họ bị áp bức và bị từ chối các quyền cơ bản.

“Điều này giống như Osama bin Laden”, Levy phân tích rằng việc Israel hạ sát một thủ lĩnh Hamas không có nghĩa là mọi thứ sẽ tốt đẹp hơn. "Bạn tiêu diệt một thủ lĩnh Hamas và nghĩ rằng mọi thứ sẽ êm đẹp mãi mãi. Nhưng đây là một phong trào kháng chiến được khởi nguồn và nuôi dưỡng bởi chính người dân Palestine chống lại Israel".

Levy nhấn mạnh rằng cái chết của Sinwar sẽ không chấm dứt sự phản kháng mà thay vào đó có thể biến ông thành một biểu tượng của phong trào Hamas, gia tăng sức mạnh cho lý tưởng của người Palestine.

Levy cũng chỉ trích Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, cho rằng ông đang tìm cách tái cấu trúc khu vực Trung Đông theo một viễn cảnh trong đó Israel đóng vai trò bá quyền mà không có sự hiện diện của người Palestine. “Netanyahu nói rằng Trung Đông có thể vượt qua bóng tối, nhưng chính bóng tối là sự hủy diệt mà Israel đã gây ra – các trường học, bệnh viện, và hơn 40.000 sinh mạng tại Gaza, Bờ Tây, và Beirut", Levy cho biết. "Đây không phải là một hành động hướng tới hòa bình", ông kết luận.

Cái chết của Yahya Sinwar sẽ là một dấu mốc quan trọng đối với tương lai của Hamas và tình hình tại Gaza. Sinwar là một trong những thủ lĩnh quan trọng nhất của Hamas, và sự ra đi của ông có thể tạo ra những hệ lụy với tổ chức này. Điều đó có thể dẫn đến những thay đổi trong cấu trúc lãnh đạo của Hamas, thậm chí có khả năng làm gia tăng sự chia rẽ nội bộ trong tổ chức. Tuy nhiên, việc tiêu diệt Sinwar khó có thể chấm dứt hoàn toàn phong trào kháng chiến của Hamas, bởi vì phong trào này đã được xây dựng trên nền tảng sự phản kháng kéo dài nhiều năm của người dân Palestine đối với Israel.

Về mặt chiến lược, cái chết của Sinwar có thể làm thay đổi cách thức Hamas đối đầu với Israel. Nếu những người kế nhiệm ông quyết định tiếp tục hoặc thậm chí tăng cường các hành động quân sự, xung đột giữa hai bên có thể trở nên nghiêm trọng hơn. Ngược lại, nếu Hamas tìm cách thay đổi chiến thuật, tình hình có thể có sự điều chỉnh.

Tại Washington, sự kiện này cũng sẽ thay đổi cách nhìn của chính quyền Mỹ đối với tình hình Gaza và Hamas. Sự kiện này có thể làm tăng thêm áp lực lên các quan chức ngoại giao để thúc đẩy các sáng kiến hòa bình hoặc tăng cường hỗ trợ cho Israel. Tuy nhiên, đối với những người theo đuổi giải pháp ngoại giao, cái chết của Sinwar cũng có thể là cơ hội để tạo ra một không gian đối thoại mới, nếu Hamas quyết định tiếp cận theo hướng khác.

Dù vậy, về lâu dài, chính cái nền tảng chính trị và xã hội mà Hamas dựa vào vẫn sẽ quyết định tương lai của tổ chức này, thay vì chỉ một cá nhân lãnh đạo.

Cái chết của Sinwar và những tác động tới cuộc xung đột ở Trung Đông

Việc Israel tuyên bố tiêu diệt Yahya Sinwar, một trong những thủ lĩnh cao cấp của Hamas, không chỉ đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong cuộc xung đột Israel - Palestine mà còn có những tác động rộng lớn đến tình hình địa chính trị tại Trung Đông.

Yahya Sinwar là nhân vật có ảnh hưởng lớn đối với Hamas, đặc biệt là tại Dải Gaza. Việc ông bị tiêu diệt có khả năng làm gia tăng căng thẳng giữa Israel và Hamas, khi nhóm này có thể tiến hành các hành động trả đũa mạnh mẽ. Sinwar không chỉ là người có tầm nhìn chiến lược trong việc phát triển khả năng quân sự của Hamas, mà còn là người thúc đẩy các cuộc tấn công quân sự nhắm vào Israel. Sự trả đũa từ phía Hamas và các nhóm vũ trang khác có thể làm cho xung đột trở nên nghiêm trọng hơn, dẫn đến làn sóng bạo lực tiếp tục bùng phát.

Cái chết của Yahya Sinwar sẽ để lại một khoảng trống quyền lực lớn trong nội bộ Hamas. Dù Hamas đã trải qua nhiều lần thay đổi lãnh đạo do các vụ ám sát của Israel, nhưng việc mất đi một nhà lãnh đạo có quan điểm cứng rắn và cách điều hành quyết liệt như Sinwar sẽ khiến Hamas gặp khó khăn trong việc duy trì ổn định nội bộ. Đồng thời, sự ra đi của Sinwar cũng có thể ảnh hưởng đến tinh thần và động lực chiến đấu của các tay súng Hamas, đặc biệt là trong bối cảnh tổ chức này đang đối diện với nhiều áp lực từ phía Israel.

Việc Israel tiêu diệt Sinwar có thể khiến tình hình khu vực Trung Đông trở nên căng thẳng hơn, không chỉ với Palestine mà còn đối với các quốc gia Ả Rập khác. Sự kiện này cũng có thể kích hoạt một chuỗi phản ứng dây chuyền từ các nhóm vũ trang khác trong khu vực. Các nhóm vũ trang như Hezbollah ở Liban, các lực lượng Houthi ở Yemen hay các tổ chức vũ trang ở Iraq có thể xem đây là lý do để tăng cường các hoạt động quân sự chống lại Israel. Ngoài ra, Iran, một đồng minh của Hamas, có thể phản ứng bằng cách cung cấp thêm sự hỗ trợ cho các nhóm vũ trang nhằm đối phó với Israel, làm gia tăng nguy cơ xung đột lan rộng.

Israel hiện đang xung đột với Hezbollah ở Liban, và các cuộc tấn công từ phía các nhóm vũ trang ở Iraq và Yemen cũng đang nhắm vào các mục tiêu của Israel. Việc Sinwar bị tiêu diệt có thể trở thành lý do để các nhóm này gia tăng cường độ tấn công, đồng thời khơi mào cho các cuộc xung đột quy mô lớn hơn, thậm chí có nguy cơ bùng phát thành một cuộc chiến tranh khu vực.

Đáng chú ý, Israel và Iran đã có nhiều lần đối đầu quân sự gián tiếp, và căng thẳng giữa hai nước vẫn luôn ở mức cao. Trong bối cảnh này, nếu Iran tăng cường hỗ trợ quân sự cho Hamas hoặc các nhóm thân Iran ở Liban và Syria, khả năng một cuộc đối đầu trực tiếp giữa Israel và Iran là hoàn toàn có thể xảy ra, tạo ra một vòng xoáy bạo lực mới tại Trung Đông.

Việc ám sát một lãnh đạo cấp cao của Hamas như Sinwar có thể làm suy giảm khả năng đàm phán hòa bình giữa Israel và Palestine. Sinwar, dù nổi tiếng với lập trường cứng rắn, nhưng cũng từng đưa ra những tuyên bố về việc tìm kiếm giải pháp hòa bình nếu các điều kiện của Palestine được đáp ứng. Việc ông bị loại bỏ sẽ làm cho các cuộc đàm phán trở nên khó khăn hơn, khi Hamas có thể chuyển sang một lãnh đạo cứng rắn hơn và giảm khả năng đối thoại với Israel.

Cái chết của Yahya Sinwar có tác động sâu rộng đến cả tình hình xung đột giữa Israel và Hamas, lẫn toàn khu vực Trung Đông. Việc này không chỉ làm gia tăng nguy cơ leo thang bạo lực mà còn có thể đẩy khu vực vào một cuộc xung đột toàn diện hơn. Trong bối cảnh căng thẳng này, cộng đồng quốc tế sẽ phải đối mặt với thách thức trong việc kiểm soát và ngăn chặn nguy cơ bùng nổ chiến tranh quy mô lớn.