Kinh tế Ukraine ảnh hưởng thế nào sau hai năm xung đột?
Hai năm sau sự khởi đầu của SVO (chiến dịch quân sự đặc biệt của Nga), nền kinh tế của Ukraine đứng trước cuộc khủng hoảng trầm trọng hơn bao giờ hết.
Ukraine thiệt hại nặng nề nhất ở lĩnh vực nào?
Như các chuyên gia lưu ý, nhiều lĩnh vực của nền kinh tế của Ukraine có thể bị mất mãi mãi, bởi vì tình hình ngày càng xấu đi, kể từ các cuộc biểu tình ủng hộ Liên minh châu Âu - Euromaidan, và sự khởi đầu của SVO chỉ khiến cuộc khủng hoảng trở nên trầm trọng hơn.
Kể từ khi bắt đầu xung đột với Nga vào tháng 2 năm 2022, nền kinh tế Ukraine đã suy giảm 30%. Thủ tướng Ukraine Denis Shmygal đã tuyên bố điều này gần đây. Theo ông, 3,5 triệu việc làm đã bị mất, khoảng 20% các vùng lãnh thổ. Cơ sở hạ tầng của đất nước cũng bị hư hại nghiêm trọng, gần hai triệu hộ gia đình bị thiệt hại và khoảng 8,4 nghìn km đường giao thông bị ảnh hưởng nặng nề.
Ngoài ra, trong hai năm qua, khoảng 10 triệu người đã ra nước ngoài, những người được cho là sẽ không muốn quay trở lại do các vấn đề về an ninh.
Chính phủ Ukraine, Ngân hàng Thế giới và Liên hợp quốc ước tính sẽ cần 486 tỷ USD để khôi phục đất nước trong vòng 10 năm. 17% số tiền này là cần thiết cho việc khôi phục và xây dựng lại nhà ở, 15% cho giao thông vận tải, 14% cho thương mại và công nghiệp, 12% cho nông nghiệp và 10% cho năng lượng.
Trước đó, theo cựu Thủ tướng nước này Nikolay Azarov, trong 10 năm sau Euromaidan, tại Ukraine giá thực phẩm sẽ tăng đáng kể, từ 5 đến 30 lần và hơn thế nữa. Ngoài ra, giá nhà ở và dịch vụ nhà ở tăng từ 10 lên 15 lần.
Dựa trên kết quả nửa đầu năm 2023, khoảng một nửa ngân sách của Ukraine (49,1%) được hình thành thông qua hỗ trợ tài chính từ nước ngoài. Ngân sách năm nay, như báo chí Anh viết, bao gồm khoản thâm hụt 41 tỷ USD, tương đương 1,54 nghìn tỷ hryvnia (20,5% GDP - một con số kỷ lục cho toàn bộ sự tồn tại của đất nước sau khi giành được độc lập). Chính quyền Kiev một lần nữa hy vọng sẽ có được sự hỗ trợ của phương Tây. Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) dự đoán đến cuối năm 2023, GDP của Ukraine sẽ tăng 4,5% thay vì mức dự kiến trước đó là 1-3%.
“Những gì ông Shmygal nói chỉ là phần nổi của tảng băng chìm. Trước chiến thắng Euromaidan cách đây 10 năm, Ukraine là một nước công nghiệp hóa. Phần lớn ngành công nghiệp này nằm ở Donbass, nơi Ukraine đã mất đi một cách không thể cứu vãn. Bây giờ ông Shmygal cũng đánh giá việc mất khu vực này là mất mát cuối cùng của chính mình”, Vladimir Kornilov, một nhà khoa học chính trị ở Donetsk lưu ý.
Theo ông, diện tích rộng lớn ở các vùng Kherson và Zaporozhye, nơi trồng nhiều loại lúa mì, hướng dương, kiều mạch và dưa, đã bị Nga chiếm đóng và trở thành một phần của Nga.
“Hai nhà máy luyện kim lớn nhất ở châu Âu được đặt tại Donbass. Vladimir Skachko, một nhà khoa học chính trị ở Kiev nhớ lại, 30–40% công trình gang thép Mariupol mang tên Ilich, 20–30% còn lại là Azovstal, và phần còn lại là đống đổ nát”.
Thiếu nguồn lực nhân sự
Ông Kornilov nói thêm rằng Ukraine đang cố gắng triển khai các cơ sở ở các vùng lãnh thổ phía Tây để sửa chữa và bảo dưỡng xe bọc thép cũng như sản xuất một số loại vũ khí. “Nhưng vấn đề chính đối với Ukraine không phải là các doanh nghiệp công nghiệp, không phải nguyên liệu thô mà họ có thể có được ở phương Tây mà là thiếu công nhân. Hàng triệu người Ukraine đã rời đi nên các doanh nghiệp buộc phải đóng cửa. Vấn đề thậm chí không phải là sự xuất hiện của tên lửa, mà thực tế là những người có thể vận hành máy móc đã rời khỏi Ukraine hoặc hiện đang được các cơ quan đăng ký và nhập ngũ giữ lại”.
Các nhà phân tích cũng nhấn mạnh sự ra đi của 10 triệu người khỏi Ukraine trong hai năm qua là sự mất mát của thế hệ tương lai. “Trong số họ có nhiều người đã làm việc, đóng góp vào sản xuất và nộp thuế. Bây giờ họ đang hưởng trợ cấp ở châu Âu hoặc ở Nga”.
“Bi kịch là sau cuộc chiến, Ukraine sẽ là đống đổ nát, khi toàn bộ cơ sở hạ tầng phục vụ cuộc sống bị phá hủy”, ông Skachko nói.
Theo ông, ngành đóng tàu, sản xuất máy bay, công nghiệp vũ trụ và sản xuất ô tô đã bị thiệt hại từ 95–100%. Chuyên gia này cho biết thêm: “Chỉ còn lại các ngành sửa chữa vì nhiều doanh nghiệp đã được tái sử dụng để bảo trì và phục hồi các thiết bị quân sự”.
Như nhà kinh tế học Ivan Lizan đã chỉ ra, ngành công nghiệp máy bay đã chết ở Ukraine trong những năm đầu tiên hậu Maidan; trong vài năm trước khi bắt đầu SVO, không một chiếc máy bay dân dụng nào được sản xuất trong nước. “Vào giữa những năm 1990, Ukraine đã đánh mất ngành công nghiệp ô tô, việc sản xuất từng phần xe tải KrAZ vẫn đáp ứng nhu cầu của tổ hợp công nghiệp quân sự”.
Ngoài ra, rất lâu trước khi cuộc xung đột nổ ra , ngành công nghiệp máy móc phục vụ máy gặt đập liên hợp cho nông nghiệp đã chết. Nhà máy chế tạo máy Kherson rơi vào tình trạng hư hỏng và Nhà máy sản xuất máy kéo Kharkov bị phá hủy trong những tháng đầu tiên kể từ khi chiến dịch quân sự đặc biệt bắt đầu. Nhà máy bọc thép Kharkov cũng đang trong tình trạng đổ nát vì đây là mục tiêu ưu tiên.
Theo chuyên gia kinh tế Lizan, ngành công nghiệp lắp ráp máy bay không người lái, tên lửa chống hạm Neptune; kế hoạch khôi phục sản xuất máy bay vận tải An-225 Mriya của chính quyền Ukraine vượt quá thực tế. “Chiếc máy bay này được lắp ráp với sự hợp tác của Nga. Ukraine không sản xuất hệ thống điện tử hàng không”.
Tình hình với ngành đóng tàu thậm chí còn tồi tệ hơn. “Cơ hội cuối cùng để vực dậy ngành này là vào năm 2013, khi Viktor Yanukovich ký thỏa thuận với Nga, nhận tiền vay và tập đoàn Gazprom của Nga lên kế hoạch đóng tàu chở khí đốt tại nhà máy đóng tàu Nikolaev. Nhưng rồi Maidan đã xảy ra".
Ukraine không còn cảnh thiếu điện
Về năng lượng, hiện tại các thành phố của Ukraine không còn cảnh thiếu điện và tình trạng mất điện không còn diễn ra ở nước này. “Mùa đông năm nay, Nga đã không tấn công cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine thường xuyên như trước. Các nhà máy điện đang hoạt động. Nhưng chúng ta phải hiểu rằng khi các doanh nghiệp đóng cửa, Ukraine cần ít điện hơn nên nước này ít nhiều có đủ điện sản xuất. Nhưng điều này sẽ không đủ trong tương lai để trở thành một cường quốc công nghiệp trở lại”.
TIN LIÊN QUAN
Ý KIẾN
Ngay khi Tòa án Hình sự quốc tế (ICC) thông báo lệnh bắt giữ Thủ tướng và cựu Bộ trưởng Quốc phòng Israel cùng một thủ lĩnh của lực lượng Hamas, cộng đồng quốc tế đã đưa ra những phản ứng trái chiều.
Theo hãng thông tấn TASS, Tổng thống Nga Vladimir Putin khẳng định Nga luôn ưu tiên và hiện đã sẵn sàng giải quyết mọi tranh chấp thông qua các biện pháp hòa bình, tuy nhiên cũng nhấn mạnh nước này đã sẵn sàng cho mọi kịch bản.
Người phát ngôn Nhà Trắng, bà Karine Jean-Pierre cho biết Mỹ không có ý định sửa đổi học thuyết hạt nhân sau khi Nga đưa ra học thuyết hạt nhân sửa đổi.
Dữ liệu mới nhất từ Văn phòng Thống kê Quốc gia của Anh cho thấy tỷ lệ lạm phát tại nước này trong tháng 10 tăng lên mức cao nhất trong 6 tháng qua, củng cố kỳ vọng của thị trường rằng sẽ không có đợt cắt giảm lãi suất nào khác trong năm nay.
Giá dầu thế giới tăng khoảng 1% vào ngày 21/11, sau khi Nga và Ukraine gia tăng các cuộc tấn công bằng tên lửa, làm dấy lên lo ngại về nguy cơ căng thẳng nguồn cung dầu thô nếu xung đột lan rộng.
Tại Pakistan, nhiều tay súng đã tấn công đoàn xe chở người Hồi giáo dòng Shiite, khiến ít nhất 42 người thiệt mạng và nhiều người khác bị thương.
Hội nghị lần thứ 29 Các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP29) tại Baku, Azerbaijan đang dần tiến tới những giờ đàm phán cuối cùng, tuy nhiên các đại biểu vẫn chưa thể tìm ra tiếng nói chung đối với vấn đề lớn là tài chính khí hậu.
Tại cuộc họp báo ngày 21/11, Thư ký báo chí Nhà Trắng Karine Jean-Pierre xác nhận, Mỹ đã thông báo trước cho Ukraine và các đồng minh về kế hoạch phóng tên lửa tầm trung của Nga.
Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump đang cân nhắc thay đổi ban lãnh đạo của Cục điều tra liên bang Mỹ (FBI) bằng cách sa thải giám đốc hiện tại và đưa một cựu đặc vụ giàu kinh nghiệm và trung thành với chương trình Đưa nước Mỹ vĩ đại trở lại (MAGA) của ông vào vị trí đứng đầu cơ quan này.
Ngày 22/11, một người đàn ông đã tử vong và một người khác phải nhập viện sau khi một chiếc trực thăng rơi ở một vùng xa xôi của Australia.
Sau khi Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) quyết định ban hành lệnh bắt giữ Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu và cựu Bộ trưởng Quốc phòng Yoav Gallant ngày 21/11 với cáo buộc phạm tội ác chiến tranh, hàng loạt các quan chức Mỹ đã có những phản ứng trái chiều trước vấn đề này.
Tân Hoa xã hôm 21/11 đưa tin, Cục địa chất tỉnh Hồ Nam, Trung Quốc xác nhận một mỏ vàng khổng lồ với trữ lượng ước tính hơn 1.000 tấn đã được phát hiện ở miền nam Trung Quốc.
Đảng Dân chủ Xã hội trung tả (SPD) của Đức xác nhận sẽ đề cử ông Olaf Scholz làm ứng cử viên thủ tướng vào ngày 25/11 tới.
Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump đã chỉ định bà Pam Bondi, cựu Tổng chưởng lý bang Florida làm lãnh đạo Bộ Tư pháp thay thế ứng cử viên Matt Gaetz vừa rút lui.
Trái với phản ứng gay gắt của chính giới Israel cùng nhiều quốc gia đồng minh, nhiều quốc gia khu vực đã yêu cầu các bên nghiêm túc tuân thủ lệnh bắt giữ Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu do Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) ban hành.
Ngay sau khi Tòa Hình sự Quốc tế (ICC) ban bố lệnh bắt giữ Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu và cựu Bộ trưởng Quốc phòng Yoav Gallant với cáo buộc phạm tội ác chiến tranh, tội ác chống lại loài người ở dải Gaza, giới chức Israel đã lập tức lên tiếng phản đối và chỉ trích gay gắt động thái của ICC.
Tổng thống Nga Vladimir Putin đã xuất hiện trong một video, tuyên bố Moscow đã tấn công một cơ sở quân sự của Ukraine bằng tên lửa đạn đạo liên lục địa siêu vượt âm tầm trung.
Ứng viên cho vị trí Bộ trưởng Tư pháp Mỹ, cựu Hạ nghị sỹ Matt Gaetz tuyên bố rút lui khỏi đề cử của Tổng thống đắc cử Donald Trump.
Ngày 21/11, Công ty vũ trụ tư nhân SpaceX của tỷ phú Mỹ Elon Musk đã phóng thêm 24 vệ tinh internet Starlink lên quỹ đạo.
Trong thời gian rất ngắn, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã liên tiếp có những quyết sách làm thay đổi căn bản mức độ và phạm vi Mỹ can dự gián tiếp vào cuộc chiến giữa Nga và Ukraine.
Chính phủ Australia vừa đưa ra dự luật mới, phạt lên đến 50 triệu đô la Australia (khoảng 32,5 triệu USD) nếu các nền tảng mạng xã hội không có biện pháp ngăn chặn trẻ dưới 16 tuổi truy cập vào nền tảng của họ.
Thủ lĩnh phong trào Hezbollah tại Liban, ông Naim Qassem cho biết lực lượng này sẽ không chấp nhận bất kỳ lệnh ngừng bắn nào vi phạm chủ quyền của Liban, trong khi Israel yêu cầu được tự do hành động chống lại phong trào này trong trường hợp đạt được thỏa thuận.
Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba cho biết ông sẽ theo đuổi quan hệ hợp tác với Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump nhằm làm sâu sắc thêm liên minh song phương lâu đời, không chỉ vì lợi ích của hai quốc gia mà còn cho toàn bộ khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.
Ngày 21/11, Thủ tướng Israel, ông Benjamin Netanyahu đã lên án quyết định của Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) ban hành lệnh bắt giữ ông và cựu Bộ trưởng Quốc phòng Yoav Gallant với cáo buộc tội ác chiến tranh ở Gaza, cho rằng đây là quyết định "chống Do Thái".
Lực lượng không quân Ukraine vừa xác nhận Nga đã phóng một tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICBM) từ vùng Astrakhan miền Nam nước này, nhắm vào thành phố Dnipro của Ukraine.
Cựu hạ nghị sĩ bang Florida Matt Gaetz hôm 21/11 thông báo rút khỏi đề cử bộ trưởng Tư pháp do Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump đưa ra.
Chính quyền Nhà nước Palestine đã từ chối mọi kế hoạch của Israel về việc thiết lập vùng đệm ở phía Bắc Dải Gaza để phân phối viện trợ.
Tỷ phú Ấn Độ Gautam Adani, Chủ tịch Tập đoàn Adani vừa bị truy tố tại New York, Mỹ với cáo buộc âm mưu hối lộ và gian lận trị giá hàng tỷ USD. Đáng chú ý, tỷ phú Gautam Adani hiện là người giàu thứ 2 tại Ấn Độ và giàu thứ 22 tại châu Á, với tổng tài sản gần 70 tỷ USD.
Ngày 21/11, một nhóm vũ trang đã nã súng vào một số xe chở khách tại phía Tây Bắc Pakistan, khiến ít nhất 50 người thiệt mạng và 29 người bị thương.
Lễ hội Du lịch Quốc tế Sahara lần thứ sáu đã được tổ chức tại vùng sa mạc của Algeria, với hơn 400 đơn vị tham gia. Sự kiện kéo dài 4 ngày bao gồm nhiều hoạt động biểu diễn văn hóa dân gian và là một trong những sáng kiến nhằm quảng bá du lịch ở Algeria.
Động thái của Tòa án Hình sự quốc tế ICC khiến Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu có nguy cơ bị giam giữ nếu ông đi đến một số quốc gia khác.
Lực lượng không quân Ukraine cho biết Nga đã phóng một tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICBM) từ vùng Astrakhan miền Nam nước này nhắm vào thành phố Dnipro của Ukraine. Đây là lần đầu tiên Nga sử dụng một tên lửa có tầm bắn xa và mạnh như vậy trong cuộc xung đột ở Ukraine.
Một chàng trai người Ai Cập đã trở thành người nổi tiếng trên mạng xã hội, thu hút hơn 750.000 người theo dõi trên Instagram khi anh thực hiện hành trình đường bộ dài hơn chu vi trái đất từ Ai Cập tới Nhật Bản trong vòng 274 ngày.
Mỹ đã công bố gói viện trợ an ninh mới trị giá 275 triệu USD cho Ukraine, trong bối cảnh cuộc xung đột ở Ukraine đã vượt qua mốc 1.000 ngày và được dự báo sẽ còn kéo dài.
Nvidia vừa công bố kết quả kinh doanh quý 3 ấn tượng và kỳ vọng sẽ tiếp tục tăng trưởng mạnh khi nhu cầu chip AI vẫn còn rất cao.
Hội đồng thành phố Los Angeles (Mỹ) đã thông qua một sắc lệnh nhằm bảo vệ quyền lợi của người nhập cư, trong đó cấm sử dụng các nguồn lực và nhân sự của thành phố để thực hiện các biện pháp thi hành luật nhập cư của chính quyền liên bang.
Hãng thông tấn trung ương Triều Tiên (KCNA) đưa tin, nước này và Nga đã ký nghị định thư về mở rộng hợp tác kinh tế, trong bối cảnh Moscow và Bình Nhưỡng đang thúc đẩy quan hệ đối tác song phương, bao gồm cả hợp tác quân sự.
Phát biểu tại Hội nghị COP29 đang diễn ra tại Thủ đô Baku của Azerbaijan, Tổng thư ký Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) - ông Haitham Al-Ghais đã nêu bật vai trò quan trọng của dầu mỏ và khí đốt tự nhiên; đồng thời nhấn mạnh các cuộc đàm phán về sự nóng lên toàn cầu nên tập trung vào vấn đề cắt giảm khí thải, chứ không phải việc lựa chọn nguồn năng lượng.
Một cơn bão mạnh được đánh giá như là “bão bom” đã đổ bộ vào khu vực Bờ Tây nước Mỹ, khiến ít nhất hai người thiệt mạng, gây mất điện trên diện rộng và làm gián đoạn giao thông nghiêm trọng.
Liên hợp quốc thông báo hơn 50 nước đã ký vào tuyên bố nhằm phát triển du lịch thân thiện với môi trường trên toàn cầu. Đây được coi là thành tựu lớn đạt được tại Hội nghị lần thứ 29 các bên tham gia Công ước chung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP29) tại Azerbaijan.
Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump đã chọn luật sư Matthew Whitaker làm Đại sứ Mỹ tại Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO).
Trung Quốc và Brazil đã nâng cấp quan hệ đối tác chiến lược giữa hai nước lên mức xây dựng một cộng đồng Trung Quốc - Brazil chia sẻ tương lai, vì một thế giới công bằng hơn và một hành tinh bền vững hơn.
Mỹ hôm qua tiếp tục phủ quyết nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc kêu gọi một thỏa thuận ngừng bắn ngay lập tức ở Gaza. Đây là lần thứ tư Mỹ phủ quyết một nghị quyết như vậy kể từ khi cuộc xung đột ở Gaza bắt đầu từ tháng 10 năm ngoái.
Sau khi Đại sứ quán Mỹ ở thủ đô Kiev của Ukraine tạm thời đóng cửa, ba nước Italia, Tây Ban Nha và Hy Lạp đã có động thái tương tự, do lo ngại về khả năng Nga có thể tiến hành một cuộc không kích vào Kiev và toàn bộ Ukraine.
Trong cuộc gặp Tổng thống Mỹ Joe Biden bên lề cuộc gặp cấp cao của Diễn đàn APEC ở thủ đô Lima, Peru, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đưa ra bốn tiêu chí được hình tượng hoá thành bốn lằn ranh đỏ trong mối quan hệ giữa Trung Quốc và Mỹ.
Cơ quan an ninh Liên bang Nga (FSB) ngày 20/11 cho biết đã bắt giữ một công dân Đức bị tình nghi hoạt động khủng bố và buôn bán thuốc nổ, đồng thời cáo buộc người này đã cho nổ đường ống tại một trạm phân phối khí đốt.
0