Vợ chồng chị Kim Ngân (phường Hà Đông) đã mưu sinh tại Hà Nội suốt hơn 20 năm qua, thông qua công việc bán cà phê để tạo nguồn thu nhập chính nuôi sống gia đình năm người. Trong đó, số tiền thuê nhà hàng tháng đang là một gánh nặng khá lớn. Nhà ở xã hội đem lại niềm hy vọng lớn với gia đình chị. Tuy nhiên, để tiếp cận được, vợ chồng chị Ngân lại đang gặp trở ngại.
“Chúng tôi không đi làm Nhà nước nên không thể lấy được bảng lương. Không có lương cố định nên họ không xác nhận. Chồng tôi cố xin suốt cả tháng trời nay mà vẫn chưa ổn”, chị Ngân kể.
Vấn đề gia đình chị Ngân gặp phải cũng là khó khăn chung của nhiều lao động tự do khi tiếp cận chính sách nhà ở xã hội. Mặc dù từ ngày 10/10/2025, Nghị định 261 của Chính phủ đã chuyển thẩm quyền xác nhận thu nhập đối với người lao động không có hợp đồng lao động sang Công an cấp xã, thay cho UBND cấp xã như trước đây. Nhưng thực tế, việc xác minh thu nhập của nhóm đối tượng này vẫn còn nhiều vướng mắc, không ít hồ sơ chưa thể hoàn thiện.
Ông Lê Quang Huy, Phó Tổng giám đốc Công ty Cổ phần BIC Việt Nam cho rằng: “Khúc mắc nhiều người quan tâm nhất là việc xác nhận điều kiện thu nhập cho người lao động tự do, tức đối tượng số 05 theo điều 16 Luật Nhà ở. Hiện tại theo quy định của Nghị định 261 thì đã chuyển thẩm quyền xác nhận về thu nhập cho người lao động tự do về Công an cấp xã. Tuy nhiên đối với dự án của chúng tôi và các dự án đang thu hồ sơ đều nhận được những thông tin phản ánh rằng người dân rất khó khăn trong việc xin xác nhận tại cơ quan Công an cấp xã".
Vấn đề này cũng được Công an Thành phố giải đáp tại Hội nghị đối thoại “Từ thủ tục liên thông đến an cư: Tháo gỡ khó khăn cho người dân mua nhà ở xã hội trên địa bàn Hà Nội”. Sự kiện do Đài Hà Nội phối hợp với Trung tâm Phục vụ hành chính công Thành phố tổ chức đã thu hút sự quan tâm đặc biệt dư luận.
Thượng tá Lê Thế Tùng, Phó Trưởng phòng Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội, Công an TP. Hà Nội cho biết: “Ban Giám đốc cũng giao cho các phòng chức năng nghiên cứu để tổ chức thực hiện, và chúng tôi cũng đã tiếp nhận những phản ánh của cơ quan Công an cấp xã cũng như người dân, đặc biệt là trong nhóm đối tượng này. Đã có văn bản kiến nghị đối với các cục chức năng thuộc Bộ Công an để hướng dẫn tổ chức thực hiện làm sao đảm bảo tốt các văn bản quy phạm pháp luật. Trong thời gian tới, cũng mong các sở, ban, ngành đều làm sạch dữ liệu chuyên ngành, để làm giàu dữ liệu dân cư quốc gia, sau đó tạo điều kiện thuận lợi nhất cho người dân và doanh nghiệp trong việc xin xác nhận và thủ tục hành chính".
Khó khăn, vướng mắc đang được cơ quan chức năng ghi nhận và từng bước tháo gỡ. Tuy nhiên, để giải quyết căn cơ bài toán xác nhận thu nhập cho lao động tự do, nhiều ý kiến cho rằng cần tiếp cận vấn đề linh hoạt hơn, nhằm giảm bớt các rào cản thủ tục và bảo đảm chính sách được triển khai hiệu quả, thống nhất.
Tiến sĩ Nguyễn Minh Phong, chuyên gia kinh tế nêu ý kiến: “Một số cơ quan chức năng đã có gợi ý mà chúng tôi cho rằng rất khả thi, đó là chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm. Thay vì xác nhận trước thì chúng ta cho phép người lao động tự khai nhận và chịu trách nhiệm với khai nhận của mình. Các cơ quan chức năng sẽ hậu kiểm những người trúng suất mua đó xem họ có đúng đối tượng được mua hay không".
Đây cũng là vấn đề cơ quan quản lý cần lưu tâm, bởi thực tế thời gian qua cho thấy việc kiểm soát hồ sơ mua nhà ở xã hội rất chặt chẽ. Nhưng thực tế sử dụng lại không đúng đối tượng, có trường hợp còn trục lợi chính sách.
Coi trọng công tác hậu kiểm cũng là yêu cầu được Chính phủ nhấn mạnh tại Chỉ thị 34/CT-TTg. Thủ tướng yêu cầu các địa phương phải công khai đầy đủ thông tin về dự án, giá bán, thời gian tiếp nhận hồ sơ, danh sách người đủ điều kiện và kết quả xét duyệt. Điều này không chỉ tạo thuận lợi cho người dân tiếp cận thông tin mà còn là cơ sở để xã hội giám sát, hạn chế tiêu cực.