Máy bay Antonov An-124 là một trong những siêu vận tải cơ lớn nhất thế giới, được thiết kế và sản xuất tại Liên Xô cũ, hiện vẫn đang được Nga tiếp tục sử dụng. An-124 được sản xuất cho mục đích vận chuyển hàng hóa nặng và cồng kềnh. Đây là một máy bay vận tải hạng nặng, có khả năng chở các thiết bị quân sự lớn, phương tiện chiến đấu, và thậm chí là các cấu kiện công nghiệp siêu trọng, một trọng những máy bay vận tải hạng nặng hàng đầu thế giới.

Lịch sử phát triển của siêu vận tải cơ Antonov An-124

Antonov An-124 được phát triển bởi Cục thiết kế Antonov của Liên Xô vào cuối những năm 1970, với chuyến bay đầu tiên diễn ra vào năm 1982. Mục tiêu ban đầu của An-124 là đáp ứng nhu cầu vận tải siêu trọng cho quân đội Liên Xô, đặc biệt là việc vận chuyển các thiết bị quân sự lớn và cồng kềnh như xe tăng, trực thăng, và các phương tiện quân sự khác.

Được thiết kế với sức tải lên tới 150 tấn, An-124 đã trở thành một trong những máy bay vận tải hạng nặng lớn nhất và mạnh mẽ nhất trên thế giới vào thời điểm đó. Không chỉ phục vụ cho quân sự, Antonov An-124 còn được sử dụng trong lĩnh vực dân sự, vận chuyển các hàng hóa siêu trọng như máy móc, thiết bị công nghiệp, và vệ tinh.

Tuy nhiên, sau khi Liên Xô tan rã vào năm 1991, việc sản xuất và bảo trì An-124 gặp nhiều khó khăn. Nhà máy sản xuất chính của Antonov An-124 nằm ở Ukraine, trong khi Nga là nước chủ yếu sử dụng máy bay này. Mối quan hệ căng thẳng giữa Nga và Ukraine gần đây đã gây ra nhiều trở ngại trong việc sản xuất, bảo trì và cung cấp linh kiện thay thế cho An-124. Mặc dù vậy, đến nay An-124 vẫn là một trong những lựa chọn hàng đầu cho các nhiệm vụ vận tải siêu trọng của Nga.

Vào đầu năm 2024, truyền thông Nga đưa tin rằng một máy bay vận tải hạng nặng Antonov An-124 Ruslan đã được chuyển đến cơ sở sửa chữa máy bay Aviastar tại sân bay Ulyanovsk - Vostochny để thực hiện việc cải tiến và hiện đại hóa. Đây là một phần của nỗ lực nhằm phục hồi vị thế của huyền thoại vận tải do Liên Xô phát triển từ thế kỷ trước.

Việc đưa Antonov An-124 Ruslan trở lại hoạt động là một nhiệm vụ đòi hỏi sự đầu tư đáng kể về cả hậu cần và kỹ thuật. Do kích thước lớn và những đặc tính kỹ thuật đặc thù, quá trình cải tiến và hiện đại hóa loại máy bay này không chỉ bao gồm các sửa chữa nâng cấp kỹ thuật mà còn phải xem xét các khía cạnh liên quan đến vai trò và ứng dụng của nó trong tương lai. Các chuyên gia đánh giá rằng dự án đại tu này sẽ giúp máy bay không chỉ phục vụ trong lĩnh vực quân sự mà còn có thể mở rộng ứng dụng trong lĩnh vực thương mại.

Quyết định cải tiến Antonov An-124 phản ánh nhu cầu ngày càng cao về khả năng vận tải chiến lược trong bối cảnh những thách thức về trang thiết bị quân sự và hậu cần hiện tại của Nga. Dự án này không chỉ là một bước đi quan trọng để duy trì khả năng vận tải quân sự của Nga mà còn thể hiện quyết tâm của quốc gia này trong việc hiện đại hóa và mở rộng khả năng vận tải của mình trong cả các tình huống quân sự và thương mại.

Đặc tính kỹ thuật và khả năng vận tải của Antonov An-124

Antonov An-124 là một thành tựu của Liên Xô trong việc thiết kế và chế tạo máy bay vận tải cỡ lỡn để thực hiện các nhiệm vụ vận tải siêu trọng với khoảng cách xa.

• Sức tải tối đa: An-124 có thể vận chuyển tới 150 tấn hàng hóa. Hàng hoá vận tải có thể bao gồm các phương tiện quân sự lớn như xe tăng, trực thăng, cũng như các thiết bị công nghiệp hạng nặng.

• Khoang chứa hàng rộng rãi: Khoang hàng của An-124 có chiều dài 36,5 m, rộng 6,4 m và cao 4,4 m, đủ lớn để chứa các hàng hóa có kích thước khổng lồ mà các máy bay vận tải thông thường không thể vận chuyển được. Đặc biệt, khoang hàng có thể mở cả ở đầu và cuối, giúp việc nạp và dỡ hàng trở nên thuận tiện hơn.

• Tầm bay dài: Với tải trọng tối đa, An-124 có thể bay khoảng 4.800 km, trong khi với tải trọng nhẹ hơn, máy bay có thể đạt tầm bay tối đa lên đến 15.000 km. Điều này cho phép An-124 thực hiện các nhiệm vụ vận tải xuyên lục địa mà không cần phải dừng lại để tiếp nhiên liệu.

• Tốc độ hành trình: An-124 có tốc độ hành trình từ 800 đến 850 km/h, đảm bảo việc vận chuyển hàng hóa nhanh chóng đến các điểm đến xa.

• Khả năng hạ cánh khẩn cấp: Một trong những tính năng đặc biệt của An-124 là khả năng hạ cánh trên các đường băng không được chuẩn bị tốt, giúp nó phù hợp với các nhiệm vụ vận tải trong điều kiện khó khăn, như trong các khu vực chiến sự hoặc khu vực thiên tai.

Tất cả những tính năng này giúp Antonov An-124 trở thành một trong những máy bay vận tải hạng nặng linh hoạt và hiệu quả nhất thế giới.

So sánh Antonov An-124 với các máy bay vận tải tương tự

• Lockheed C-5 Galaxy: Là máy bay vận tải quân sự lớn nhất của Mỹ, với sức tải tối đa 127 tấn, C-5 Galaxy cũng có khả năng vận tải siêu trọng nhưng vẫn thua kém An-124 về sức tải và kích thước khoang hàng. Tuy nhiên, C-5 Galaxy đã được nâng cấp nhiều lần (phiên bản C-5M Super Galaxy), cải thiện hiệu suất và tiết kiệm nhiên liệu.

• Airbus A400M: So với An-124, Airbus A400M có sức tải thấp hơn nhiều, chỉ đạt 37 tấn. Tuy nhiên, A400M được thiết kế cho các nhiệm vụ vận tải trung và linh hoạt, có thể hạ cánh trên các đường băng ngắn và không được chuẩn bị kỹ. Điều này giúp A400M phù hợp với các nhiệm vụ hỗ trợ nhân đạo và quân sự trong các khu vực khó tiếp cận. Tuy nhiên, với các nhiệm vụ vận tải siêu trọng, A400M không thể so sánh được với An-124.

• Boeing C-17 Globemaster III: C-17 Globemaster III có sức tải tối đa 77 tấn, thấp hơn so với An-124 và C-5 Galaxy, nhưng lại nổi bật với khả năng hạ cánh trên các đường băng ngắn và chưa chuẩn bị tốt, phù hợp với các nhiệm vụ quân sự và nhân đạo. Tuy nhiên, khi xét về khả năng vận tải hạng nặng, C-17 vẫn kém xa An-124.

Qua so sánh, có thể thấy Antonov An-124 là lựa chọn hàng đầu cho các nhiệm vụ vận tải siêu trọng, đặc biệt là trong lĩnh vực quân sự và công nghiệp. Các máy C-5 Galaxy và C-17 Globemaster III tuy có tính linh hoạt cao, nhưng lại không thể cạnh tranh với An-124 về sức tải và khả năng vận chuyển các hàng hóa khổng lồ.

Một số dấu ấn của máy bay Antonov An-124

• Nhiệm vụ vận chuyển tàu vũ trụ Buran (1989): Antonov An-124 tham gia thực hiện một nhiệm vụ đặc biệt là vận chuyển tàu vũ trụ Buran – một trong những biểu tượng của chương trình không gian Liên Xô. Đây là một thách thức kỹ thuật vì kích thước và trọng lượng lớn của tàu vũ trụ. Với khả năng chở tải trọng cực lớn, An-124 đã hoàn thành nhiệm vụ một cách xuất sắc, giúp chương trình không gian của Liên Xô tiến thêm một bước quan trọng.

• Nhiệm vụ tại Chiến tranh vùng Vịnh (1991): Trong Chiến tranh vùng Vịnh, An-124 đã được thuê để vận chuyển hàng hóa quân sự của nhiều quốc gia đồng minh, bao gồm Mỹ, Anh và Pháp, đến các căn cứ tiền tuyến. Đây là một trong những dấu mốc đánh dấu An-124 được sử dụng ngoài biên giới Liên Xô, thể hiện khả năng vượt trội của nó trong vận chuyển các loại hàng hóa quân sự lớn như xe tăng, trực thăng và pháo binh. An-124 đã đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ chiến dịch "Bão táp Sa mạc", giúp triển khai nhanh chóng lực lượng quân sự trên chiến trường.

• Vận chuyển nhân đạo sau sóng thần Ấn Độ Dương (2004): Sau thảm họa sóng thần kinh hoàng tại Ấn Độ Dương vào cuối năm 2004, An-124 đã tham gia vào một trong những nhiệm vụ nhân đạo lớn nhất thế giới. Nga đã điều các máy bay An-124 để vận chuyển hàng cứu trợ, lương thực và thiết bị y tế đến các khu vực bị ảnh hưởng ở Indonesia, Thái Lan và Sri Lanka. An-124 đã giúp chuyển hàng trăm tấn hàng hóa cứu trợ một cách nhanh chóng và hiệu quả, góp phần cứu trợ hàng nghìn người trong những vùng bị thiên tai tàn phá.

• Vận chuyển khẩn cấp thiết bị quân sự đến Syria (2015): Trong chiến dịch quân sự của Nga tại Syria, Antonov An-124 đóng vai trò quan trọng trong việc vận chuyển các trang thiết bị quân sự nặng đến căn cứ không quân Hmeimim, bao gồm xe bọc thép, vũ khí hạng nặng và các máy bay chiến đấu. Khả năng mang tải trọng lớn của An-124 giúp Nga nhanh chóng thiết lập và củng cố lực lượng tại Syria, đóng góp vào việc tăng cường sức mạnh quân sự trong khu vực và thực hiện các chiến dịch quân sự quy mô lớn.

• Vận chuyển thiết bị khoa học siêu tải trọng đến Nam Cực (2019): An-124 đã thực hiện một trong những sứ mệnh độc đáo nhất của mình: vận chuyển các thiết bị khoa học cồng kềnh đến Nam Cực. Nhiệt độ khắc nghiệt và điều kiện địa hình phức tạp khiến việc tiếp cận khu vực này rất khó khăn. Tuy nhiên, An-124 đã hoàn thành chuyến bay một cách an toàn và hiệu quả, giúp các nhà khoa học quốc tế triển khai hoạt động nghiên cứu tại vùng đất xa xôi nhất thế giới.

Những lần Antonov An-124 đến Việt Nam

Antonov An-124 đã có nhiều lần đến Việt Nam, phục vụ cho các nhiệm vụ vận tải đặc biệt, bao gồm vận chuyển thiết bị quân sự, vệ tinh, và hàng hóa siêu trọng khác. Dưới đây là một số chuyến bay nổi bật của An-124 đến Việt Nam:

• Năm 2007: Antonov An-124 đã vận chuyển vệ tinh Vinasat-1 từ Pháp về Việt Nam. Đây là vệ tinh viễn thông đầu tiên của Việt Nam, và việc vận chuyển nó yêu cầu một máy bay có khả năng vận tải siêu trọng như An-124 để đảm bảo an toàn cho các linh kiện quan trọng.

• Năm 2018: Máy bay Antonov An-124 đã vận chuyển các máy bay chiến đấu Su-30MK2 từ Nga về Việt Nam, một phần trong hợp đồng cung cấp vũ khí giữa hai nước. Các máy bay chiến đấu này có kích thước và trọng lượng lớn, cần sử dụng An-124 để vận chuyển an toàn.

• Năm 2020: Trong bối cảnh đại dịch Covid-19, Antonov An-124 đã thực hiện các chuyến bay vận chuyển thiết bị y tế, bao gồm khẩu trang và máy thở, từ nước ngoài về Việt Nam. Máy bay này đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ nguồn cung y tế cho Việt Nam trong giai đoạn căng thẳng vì dịch bệnh.

• Năm 2021: Antonov An-124 đã đến Việt Nam để vận chuyển các thiết bị năng lượng siêu trọng phục vụ cho các dự án điện lớn. Những thiết bị này có kích thước và trọng lượng lớn, không thể vận chuyển bằng các phương tiện thông thường.