Người lưu giữ Trung thu trong từng thớ gỗ
Mâm cỗ Trung thu chẳng khi nào thiếu được bánh nướng, bánh dẻo. Nhưng ít ai biết rằng, ẩn sau vẻ đẹp tròn đầy của chiếc bánh là cả một quá trình sáng tạo tỉ mỉ, đòi hỏi sự khéo léo của những nghệ nhân làm khuôn bánh.
Một mùa trăng nữa lại về. Trong tiết trời thu, hương cốm, hương bưởi và nhất là hương thơm của bánh Trung thu lại trở nên quyến rũ hơn bao giờ hết. Mâm cỗ Trung thu chẳng khi nào thiếu được bánh nướng, bánh dẻo.
Thế nhưng, bạn có bao giờ tự hỏi, những hoa văn tinh xảo trên chiếc bánh Trung thu được tạo ra như thế nào? Đó là cả một nghệ thuật đòi hỏi sự kiên nhẫn và đôi bàn tay khéo léo. Hãy cùng đến thăm một người thợ thủ công tài hoa, người đã gắn bó cả cuộc đời với nghề làm khuôn bánh Trung thu bằng gỗ, để khám phá những bí quyết và tâm huyết mà ông đã gửi gắm vào từng sản phẩm.
Nghề làm khuôn bánh trung thu đã có ở Hà Nội từ bao đời nay. Nghề này ra đời từ khi xuất hiện bánh nướng, bánh dẻo. Tuy vậy, cho đến nay, tại khu vực phố cổ, phố cũ Hà Nội chỉ còn duy nhất ông Phạm Văn Quang, 69 tuổi, còn làm nghề này.
Giữa phố xá nhộn nhịp, trong căn nhà cũ rộng vỏn vẹn hơn chục mét vuông trên con phố Hàng Quạt, suốt 40 năm qua, ông Phạm Văn Quang vẫn miệt mài tạo ra những chiếc khuôn bánh Trung thu bằng gỗ, lưu giữ nghề truyền thống của gia đình. Không khó để tìm thấy nhà ông với biển hiệu ngắn gọn 4 chữ “Khuôn, bánh, xôi, oản”, cùng những chiếc khuôn bằng gỗ được treo phía dưới, đủ để người qua lại biết ở đây bán gì.
Ông Quang cho hay, nghề làm khuôn bánh có gốc gác từ làng tiện gỗ Nhị Khê và làng Chiếc (nay là Nhân Hiền) thuộc huyện Thường Tín (Hà Nội) - nơi có truyền thống làm khuôn bánh bằng gỗ nổi tiếng.
Khi xưa, từ làng tiện gỗ này, một số thợ giỏi đã lên kinh thành Thăng Long lập nghiệp, rồi tụ thành phường, hội - tập trung ở các phố Hàng Tiện, Tô Tịch làm nghề, mưu sinh. Xã hội phát triển hiện đại hơn thì nghề tiện gỗ truyền thống bị mai một. Có nhiều người bỏ nghề, một số thì chuyển sang nghề làm con dấu, hoặc thợ mộc. Với tâm niệm, “Nhất nghệ tinh, nhất thân vinh”, ông Quang vẫn say mê và lặng lẽ nuôi giữ nghề.
Để có một chiếc khuôn bánh trung thu bằng gỗ tinh xảo đều phải trải qua nhiều công đoạn khác nhau. Từ tấm gỗ, người thợ sẽ tính toán định hình khuôn bánh trên đó rồi cưa, xẻ theo kích thước đã được đánh dấu. Các tấm phôi khuôn tiếp tục được bào nhẵn trước khi người thợ thực hiện các công đoạn tiếp theo. Gỗ để làm khuôn bánh trung thu là loại gỗ có độ bền cao, dễ đục đẽo, ít mối mọt.
Sau đó, người thợ sẽ đo đạc, kẻ vẽ để chia khuôn sao cho khuôn nằm cân xứng trong khúc gỗ phôi. Comba, thước kẻ và bút đều được sử dụng trong công đoạn này để lấy tâm, lấy đối xứng. Miếng gỗ sau khi đo đạc sẽ được đem lên bàn khoan để tạo hình mối bánh.
Từ yêu cầu của khách về trọng lượng của khuôn bánh, người thợ phải tính toán độ nông, sâu, rộng, hẹp của khuôn. Cùng một trọng lượng, nếu mặt khuôn rộng thì cần giảm độ sâu và ngược lại mặt khuôn hẹp thì phải tăng độ sâu cho phù hợp. Đối với ông Phạm Văn Quang, khâu lựa chọn nguyên liệu làm khuôn là vô cùng quan trọng.
"Gỗ thì gỗ thị hoặc gỗ xà cừ. Gỗ phải có độ dẻo, rắn quá thì nó sứt mà mềm quá thì nó mòn. Gỗ phải dẻo, độ nắn vừa phải, rắn quá thì nó vướng vào thành hoa và sẽ bị sứt. Cái này không phải như những nghề khác mà dập khuôn máy móc." ông Quang chia sẻ.
Nhớ lại thời mới làm khuôn bánh, ông Quang cho biết, vào thế kỷ trước, cứ đến mùa Trung thu, phố Hàng Quạt lúc nào cũng rộn ràng những tiếng đục, tiếng đẽo, tiếng dập khuôn. Xung quanh cửa hàng ông, đâu đâu cũng là các cửa hàng tiệm làm khuôn bánh, những người thợ làm quanh năm không hết việc. Thế nhưng hình ảnh ấy giờ đây chỉ còn là hoài niệm. Thời gian trôi qua, ông Quang có lẽ là nghệ nhân duy nhất ở phố cổ Hà Nội, còn tận tụy với nghề truyền thống này.
Đối với ông Quang, mỗi khuôn bánh là một tác phẩm mang giá trị nghệ thuật, với một ý nghĩa văn hóa riêng biệt. Trong suốt cuộc đời làm nghề của mình, ông cho hay chưa thiết kế nào trùng với thiết kế nào.
Mọi khuôn bánh của cửa hàng ông Quang làm ra là đồ thủ công không phải hàng công nghiệp nên ông phải bỏ ra không ít công sức, cộng với sự tỉ mỉ và kiên nhẫn. Đến nay, chưa khi nào ông Quang ngừng tìm tòi những ý tưởng mới cho khuôn bánh của mình.
Mặc cho sự phát triển của thời cuộc, nhiều loại khuôn nhựa ra đời, ông Quang vẫn luôn đặt trọn tâm huyết vào mỗi sản phẩm, bởi ông quan niệm khuôn gỗ ông làm vừa mang tính truyền thống nhưng vẫn không bị nhàm chán, cũ kỹ.
Chia sẻ về việc làm khuôn, ông Quang cho biết: "Bây giờ thì khuôn công nghiệp rồi, khuôn nhựa nhiều. Thế nhưng có những cái khuôn nhựa không đạt. Còn khuôn của tôi là những nét cơ bản, những nét chính, sau đó tôi phát triển ra. Tức là, trong khuôn phải có cả nét truyền thống lẫn nết hiện đại."
Không chỉ trong nước, những khuôn bánh Trung thu bằng gỗ của ông Quang còn nức tiếng ở nhiều quốc gia trên thế giới, được các Đại sứ quán, tổ chức quốc tế ghé thăm và đặt hàng mỗi dịp. Đặc biệt, ông tự hào lật dở từng trang trong sổ nói về câu chuyện của Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam Daniel J.Kritenbrink đã ghé thăm và để lại chữ ký tại cửa hàng của ông. Hơn nữa còn đặt khuôn bánh để dùng trong dịp kỷ niệm 25 năm quan hệ Việt Mỹ.
Lọt thỏm giữa con phố tấp nập, trong cửa hàng nhỏ của mình, ngày ngày ông Quang vẫn bình thản với khoan, với đục để tạo ra những chiếc khuôn mà từ đó những chiếc bánh Trung thu chuẩn truyền thống ra đời. Người thợ già tâm sự rằng nghề này rất cần sự nhạy bén, sáng tạo, cần mẫn và tỉ mỉ... mà những thứ đó không có trường lớp nào dạy. Người trẻ bây giờ lại không đủ kiên nhẫn. Khi được hỏi về thế hệ truyền nhân nối nghề, ánh mắt ông Quang trở nên trầm tư.
Là người đời cuối cùng giữ nghề trong gia đình, con cái đều đã trưởng thành và không ai theo nghiệp bố nên sự ngập ngừng trong câu trả lời của ông Quang cũng là điều dễ hiểu. Với ông, làm nghề này không phải cứ muốn là được, làm mà qua loa, đại trà thì thà không làm còn hơn. Chẳng nhớ nổi số khuôn mình đã làm mỗi mùa trăng rằm, nhưng chưa một sản phẩm nào, ông Quang cho phép mình lơ là, cẩu thả.
Vậy mới thấy giá trị của chiếc bánh trung thu truyền thống không chỉ bởi người làm bánh mà còn có cả sự góp sức của nhiều đôi tay trong đó có những người thợ đặc biệt như ông Quang, trổ vào những khuôn bánh nét tài hoa của cả một đời làm nghề.
Bánh ngon nhờ thợ, bánh ngọt nhờ tâm. Bằng cái tài, cái tâm của mình ông Quang đang góp phần gìn giữ những giá trị truyền thống để làm nên những chiếc bánh trung thu đậm chất cổ truyền. Điều ông lưu giữ không chỉ là những chiếc khuôn bánh, không chỉ là nghề cha ông để lại mà hơn hết là giá trị tinh thần truyền thống của Tết Trung thu.
TIN LIÊN QUAN
Ý KIẾN
Ngày nay, khi mà chiếc áo, chiếc quần có khi chỉ mặc qua một lần chụp ảnh đã thành cũ, thì chuyện vá lại những vết rách trên quần áo là điều hiếm thấy. Thế mà giữa Hà Nội vẫn có một người phụ nữ hàng ngày tỉ mẩn từng đường kim mũi chỉ vá lại những chiếc áo, quần rách.
Lang thang phố bây giờ khó thư thả lắm. Đường mở ra, nhưng người đông, xe nhiều quá. Thèm được thấy học trò các lứa tuổi cắp sách đi bộ trên hè tới trường, đi bộ giẫm lên những hạt cây cơm nguội lách tách...
Các em nhỏ Trường Tiểu học Trung Yên (Hà Nội) trao gửi tình cảm yêu thương chân thành của mình đến những người bạn vùng bão lũ đang phải gồng mình lấy lại cuộc sống bình yên.
Hôm nay là ngày Rằm tháng Tám Âm lịch, ngày Tết Trung thu.Tết Trung thu ở Hà Nội luôn có màu sắc rất riêng rộn rã, tưng bừng: có cỗ, có đèn, trống, bánh Trung thu cùng những màn múa lân, sư tử... Những bức ảnh về Trung thu ở Hà Nội khoảng 100 năm trước sẽ cho ta thấy những khoảnh khắc đón Trung thu nơi phố cổ cách đây hơn một thế kỷ, những góc nhìn chân thực về một Hà Nội cổ kính, xa xưa.
Điều khiến cho mùa thu Hà Nội trở nên đặc biệt, chính là vì cái không khí dần trở nên mát mẻ sau một mùa hè oi ả là nét lãng mạn cũng tự dưng dâng lên nhiều hơn trong từng ngõ ngách... Chính những điều ấy mới làm cho Hà Nội vô cùng đặc biệt vào những lúc tháng 9 như thế này.
Mâm cỗ Trung thu chẳng khi nào thiếu được bánh nướng, bánh dẻo. Nhưng ít ai biết rằng, ẩn sau vẻ đẹp tròn đầy của chiếc bánh là cả một quá trình sáng tạo tỉ mỉ, đòi hỏi sự khéo léo của những nghệ nhân làm khuôn bánh.
Với niềm đam mê gắn bó với nghề truyền thống, giữa phố cổ Hà Nội, có một gia đình vẫn duy trì nghề làm mặt nạ giấy bồi từ nhiều năm nay.
Tết Trung Thu không chỉ là dịp để trẻ nhỏ thỏa thích tận hưởng những món ăn và đồ chơi truyền thống mà còn là dịp để các thành viên trong gia đình xum họp, bày tỏ tình cảm ấm áp, thân thương dành cho nhau. Sự gắn kết tình thân quý giá ấy đã tô đậm thêm nét đẹp văn hoá cổ truyền đậm đà bản sắc của dân tộc, tạo nên một không khí Tết Trung thu - Tết đoàn viên rộn ràng, đầy hào hứng. Những ngày sát tết Trung thu, các cửa hàng bán bánh nướng bánh dẻo luôn tất bật. Người mua bánh thắp hương, người mua bánh làm quà, người lại mua để thưởng thức.
Mỗi độ thu về, những gánh cốm rong lại có mặt khắp phố phường Hà Nội. Món quà dân dã thanh tao này khiến bất kỳ ai thưởng thức qua cũng nhớ mãi.
Ngay sau khi cơn bão số 3 đi qua, chính quyền, lực lượng chức năng và người dân Hà Nội đã nhanh chống, nỗ lực, bất kể ngày đêm dọn dẹp, chỉnh trang đường phố. Những việc làm đầy tự giác, trách nhiệm này là minh chứng cho thấy, người Hà Nội dù ở trong bất cứ hoàn cảnh nào cũng luôn đoàn kết, đồng sức, đồng lòng vì một Thủ đô luôn tươi xanh, sạch đẹp, văn minh.
Tại làng Thuỵ Ứng (Hòa Bình, Thường Tín, Hà Nội), những chiếc sừng khi qua bàn tay khéo léo của nghệ nhân Lê Thị Thuận, đều trở thành những món đồ tinh xảo, đẹp mắt.
Trong suốt thời gian xảy ra bão số 3 và hoàn lưu bão, hoạt động tại nhiều nơi tại Hà Nội đôi phần gián đoạn. Ngày hôm nay, trời đã trong xanh trở lại, mọi thứ dần nhộn nhịp, trở lại cuộc sống ngày thường.
Hà Nội những ngày này, nước lũ dâng cao nhiều nơi do lưu lượng nước trên thượng nguồn đổ xuống. Đến làng Phú Thứ, phường Tây Mỗ, quận Nam Từ Liêm những ngày mưa lũ, không khó để bắt gặp không khí khẩn trương ở các xưởng làm thuyền tôn.
Cơn bão số 3 ập đến, để lại những dư chấn, mất mát, đau thương nhưng cũng đọng lại những câu chuyện cảm động về sự đoàn kết, lòng nhân ái, tinh thần tương trợ lẫn nhau và cả sự bình tĩnh, kiên cường của người dân Hà Nội trong khó khăn, hoạn nạn.
Ở Hà Nội có một khu phố ẩm thực dành riêng cho sinh viên, thường được gọi bằng cái tên “Phố Bách Kinh Xây” (tên gọi tắt của 3 trường đại học là Bách Khoa, Kinh tế Quốc dân và Xây dựng). Đến đây, các sinh viên không chỉ gọi được những món ăn hợp khẩu vị, mà giá thành cũng rất phù hợp với túi tiền của những người trẻ.
Miến lươn vốn là đặc sản của Hà Nội được nhiều người ưa thích. Hà Nội bây giờ không thiếu những hàng miến lươn, nhưng những quán miến lươn chuẩn Hà Nội lúc nào cũng đông khách.
Đã hàng chục năm nay, những buổi biểu diễn tuồng, chèo, cải lương, hát xẩm.. tại khu vực phố cổ luôn thu hút đông đảo người xem, những buổi biểu diễn này dã gieo tình yêu nghệ thuật truyền thống vào lòng khán giả Thủ đô, tạo ấn tượng sâu sắc về văn hóa cho du khách trong và ngoài nước.
Cuối tuần, thay vì đi du lịch hay đến các khu vui chơi, nhiều người chọn những hoạt động trải nghiệm thực tế tại các xưởng gốm để có thể thỏa sức sáng tạo những mẫu đồ gốm theo cách riêng của mình.
Trước diễn biến ngày càng phức tạp và nguy hiểm của bão số 3, ngay từ khi bão còn ở xa đất liền, người dân hà Nội đã chủ động đề phòng, chuẩn bị ứng phó với thiên tại. Trước khi siêu bão đổ bộ, nhịp sống Hà Nội dường như hối hả hơn mọi ngày.
Tháp Hòa Phong, một di tích lịch sử bên hồ Gươm, vừa được khoác lên mình diện mạo mới với hệ thống đèn chiếu sáng hiện đại.
Mùa thu Hà Nội nhẹ nhàng, lãng mạn và trở thành nguồn cảm hứng sáng tác của biết bao nghệ sĩ. Thủ đô báo hiệu mùa thu bằng tiết trời mát mẻ, đường phố phủ đầy lá vàng và thoang thoảng đâu đây mùi thơm hoa sữa.
Mùa thu năm nào cũng tựu trường, nhưng cuộc đời mỗi đứa trẻ chỉ có duy nhất một lần được dự Lễ khai giảng lớp 1, lễ khai giảng đánh dấu bước đầu tiên của quãng đời học sinh tươi đẹp.
Người chơi môn thể thao nhảy dù phải trải qua quá trình huấn luyện dài, khắt khe để được bay trên bầu trời, ngắm nhìn đất nước từ trên cao.
Hà Nội đang trong những ngày đầu thu. Những cơn gió nhè nhẹ man mát đã bắt đầu thổi tới. Rồi thì sấu chín, hương thị thơm lựng và cốm xanh...
Ngày 2/9, Hà Nội được trang hoàng cờ đỏ sao vàng tạo nên một bức tranh đầy màu sắc, người đi đường thong dong và trật tự khác hẳn ngày thường.
Một tháng trở lại đây tại Hà Nội có món “Phở treo” đặc biệt trên phố Báo Khánh, quận Hoàn Kiếm. Phở treo có cách làm giống các loại phở khác nhưng lại mang hương vị của sự san sẻ, ấm áp, của tình người nơi đô thành.
Vào dịp Quốc khánh 2/9 hàng năm, người dân Thủ đô và cả nước lại cùng nhau trang hoàng khu phố mình ở và treo cờ Tổ quốc.
Dự án "Tuyến tàu điện số 6" tái hiện nhiều giai đoạn lịch sử của thành phố Hà Nội với những nét riêng đặc trưng về văn hóa, ẩm thực.
Trà chanh có nhiều nơi bán, nhưng uống trà chanh trên phố cổ luôn đem lại cảm giác khác biệt.
Làng lụa Vạn Phúc (nay là phường Vạn Phúc, Q.Hà Đông, Hà Nội) là một trong những làng lụa dệt tơ tằm đẹp và nổi tiếng nhất Việt Nam, với hơn một nghìn năm tuổi.
Sinh ra trong làng nghề điêu khắc gỗ Ngọc Than (Quốc Oai, Hà Nội), lại có năng khiếu mỹ thuật, nghệ nhân tranh điêu khắc gỗ Bùi Trọng Lăng đã tạo nên những tác phẩm độc đáo mang hồn cốt Việt.
Phát triển phương tiện giao thông công cộng chính là xu hướng tất yếu của một đô thị văn minh. Xu hướng đi lại hằng ngày bằng xe buýt điện đang trở thành sự lựa chọn yêu thích của nhiều người dân.
Đoạn trên cao của tuyến đường sắt đô thị Nhổn - ga Hà Nội đi vào hoạt động đã nhận được nhiều ý kiến tích cực của người dân. Điểm gây ấn tượng là tại mỗi nhà ga đều trang trí các bức tranh mô tả đặc trưng văn hóa, kiến trúc của khu vực xung quanh.
Những công trình do người Pháp xây dựng độc đáo và tinh tế đến từng chi tiết, làm cho đường phố Thủ đô trở nên riêng biệt, thu hút rất nhiều du khách tham quan, chụp ảnh.
Các thành viên đến từ mọi lứa tuổi, ngành nghề, giới tính hay nhóm cộng đồng trong xã hội đều được kết nối với nhau bằng tình yêu âm nhạc, thông qua dự án âm nhạc cộng đồng Hợp xướng đa dạng.
Hà Nội hiện đại với hàng trăm tòa nhà cao tầng và thang máy là phương tiện không thể thiếu. Bảo dưỡng định kỳ là cách để giữ cho thang máy hoạt động ổn định và an toàn.
Kể từ khi đưa vào hoạt động, Công viên hồ điều hòa Nhân Chính đã đáp ứng yêu cầu vui chơi, giải trí, luyện tập thể dục thể thao của người dân trong khu vực.
Cách trung tâm Hà Nội khoảng 60km về phía Tây, Vườn quốc gia Ba Vì từ lâu đã trở thành điểm đến yêu thích của nhiều du khách.
Dù vị trí không thuận lợi, nằm sâu trong ngõ hẹp, nhưng nhiều quán hàng ăn ở Hà Nội vẫn đông nườm nượp khách.
Để thư giãn trong cuộc sống đô thị, một số người đã cải tạo căn nhà của mình thành một không gian yên bình, mang đậm chất quê của vùng Bắc Bộ. Hãy cùng đến thăm một ngôi nhà đặc biệt ở ngõ An Trạch 1 phường Văn Miếu, quận Đống Đa.
Là sự kiện mở đầu cho chuỗi hoạt động kích cầu, quảng bá du lịch mùa thu Hà Nội, Lễ hội Quà tặng du lịch 2024 mới được khai mạc tại không gian phố đi bộ Trần Nhân Tông. Đây không chỉ là cơ hội để người dân có thể dễ dàng tiếp cận các sản phẩm thủ công mỹ nghệ giá trị, đẹp mắt đặc trưng của Thủ đô, mà còn là dịp để du khách quốc tế tìm hiểu, trải nghiệm sâu sắc nét đẹp văn hóa Hà Nội thông qua những sản vật độc đáo.
Là một trong những con phố nổi tiếng bậc nhất của Thủ đô, phố Tràng Tiền không chỉ là trung tâm văn hóa nghệ thuật, thương mại, mà còn là nơi lưu giữ ký ức lịch sử đô thị và kiến trúc của Hà Nội. Phố Tràng Tiền càng trở nên lung linh, rực rỡ, cuốn hút hơn khi màn đêm buông xuống.
Hồ Trúc Bạch có diện tích 22 héc ta, rộng 1,8km2. Nằm ngay sát đường Thanh Niên, nối với Hồ Tây thơ mộng, không gian nơi đây luôn mang vẻ đẹp yên bình, lãng mạn.
Ăn quà vặt đêm đã dần như một thói quen, một nét văn hóa đã hình thành suốt vài chục năm qua, góp thêm sự phong phú trong bức tranh ẩm thực của đất Hà Thành.
Đại lộ Thăng Long là trục hướng tâm đẹp và quy mô nhất của nước ta. Điểm đầu và cuối của đại lộ đều có những nút giao rộng lớn, được trồng nhiều tầng cây xanh rất đẹp mắt.
Hà Nội đang chuyển mình từ hạ sang thu, cũng là lúc đường phố trở nên thơ mộng hơn bởi sự xuất hiện của rất nhiều chiếc xe chở hoa thong dong di chuyển trên các con phố.
0