Người nghệ nhân chế tác dép cao su Bác Hồ
Dưới bàn tay của những nghệ nhân "Vua dép lốp", đôi dép cao su Bác Hồ ngày nay đã có sức sống riêng, mang đậm bản sắc văn hóa đặc trưng của người Việt trong mắt bạn bè quốc tế. Thương hiệu "Vua dép lốp" được biết đến bởi nghệ nhân Phạm Quang Xuân, người đã gắn bó với công việc tái tạo đôi dép Bác Hồ hơn 60 năm qua.
Đôi dép cao su, đôi dép Bác Hồ, một đồ vật tưởng chừng chỉ còn trong những viện bảo tàng hay trong ký ức của nhiều người. Nhưng dưới bàn tay nghệ nhân Phạm Quang Xuân, đôi dép cao su ngày nay đã có sức sống riêng, mang đậm bản sắc văn hóa.
Đối với gia đình nghệ nhân Phạm Quang Xuân, mỗi sản phẩm được làm ra không chỉ là một đôi dép đơn thuần mà nó còn mang trong đó cả ý nghĩa lịch sử và xã hội. Hãy cùng tìm hiểu về hành trình gìn giữ di sản văn hóa và lịch sử qua những đôi dép lốp.
Trong khuôn viên của Bảo tàng Hồ Chí Minh số 19 Ngọc Hà, Ba Đình, Hà Nội, một góc nhỏ trưng bày những đôi dép cao su đầy màu sắc, thu hút sự chú ý của du khách. Tại đây, họ có thể trực tiếp chứng kiến quá trình nghệ nhân tỉ mỉ làm các công đoàn khác nhau hoàn toàn thủ công để biến chiếc lốp xe ô tô, lốp máy bay xù xì, nặng chịch thành đôi dép cao su mang thương hiệu "Vua dép lốp".
Tiếng vang mà "Vua dép lốp" có được trước tiên là nhờ bàn tay của nghệ nhân Phạm Quang Xuân. Ông là một trong số năm người thợ giỏi nhất được Bảo tàng Hồ Chí Minh mời tái tạo lại đôi dép Bác Hồ để trưng bày trong các bảo tàng và di tích lịch sử. Trong số những người thợ ấy, giờ đây chỉ còn mình ông gắn bó với công việc này.
Ông Phạm Quang Xuân sinh năm 1943 tại Hà Nội. Năm 1965, ông bắt đầu làm dép cao su tại Xí nghiệp Bách Hóa cấp hai, số 45 phố Hàng Bồ, Hà Nội. Sau khi đất nước giải phóng, do phải cạnh tranh với vô vàn sản phẩm mẫu mã đa dạng và tiện dụng, nghề làm dép lốp dần suy thoái, xí nghiệp giải thể. Dù có thời gian phải chuyển nghề khác để mưu sinh, nhưng chỉ bốn năm sau, tình yêu với những đôi dép cao su đã thúc giục nghệ nhân Phạm Quang Xuân quay trở lại với công việc.
Dù đã ngoài 80 tuổi, sức khỏe đã yếu đi nhiều nhưng ông Phạm Quang Xuân vẫn sẵn sàng làm dép nếu khách hàng có nhu cầu. Ông Xuân cho biết, công đoạn khó nhất để tạo nên đôi dép lốp là lên quai. Quai dép phải đủ độ cong, trơn nhẵn, ôm chân. Khi làm quai ông liên tục ướm thử vào chân đến khi êm ái vừa vặn là đạt yêu cầu. Khoảng 3 giờ đồng hồ miệt mài là ông cho ra đời một sản phẩm. Cầm đôi dép trên tay mới thấy được bao nỗ lực tâm huyết của người nghệ nhân.
Sau chiến tranh, những chiếc dép lốp dần biến mất do nhu cầu thị trường thay đổi, dép lốp trở thành một kỷ niệm lịch sử của dân tộc. Ông Phạm Quang Xuân là một trong số ít người còn duy trì làm nghề với số lượng ít ỏi. Với ông, đó không chỉ là đôi dép đơn thuần mà đó còn mang ý nghĩa lịch sử xã hội. Đôi dép lốp đã trở thành huyền thoại gắn bó với Chủ tịch Hồ Chí Minh, cũng như bộ đội ta trong các cuộc kháng chiến bảo vệ Tổ quốc. Lúc đầu, ông chỉ làm dép để đi và tặng bạn bè. Dần dần mọi người biết đến và hỏi mua nhiều hơn nên ông sản xuất để bán cho đến nay.
Không làm theo một kiểu mẫu có sẵn, ông Xuân thỏa sức sáng tạo, thổi hồn vào những miếng cao su và đáp ứng những yêu cầu của từng khách hàng. Đặc biệt ông đặt tên cho hai mẫu dép là dép Bác Hồ và dép Bác Giáp. Chúng được mô phỏng theo đôi dép mà Bác Hồ và Bác Giáp từng sử dụng.
Những đôi dép lốp kiểu sandal tiện lợi, đi nhẹ và êm, chịu nước, bảo vệ bàn chân kể cả khi dẫm lên mảnh chai, thép gai, lửa đỏ. Đôi dép này được xem như là một trong những biểu tượng về cuộc đời cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Ông Xuân đã bỏ ra nhiều năm nghiên cứu kỹ càng hình mẫu đôi dép Bác Hồ cùng với những kinh nghiệm tích lũy mấy chục năm trong nghề để có thể mô phỏng chính xác đôi dép ấy.
Điều đặc biệt hơn nữa là từ năm 2012, mỗi đôi dép do gia đình ông Xuân làm ra lại được khắc vào lòng dép hình ảnh bản đồ Việt Nam với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Về cơ duyên ra đời của ý tưởng này, ông Xuân cho biết: "Tình cờ có khách du lịch nước ngoài biết và tìm đến nhà tôi để đặt làm một đôi dép. Khi làm xong thì họ đề nghị tôi khắc một hình kỷ niệm để nhớ về Việt Nam. Lúc bấy giờ tôi nghĩ ngay ra hình ảnh bản đồ Việt Nam với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa. Hình ít thôi nhưng mà nói được nhiều. Họ thích lắm. Từ chỗ một người thích đó thì nhiều người thích".
Trải qua hơn nửa thế kỉ làm dép lốp, tình yêu bền bỉ của người nghệ nhân cao tuổi đã ngấm dần sang những người thân trong gia đình. Năm 2013, anh Nguyễn Tiến Cường, người con rể của ông đã quyết định từ bỏ vị trí phó giám đốc của một công ty công nghệ để phụ giúp ông Xuân xây dựng thương hiệu "Vua dép lốp".
Anh Cường tâm sự thời gian đầu, khi ngỏ ý muốn được truyền nghề, bố vợ anh đã nhiều lần gạt đi, vì sợ con rể đi theo cái nghề vất vả, lại chẳng nhìn thấy tương lai. Thế nhưng sau nhiều lần thuyết phục, nghệ nhân Phạm Quang Xuân cũng đồng ý.
Từ một nghề thủ công chẳng còn hưng thịnh thì nay đôi dép lốp hay còn gọi là dép cao su, đôi dép Bác Hồ của Việt Nam đang có sức sống mãnh liệt. Kế thừa hành trình bền bỉ của nghệ nhân Phạm Quang Xuân, người con rể của ông là anh Nguyễn Tiến Cường cũng đang góp phần khoác lên yếu tố thời đại cho những đôi dép lịch sử, góp phần kể câu chuyện di sản, đồng thời mang lại giá trị kinh tế cho doanh nghiệp và những người thợ gắn bó với nghề.
Anh Cường chia sẻ muốn đưa đôi dép lốp cao su trở thành một di sản của Việt Nam, đồng thời muốn tạo ra một bảo tàng dép lốp để du khách ở khắp mọi nơi trên thế giới đến để biết về lịch sử oai hùng bộ đội cụ Hồ thông qua chặng đường của đôi dép lốp.
Câu chuyện dép cao su một lần nữa được kể lại dưới bàn tay của nghệ nhân Phạm Quang Xuân và người học trò xuất sắc nhất của ông là anh Nguyễn Tiến Cường. Dù ở hai thế hệ khác nhau nhưng họ có chung tình yêu và mong muốn đưa thương hiệu dép cao su Việt Nam - đôi dép Bác Hồ vươn ra thế giới.
Trong những năm qua những đôi dép lốp của gia đình nghệ nhân Phạm Quang Xuân đến tay hàng triệu khách hàng trên mọi miền tổ quốc và nhiều vùng lãnh thổ trên thế giới. Những đôi dép cao su, mà nhiều người còn gọi vui là "những đôi hài vạn dặm" làm từ lốp ô tô cũ mang trên mình hình dáng và cả chiều dài lịch sử đất nước đã đang và sẽ tiếp tục theo chân người Việt và bạn bè quốc tế đi khắp năm châu để kể cho thế giới nghe về câu chuyện bình dị mà phi thường của những người dân sống trên dải đất hình chữ S thân thương.
TIN LIÊN QUAN
Ý KIẾN
Ở Hà Nội có những con phố cổ đông đúc cả ngày. Phố Hàng Chiếu cũng không phải ngoại lệ. Đây là một trong số những con phố hiếm hoi buôn bán đúng mặt hàng gắn với tên gọi "Hàng Chiếu".
Cùng sử dụng chất liệu sợi tơ tằm giống như lụa nhưng "the" hay "sa" dường như đã trở nên khá xa lạ trong đời sống ngày nay. Với khát khao gìn giữ hơi thở của the lụa từng vang danh gắn với mảnh đất quê hương mình, nghệ nhân Lê Đăng Toản (La Khê, Hà Đông) đã miệt mài canh cửi trong suốt gần 20 năm, dù hành trình đó có không ít gian nan.
Sinh ra và lớn lên trong gia đình có truyền thống bốn đời làm gốm sứ, chị Vũ Như Quỳnh, Giám đốc Công ty TNHH gốm sứ Vạn An Lộc (xã Bát Tràng, huyện Gia Lâm, Hà Nội) đã có 9 năm bươn chải với nghề. Thời gian 9 năm không dài đối với một nghệ nhân, vậy nhưng chị Vũ Như Quỳnh đã xây dựng được một vị thế vững chắc cho thương hiệu gốm sứ Vạn An Lộc trên thị trường.
Từ những bó hoa tươi có mặt vào những dịp lễ đặc biệt, những khoảnh khắc đáng nhớ, qua bàn tay khéo léo đã trở thành sản phẩm hộp hoa khô, khung ảnh hay đèn hoa... để kỷ niệm được lưu giữ.
Hà Nội với vẻ đẹp cổ kính và những phố phường rộn rã nhịp sống, từ lâu đã là nguồn cảm hứng cho nhiều nghệ sĩ. Trong không gian tĩnh lặng của những bức tranh, Thủ đô hiện lên dịu dàng và thơ mộng.
Trong môi trường học đường, các thầy, cô giáo Tổng phụ trách Đội không chỉ là một giáo viên mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc dìu dắt các thế hệ đàn em thân yêu, góp phần hình thành nhân cách và những giá trị tốt đẹp cho thế hệ măng non đất nước, giúp các em rèn luyện, phấn đấu để trở thành con ngoan, trò giỏi, đội viên tốt, cháu ngoan Bác Hồ.
Bảo tàng Sinh học, Đại học Tổng hợp (nay là Trường Đại học Khoa học Tự nhiên) được thành lập năm 1926. Đây là Bảo tàng Sinh học đầu tiên của Đông Dương. Trong dịp Lễ hội Thiết kế Sáng tạo Hà Nội 2024, lần đầu tiên, Bảo tàng đặc biệt này mở cửa cho người dân tham quan.
Sau cơn bão Yagi tàn phá, những cánh đồng ở xã Lệ Chi, Gia Lâm, Hà Nội, đã hồi sinh với vẻ đẹp tràn đầy sức sống.
Không phải ngẫu nhiên mà Hà Nội được gọi là đất Kẻ Chợ. Theo các ghi chép lịch sử, thành Đại La từ xưa là một khu chợ của cả lưu vực sông Hồng, vậy nên người dân khắp nơi đổ về đây trước hết là để buôn bán, dần dần về sau, họ lập thành các phường nghề, rồi làng nghề và hình thành nên các con phố "hàng" trên mảnh đất Kinh kỳ.
Bà con tại xã Dương Liễu, Hoài Đức, Hà Nội tất bật với công việc làm miến rong để chuẩn bị cho nhu cầu thực phẩm ngày Tết của người dân, công việc làm miến dù vất vả nhưng đã trở thành nhịp sống quen thuộc của người dân nơi đây.
Chè là một món ăn quen thuộc của người Hà Nội. Với mỗi mùa, Hà Nội lại có những món chè khác nhau mang đặc trưng riêng. Dù hiện nay có rất nhiều loại chè được biến tấu đủ mọi hương vị, thế nhưng quán chè Trường Thao nằm trong con ngõ nhỏ ở Phố Huế vẫn lưu giữ hương vị chè truyền thống trong suốt 50 năm qua.
Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam chính là một trong những nơi lưu giữ mảnh ghép quá khứ không thể thiếu của người dân nước Việt và nhờ những mảnh ghép ấy mà chúng ta có được ngày hôm nay.
Hồ Gươm vào cuối thu mang một vẻ đẹp dịu dàng và lãng mạn, tiết trời se lạnh, làn gió nhẹ thoảng qua mặt hồ phẳng lặng, lác đác những chiếc lá vàng rơi.
Chụp ảnh đường phố Hà Nội là cách để những người vừa có đam mê với nghệ thuật nhiếp ảnh, vừa có tình cảm với mảnh đất Thủ đô ghi lại những khoảng khắc đời thường nhất của cuộc sống hàng ngày.
Cùng với áo dài và nón lá, guốc mộc từ thời xa xưa đã tạo nên một vẻ đẹp rất Việt. Theo thời gian, guốc mốc dần bị lãng quên. Thế nhưng nhà thiết kế Hoàng Huệ đã đưa guốc mộc từ ký ức trở về cuộc sống ngày nay, với những họa tiết hiện đại, có tính ứng dụng cao.
Không cần phải đợi đến Tết, món bánh chưng rán mâm mang hương vị tuổi thơ của nhiều người giờ đây có thể được thưởng thức mọi lúc, nhưng ngon nhất là trong thời tiết se lạnh của Hà Nội dịp này.
Khác biệt với những môn thể thao phải vận động mạnh, yoga nhìn nhẹ nhàng nhưng lại giúp cho người tập rèn luyện cả về "tâm-thân-trí". Điều này cũng đòi hỏi những huấn luyện viên yoga phải có kinh nghiệm nhất định.
Bãi sông Hồng dưới chân cầu Long Biên gần đây đã đổi thay. Rác thải ô nhiễm tồn đọng lâu ngày được thu dọn để cải tạo, trở thành điểm đến hấp dẫn của người dân và du khách.
Với mạng lưới phủ rộng khắp thành phố, xe buýt giờ đây là một phương tiện giao thông công cộng tiện lợi và an toàn, đặc biệt với những người lớn tuổi ở Hà Nội.
Hơn 40ha trồng đào ở Nhật Tân, làng đào nổi tiếng của Hà Nội, gần như bị cơn bão số 3 (Yagi) phá hủy hoàn toàn.
Nối huyện Đông Anh với quận Long Biên, cầu Đông Trù không chỉ nổi bật bởi vai trò giao thông quan trọng mà còn gây ấn tượng mạnh với thiết kế độc đáo.
Vùng đất bãi trồng hoa dưới chân cầu Long Biên (phường Phúc Xá, quận Ba Đình) đang vào thời điểm đẹp nhất trong năm. Mỗi luống hoa ở đây không chỉ kể câu chuyện về sắc màu của thiên nhiên mà còn là câu chuyện về tình yêu và sự gắn bó của mỗi con người đang sống ở Hà Nội.
Phố sách 19/12 từ lâu đã trở thành địa chỉ quen thuộc với những người mê đọc sách. Con phố xinh xắn làm phong phú thêm đời sống tinh thần cho những người sống, học tập và làm việc ở Hà Nội, nhất là vào các ngày cuối tuần.
Không chỉ là một món ăn quen thuộc, trong tâm thức của nhiều người Hà Nội, tào phớ còn là món ăn gợi nhớ về một miền kí ức. Trong tiết trời đầu đông se lạnh này, đối với không ít người, được thưởng thức một bát tào phớ đúng hương vị Hà Nội dường như là một cái thú không gì có thể tuyệt vời hơn.
Đến với làng Trát Cầu, xã Tiền Phong, huyện Thường Tín, nơi được mệnh danh là thủ phủ của chăn, ga, gối, đệm, ai cũng dễ dàng cảm nhận nhịp sống hối hả và sôi động ở nơi đây khi thời tiết giao mùa.
Sự quyến rũ của Hồ Gươm trong từng khoảnh khắc đã trở thành cảm hứng cho biết bao nghệ sĩ. Trong số đó có nhà báo Hà Hồng, nguyên Trưởng ban Khoa Giáo của Báo Nhân dân, đồng thời là Chủ nhiệm Câu lạc bộ Nhiếp ảnh Báo Nhân dân, một người con Hà Tĩnh nhưng sinh ra và lớn lên tại Hà Nội.
Trong thời đại của công nghệ số, vẫn còn đó những con người yêu một thứ nghệ thuật hoài cổ. Họ là những người đam mê chụp ảnh phim, đặc biệt là những chiếc máy ảnh khổ lớn.
Với mục tiêu thay đổi diện mạo của Thủ đô, thời gian qua thành phố đã đẩy mạnh công tác chỉnh trang đô thị và cải tạo cảnh quan môi trường, mang đến cho người dân một không gian sống chất lượng.
Dọc ngang những tên phố cùng nét đặc trưng riêng biệt đã tạo nên sức hấp dẫn của phố cổ Hà Nội. Hàng Cá là một trong những con phố đã góp phần tạo nên bức tranh nhộn nhịp và đa sắc đó.
Sau khi chịu ảnh hưởng nặng nề của cơn bão số 3 vừa qua, hoa giấy ở làng nghề Phù Đổng, huyện Gia Lâm, đã khoe sắc trở lại. Thời điểm này, người trồng hoa đang tất bận chuẩn bị cho Lễ hội 'Sắc hoa trên miền di sản' được tổ chức thường niên vào tháng 11 hàng năm.
Cũng là quán ăn giống như những cửa hàng khác, thế nhưng quán ăn trong bệnh viện được kiểm soát chất lượng bởi khoa Dinh dưỡng nên việc ăn uống của những người ra vào viện an toàn hơn.
Mỗi khi chiều buông nắng, nếu có dịp đến ngã ba sông Hồng - sông Đuống, bạn sẽ được chứng kiến khung cảnh thiên nhiên thơ mộng.
Dù công việc khá vất vả, nhưng xưởng làm dao kéo của người thợ Hòe Thị (quận Nam Từ Liêm) vẫn luôn đỏ lửa lò mỗi ngày để đáp ứng nhu cầu của người dân Hà Nội.
Hoa ngâu - loài hoa đặc biệt bởi chẳng có cánh mà hoa cứ tròn như hạt, như nụ. Bởi vậy mà các cụ cao niên thường gọi là nụ ngâu, chứ không gọi là hoa ngâu. Những bông hoa nhỏ xíu và chúm chím như nụ cười duyên của nàng thôn nữ.
Thời tiết Hà Nội những ngày này rất thích hợp để những ai có sở thích câu cá thoả mãn niềm đam mê của mình.
Nhật Tân từ lâu đã nổi tiếng với nghề trồng đào. Có nhiều di tích lịch sử cùng cảnh quan hấp dẫn, nơi đây đã được công nhân là khu du lịch cấp thành phố.
Trải qua hàng ngàn năm lịch sử, làng Gạ (phường Phú Thượng, quận Tây Hồ) đã được phù sa của sông Hồng bồi đắp, bởi vậy, lúa nếp làng Gạ rất thơm, nấu xôi đặc biệt ngon. Nhắc đến xôi Phú Thượng là nhắc đến một chất xôi ngon, dẻo, hòa quyện với đỗ lạc và đến nay, làng nghề này vẫn giữ được nghề làm xôi truyền thống.
Giữa nhịp sống hối hả của Hà Nội, người ta vẫn có thể tìm thấy niềm vui trong không gian yên bình, giữa sự náo nhiệt của thành phố. Dù là người trẻ hay người già, dù bất kể lý do nào thì việc tìm đến với hội họa không chỉ giúp thỏa mãn niềm đam mê mà còn là cách để mỗi người tìm thấy sự cân bằng trong cuộc sống.
Trong làn gió thu se lạnh, hoa như một nét chấm phá đầy duyên dáng của Hà Nội, làm say lòng du khách và cả những người đã gắn bó của cuộc đời với Thủ đô.
Ẩn trong những bụi cây, mép nước bên bờ sông Hồng, hay trên những tán cây trong lòng thành phố…những loài chim tìm về sinh sống tạo ra những cảnh quan sinh động cho đô thị. Nhưng chính khi đó cũng thể hiện cách con người đô thị đang ứng xử với tự nhiên.
"Xuống phố 4" - triển lãm tiếp theo trong seri "Xuống phố" đã chính thức khai mạc, đánh dấu sự trở lại của họa sĩ Phạm Bình Chương.
Sau những giờ học tập, làm việc căng thẳng, bận rộn, mỗi người sẽ chọn cho mình một môn thể thao để tập luyện và nâng cao sức khỏe hàng ngày. Và võ chính là môn thể thao được nhiều người trẻ ở Hà Nội yêu thích và tìm đến.
Nhiều vị khách phương xa mới đến Hà Nội đôi ba lần có lẽ sẽ khó để nhận ra giữa không gian ồn ào, tấp nập của Hà Nội hiện đại ngày nay vẫn còn tồn tại những thú vui tao nhã của người Hà Thành. Một trong số đó là nghệ thuật tỉa hoa đu đủ chẻ cánh truyền thống của người Hà Nội.
Tiếng rao "rươi..." bao năm qua đã trở thành âm thanh quen thuộc với những người dân phố cổ, báo hiệu một mùa rươi đã lại về với người Hà Nội.
Mặc dù còn tồn tại những vấn đề như không gian hạn chế hay an toàn vệ sinh thực phẩm, ẩm thực đường phố vẫn giữ được sức hút mạnh mẽ, tạo nên dấu ấn độc đáo của Thủ đô.
Nếu như người Sài Gòn có thú vui bình dân là uống cafe bệt, thì người Hà Nội có trà đá vỉa hè. Không cầu kỳ trong cách pha chế, không kén chọn khách uống, trà đá vỉa hè thân thiện, bình dị mà giản đơn.
0