Nhớ loài côn trùng vừa bay vừa tỏa sáng
Tối nay khu phố tôi mất điện. Ngôi nhà chìm trong ánh sáng tù mù của cây đèn sạc. Tôi chợt nhớ những ngày mất điện ở quê nhà. Nhớ ngọn đèn đom đóm tỏa ra ánh sáng mỏng manh huyền ảo trong đêm thanh vắng.
Quê tôi bấy giờ rất nghèo, đi khắp làng chỉ lác đác vài nhà tường gạch, đa phần là nhà lá. Nhà nhà có vườn bao quanh, cây trái sum suê mát rượi. Mỗi tối mất điện, cả xóm không buồn mà lại thấy vui. Người lớn gác lại công việc, trẻ con chẳng phải học hành, người vác ghế, kẻ mắc võng trước sân hóng mát. Đàn bà con gái rôm rả chuyện trò. Đàn ông con trai khề khà ly rượu đế. Trẻ con chạy nhảy nô đùa inh ỏi.
Cứ vào mùa hạ, bọn trẻ chúng tôi trông mưa như ngóng mẹ đi chợ về. Mưa xuất hiện mang theo bầy đom đóm bay lượn như các nàng tiên trong truyện cổ tích. Ban ngày đom đóm trốn đâu mất. Đêm đến, khi mặt trời giấu mình vào đất, hội đom đóm mới thông báo sự xuất hiện của mình. Các cô nàng không có cánh, bám vào thân cây phát sáng. Các anh chàng khoe mẽ tung đôi cánh màu nâu cứng cáp, nhảy múa khắp nơi trình diễn vũ điệu của mình. Trời càng tối, đom đóm càng sáng, thứ ánh sáng đỏ cam hay vàng xanh chớp nháy dưới cái bụng căng tròn. Chỉ khi cúp điện, đêm tối trở về thời nguyên thuỷ, đom đóm mới có cơ hội phô diễn. Chúng là đà quanh vườn, có mặt khắp nơi như những vì sao sa xuống mặt đất.
Vài chàng không hiểu do lỡ bước hay tò mò mà bay vào nhà, chấp chới vẽ vòng ánh sáng lung linh lên bức tranh đen thẫm. Lũ trẻ chúng tôi hí hửng đuổi theo, tiếng cười giòn giã đánh thức màn đêm yên tĩnh. Tôi thích nhất là bắt đom đóm cho vào chai nhựa hoặc vỏ trứng gà, giống ngọn đèn trong đêm tối. Đom đóm không dễ bắt. Mỗi khi tóm được một con, tôi hãnh diện như vừa lập công to. Úp vội hai bàn tay sợ nó bay mất, lại háo hức he hé ngắm nhìn sinh vật bé tí phát ra ánh sáng diệu kỳ.
Đom đóm tụ họp nhiều ở nghĩa địa. Vào đêm tối trời, hai anh em tôi cùng mấy đứa trong xóm rủ nhau ra nghĩa địa đầu làng bắt đom đóm. Tôi vốn sợ ma chân tay run lập cập, thấy anh trai đi thì không nỡ ở nhà. Cứ ngỡ đi theo bọn con trai thì yên tâm. Ngờ đâu từ xa thấy những đốm sáng màu xanh lập lòe trên các ngôi mộ như hồn ma giữa đêm đen, một đứa la oai oái ma trơi. Cả đám không ai bảo ai ù té chạy. Tôi nhỏ nhất sợ bị bỏ rơi, co giò chạy nhanh về nhà, trùm kín chăn, tìm hơi ấm của mẹ cho bớt sợ. Mẹ tôi cười bảo sợ ma còn bày đặt.
Đêm sau mẹ dẫn tôi ra vườn chỉ con đom đóm bé xíu. Mẹ nói mỗi con đom đóm là một thiên thần được phái xuống trần, con không được bắt. Đom đóm mất một năm ẩn mình dưới đất, gian khổ biến từ trứng thành ấu trùng hóa nhộng, đến khi trưởng thành chỉ sống vỏn vẹn hai tuần để tỏa sáng. Con hãy cho nó tự do bay lượn, thoả sức cháy hết mình. Nghe mẹ nói tôi thấy thương loài côn trùng bé nhỏ kia. Tôi rủ rỉ với anh trai và bọn trẻ trong xóm về cuộc đời ngắn ngủi của chúng. Từ đó chúng tôi từ bỏ niềm vui bắt đom đóm làm đèn phát sáng cho mình.
Tôi lớn lên cùng cơn lốc đô thị hoá vào làng quê. Nhà lá thay bằng nhà tường khang trang. Đường sá trải bê tông sạch sẽ. Đêm đêm hai hàng đèn sáng rực. Xe máy, ô tô dọc ngang từng con đường lớn nhỏ. Nhịp sống hiện đại khiến tôi quên mất những con đom đóm đã lâu không xuất hiện. Đến bây giờ, nói về sinh vật này chỉ đọng lại ký ức về một thời thơ bé. Chợt thấy thương thế hệ con cháu mai sau biết có còn được ngắm loài côn trùng vừa bay vừa tỏa sáng.
Ngọc Thanh
Ý KIẾN
Người con gái miền Nam làm dâu Hà Nội, lần đầu về nhà chồng, cô được mẹ đãi món bún thang khiến cô nhớ mãi...
Gốm Bát Tràng yêu ở màu men tinh tế. Men lam, men trắng hay men rạn là một quá trình lao động nghệ thuật của người thợ tài hoa ghi dấu tại những sản phẩm tinh xảo. Những đôi tay hoen đất cát với màu men đã biến sản phẩm thủ công thành các tác phẩm nghệ thuật bắt nguồn từ dòng đất sét tưởng như tầm thường.
Chiều đông, có một người con gái nơi Hà Nội thấp thỏm lo cho cha mình. Ở quê xa ấy, cha sẽ một mình trong khu vườn, giữa căm căm gió bấc.
Trong ký ức của tôi nhớ mãi một khung cảnh giữa trời xanh biếc, đám đông người lớn trẻ con tập trung lại cùng đứng dưới tán cây đưa tay đón cánh ngọc kỳ lân rơi để mong sẽ có cuộc sống hạnh phúc và bình an.
Mỗi lần đến Hà Nội, có một cô gái dù không sinh ra và lớn lên ở Hà Nội, nhưng vẫn luôn cảm thấy ấm áp, thân quen và gần gũi như về với chính quê hương mình.
Khi xưa, có một người con đất phương Nam tập kết ra Bắc, gắn bó với Hà Nội bằng một mối tình rất đẹp và tình yêu Hà Nội đã được ông truyền lại cho cô con gái của mình.
Một ngày cuối tuần mát rượi, tôi thức dậy cùng bình minh và thong thả tập yoga đón chào ngày mới. Tôi thích không gian mát lành của buổi sớm mai chỉ có mình trong không gian của riêng mình.
Mùa bằng lăng nở, tôi thường chạy xe trên những con phố rợp tím bằng lăng để nghe bao nhung nhớ ngập tràn. Và tôi nhớ anh...
Khi ta bắt gặp vẻ đẹp tinh khiết của hoa loa kèn cũng là khoảnh khắc tiếp nối giữa mùa xuân qua mùa hạ.
Phố bắt đầu ngày mới bằng muôn màu hoa trong chợ hoa Quảng Bá. Đường Âu Cơ tươi màu sắc trong tia nắng dịu nhẹ chưa vương bụi khói. Tâm thức anh chợt lạc về câu chuyện em nói với anh ngày xưa khi anh cùng em ngang qua đoạn đường này.
Phía sau sự sầm uất của các cửa hàng mọc lên san sát ở phố cổ Hà Nội là những con ngõ siêu nhỏ, tối tăm, chật hẹp. Bên trong những con ngõ ấy, cuộc sống của những người Hà Nội đối lập hẳn với bên ngoài ồn ào, tấp nập...
Hà Nội với tôi là những thương nhớ đầu tiên từ hồi tôi đi thi đại học. Hà Nội đã lấy đi của tôi bao nhiêu nước mắt, còn là giấc mơ mà tôi chẳng thể chạm vào. Hà Nội là những kỷ niệm của tôi khi biết người thương nhập viện, là khoảnh khắc thót tim khi đưa con ra cấp cứu viện nhi, là khoảnh khắc cháy lòng khi cha bệnh trọng. Và là khoảnh khắc đi chơi về muộn, thấy những người dân lầm lũi ngủ ngon lành nơi gầm cầu, trong lòng cống...
Hà Nội đương vào khoảnh khắc giao mùa. Gánh hoa loa kèn trắng tinh khôi tỏa mùi hương dịu nhẹ giao hòa trong làn gió nhè nhẹ khiến tâm hồn đa cảm thêm khắc khoải giao cảm với đời, để mênh mang thương nhớ hương vị cà phê Giảng - thức uống trở thành một phần thân thương, một phần văn hóa của Hà Nội phố.
Tháng ba lất phất mưa xuân. Trong màn bụi nước li ti với chút se se lạnh của rét nàng Bân, những bông hoa bưởi đua nhau bung nở khoe sắc. Hoa bưởi không rực rỡ như hoa cúc, không kiêu sa như hoa hồng, không lôi cuốn như hoa ly mà lẳng lặng làm xao lòng người với màu trắng ngà quý phái và mùi hương mộc mạc, tinh khiết.
Tối nay khu phố tôi mất điện. Ngôi nhà chìm trong ánh sáng tù mù của cây đèn sạc. Tôi chợt nhớ những ngày mất điện ở quê nhà. Nhớ ngọn đèn đom đóm tỏa ra ánh sáng mỏng manh huyền ảo trong đêm thanh vắng.
Cậu em gửi cho tôi hình mẹ già đang xay bột, khiến cả một trời thương nhớ ùa về. Tôi nhớ mẹ. Mẹ tôi làm bánh mùng 3 tháng Ba.
Thành phố thức giấc bởi những âm thanh quen thuộc mỗi ngày. Sự vận động của các con phố, từng ngôi nhà tạo nên nét riêng cho khu phố cổ Hà Nội.
Chuyện ở làng quê có nhiều cái lạ với một nhà văn già sống ở thành phố. Nhiều phong tục, tập quán được gìn giữ hàng bao đời nay, mà các nhà văn hóa thường gọi là bản sắc dân tộc. Nó đáng quý và gắn bó đời sống cộng đồng thành một khối gọi là làng. Các cụ xưa thường nói còn làng là còn nước phải không?
Trong mắt những người yêu Hà Nội, thì Hà Nội không phải chỉ có 4 mùa Xuân, Hạ, Thu, Đông, mà Hà Nội còn có những mùa hoa, mùa nắng, mùa mưa...và mùa lá rụng rất đẹp, lãng mạn, đầy quyến rũ.
Giật mình tỉnh giấc giữa canh khuya, có tiếng con chim cuốc văng vẳng dội vào không gian vắng lặng, lọt qua thính giác xâm chiếm tâm hồn tôi. Thanh âm da diết ấy khuấy động khiến trong tôi khắc khoải bao nỗi niềm mà không sao nối tiếp giấc mơ còn dang dở.
Vậy là tháng tư đã về. Vào một ngày tháng tư năm đó có một cô gái đến Hà Nội, và cô xa Hà Nội cũng vào một ngày tháng tư. Người xa khuất, tháng năm như nước chảy qua cầu, chỉ còn ký ức là ở lại. Hà Nội và tháng tư không biết tự bao giờ đã để lại trong trái tim cô một nỗi nhớ sâu đậm khó phai.
Có một người con gái miền Nam biết tới món bánh giò của Hà Nội qua lời kể của ba. Cái dẻo bùi của bột gạo, cái beo béo đặc trưng của bánh giò, chỉ đơn giản vậy nhưng lại khiến người ta nhớ mãi. Và giờ cô ấy đã hiểu sao ngày xưa ba mình lại ưa món bánh giò đến vậy.
Người con gái, trong một chiều đứng lặng dưới gốc cây, cô bắt gặp những chùm hoa bưởi trắng như mây trời, như chiêm bao. Hương bưởi đưa cô về những mùa hoa thương nhớ.
Có một món ăn dân dã đi cùng một người từ Bắc vào Nam. Nó mộc mạc mà đậm đà như tình quê, tình người. Đó là món lạc rang, hay gọi theo người miền Nam là món đậu phộng rang.
Cứ mỗi độ tháng 3 đến, những người dân sống tại xã An Mỹ (Mỹ Đức, Hà Nội) lại được chiêm ngưỡng vẻ tuyệt đẹp của hoa gạo. Những cây gạo nở hoa đỏ rực như thắp những đốm lửa giữa khoảng trời mênh mang, tô điểm quang cảnh và tạo nên nét đặc trưng của làng quê Bắc Bộ.
Trời dần chuyển sang cái oi bức của cuối xuân đầu hè. Tôi ngó ra ngõ thấy nắng đậu lưng chừng bên tường ướp vàng vài ba ô gạch, chợt nhớ tới tuổi thơ dữ dội của những ngày xưa lúc còn thơ ấu - cái thời mà cây kem vẫn được định giá bằng những đôi dép đứt.
Xuân đã sang đến hai phần chặng đường. Lộc non biêng biếc. Không gian các miền quê thoang thoảng hương xoan, hương bưởi, khiến con người không thể không thở thật chậm và sâu. Mùa xuân đã chín. Trên nền xanh miên man, trung du bỗng rộ lên màu đỏ rực của hoa gạo.
Bạn có thường ngồi nhâm nhi một ly cà phê nơi góc phố để nhìn ngắm ngã tư đường khi bình minh đến, hoặc thưởng thức những món ăn bình dân nơi ấy lúc trời về khuya, ngắm nhìn những sắc màu cuộc sống và lắng nghe những thanh âm của phố phường?
Đều đặn tuần sáu ngày, ròng rã suốt bảy năm trời, nắm cơm của mẹ cùng chúng tôi đến trường. Anh em tôi nên vóc nên hình, trưởng thành là nhờ nắm cơm ấy, học được bằng này bằng nọ cũng nhờ nắm cơm ấy...
Có lẽ, cái se lạnh còn vương lại của mùa đông hay làm cho lòng người hoài niệm về quá khứ và nhớ về một mối tình còn dang dở thuở đôi mươi. Như ai đó từng nói, đôi khi yêu một người, rồi sẽ yêu luôn cả thành phố ấy. Chỉ cần nghĩ tới nơi chốn hai người từng hò hẹn, con phố nơi hai người từng nắm tay là bao điều nhớ thương lại trào về, khiến nơi chốn ấy cũng trở nên có hồn đến lạ.
Thời gian trôi đi, mỗi thành viên trong gia đình sẽ đều thay đổi qua tháng năm. Những bức ảnh gia đình, dù cầu kỳ hay giản dị, dù trang trọng hay thoải mái, tự do chỉ cần lưu lại được những giờ phút hạnh phúc đầm ấm bên nhau là tuyệt lắm rồi!
Cho đến khi năm tháng bồi đắp để chúng ta lớn lên và trưởng thành, sẽ có một lúc nào đó, ta nhận ra rằng: Tết không phải chỉ định lượng từ ngày 30 - ngày cuối cùng của năm cũ đến thời điểm hóa vàng, mà Tết sẽ bắt đầu kể từ khi những mùi rất riêng của nó len lỏi trong cái giá buốt của gió bấc những ngày tháng Chạp.
Có khi nào khi trời đất chập chùng mưa bụi. Những ngọn gió lạnh len lỏi vào xống áo, cây cỏ bỗng nảy chồi non, loang loáng sắc đào hoa xuống phố, thoang thoảng hương mùi già, bạn mới giật mình tự hỏi: Mùa Tết đã đến rồi ư?
"Đi công viên chơi đi!", cứ tầm mùng 3 Tết là mấy đứa bạn cùng khu tập thể lại chạy đến rủ rê. Ừ đi thì đi, sau những trò chơi thường nhật, chúc tụng gia đình họ hàng, găm tiền "mừng tuổi" lưng lửng túi, thì việc đi chơi cũng là cái thú ngày Tết, nhất là với đám trẻ nhỏ mười hai, mười ba như chúng tôi.
Mặc dù không có hình, có dáng nhưng mùi hương lại có sức mạnh đặc biệt khi có thể chiếm trọn cảm xúc, tâm trí, ký ức của chúng ta. Trong số nhiều mùi hương đã bám rễ trong tâm hồn mình, với tôi mùi của Tết sâu đậm, có khả năng gợi nhớ và có ý nghĩa thiêng liêng hơn cả. Những mùi hương thân quen ấy đã đi theo tôi qua bao năm năm tháng cuộc đời và giờ đây đã chiếm một vị trí quan trọng trong tâm thức. Để mỗi khi Tết đến, những mùi hương kỳ diệu ấy lại thức dậy khiến lòng dạ tôi nôn nao với những cảm xúc phấn chấn, bồi hồi khó tả.
Cuộc sống giờ đây đã có nhiều đổi thay nhưng dù có thay đổi đến thế nào thì mỗi khi đến Tết người Hà Nội lại không thể không nhớ về những cái "Tết cũ", "Tết xưa" với bao tình cảm nhớ thương, trân trọng. Tản văn dưới đây của nhà thơ, nhà báo Nguyễn Quang Hưng sẽ giúp chúng ta hồi tưởng lại không khí Tết của cái thời chưa xa ấy.
0