Những góc nhỏ phố phường

Đâu đó có những góc nhỏ mơ hồ thời gian, lâu lâu lại rộn lên câu chuyện cũ. Có thể là xa xôi với những người vội bước qua không kịp để ý. Nhưng vẫn là đau đáu trong những ai còn nặng lòng trước nhịp đổi thay phố phường.

Một người già dựa lưng góc phố, một trung niên nhấp từng ngụm nhỏ dưới vòm cổ thụ, khung cửa sổ lớn ngôi biệt thự đã chia cho nhiều hộ đóng chặt trên cao, và tiếng còi lướt theo những toa tàu như đang trôi trong vòm lá...

Những hình, những tiếng ấy, vào một lúc bất kỳ có thể vô tình hé mở cho ta một câu chuyện mà đi vào đó, ta sống lại một khoảng khắc vàng son của đền đài, cung các, một phấp phỏng thời chiến với dáng đi vội vã trong vắng vẻ lạnh người, một bồi hồi kham khổ tem phiếu, những ngày ròng rã xếp hàng mua thịt, những tháng mòn mỏi đợi phân phối vải như ngóng chờ bình minh. Có khi là chút u hoài tuổi xế chiều bần thần trước cuộc xoay vần đang vùn vụt qua trước mặt.

Có thể nghe và có thể dành ít phút lặng lẽ ngắm nhìn xung quanh để thấy phố phường quanh mình còn lắm những mối ràng buộc lạ kỳ.

Trong câu chuyện gia đình về những ngày tản cư, xa chốn đèn hoa đang đổ nát, vào những làng quê, rồi trở lại cũng chỉ vì một lẽ mưu sinh. Lần hồi trong phố phường tạm chiếm, người hôm nay tĩnh lại và nghe được những bàn tay, ánh mắt, những mong đợi lẩn khuất. Những giọng nói, những ước ao một thời ấy đã gửi vào nguyện ước chung của cả đô thành về một ngày từng đoàn người cờ hoa rực rỡ đón quân về như trong chiêm bao. Những mong ngóng ấy đã hiện hữu trong tình cảm chân thành của bao con người, bao gia đình trở lại Hà Nội tạm chiếm, sống trong những ám ảnh súng đạn, ám ảnh ly biệt, về sự bất ổn mà chiến tranh đem lại.

Cô tôi, nhà ở 69 Hàng Trống, kể, hồi cô còn chưa đi lấy chồng, nhà mở cửa hiệu ở 20 phố Hàng Mành, ông nội bí mật may cờ đỏ sao vàng cho cách mạng. Cô cũng được ông giao khâu sao vàng lên nền vải đỏ rồi làm viền. Âm thầm làm ở trong nhà, gấp lại thành từng xấp, giấu sẵn đợi người lấy. Ông dặn cô ngồi ngoài cửa hàng trông chừng, thấy có người của Việt Minh bí mật tìm đến thì mời người ta vào.

Hình như đã có nhiều gia đình may cờ, chuẩn bị cờ như thế, để đến ngày trọng đại Hà Nội được đại quân ta và chính quyền cách mạng tiếp quản, cờ đỏ sao vàng tung bay đỏ rực vỉa hè, rợp trên ban công những đường phố.

Một góc phố cổ Hà Nội. Ảnh: Marcus Lacey.

Năm lại năm, những ngày tri ân lớp người đã hiến sinh mạng hay một phần thân thể vào sự tươi xanh của hòa bình, độc lập, đền thờ liệt sĩ của mỗi phường Hà Nội hay những bia thờ liệt sĩ trong nhiều ngôi chùa, lại nghi ngút hương khói tỏa trên từng cụm hoa thơm.

Có nhiều gia đình cùng mang hương, hoa đến thắp trước tên người thân năm ấy đã từ phố phường Hà Nội lên đường. Có người hy sinh ngay giữa lòng đô thành thân thuộc đang rung chuyển, ôm bom ba càng chặn bước tiến quân thù trong khoảnh khắc tuổi thanh xuân rực sáng. Có người gửi thân vì đạn thù, vì đau ốm trên những nẻo đường Việt Bắc, Tây Bắc. Người đi B và nằm lại phương Nam. Người hòa mình trong gió sương biên giới…

Những phảng phất tháng năm của đời và của người ấy, trong một ngày nhớ thương của toàn thể mọi người, một ngày giỗ chung mà hương hoa lòng thành từ triệu trái tim, đều dâng lên trên ban thờ Tổ quốc, có lúc nào đó như đã duyệt binh về, hiển hiện trên mây trời Hà Nội.

Nghe một lần bà cụ trông nom đền liệt sĩ phường Hàng Quạt, cũng là vợ liệt sĩ thời đánh Mỹ 1968 chưa tìm được hài cốt chồng, kể lại, lần nọ nhóm thợ xây ngôi nhà đối diện đền liệt sĩ đã quá ngạc nhiên khi giữa đêm bỗng thấy bộ đội về trước đền đông. Nghe lao xao tiếng cười nói, tiếng hát. Lạ nữa là kiểu trang phục của mấy nhóm lại không giống nhau. Ngày hôm sau mới biết đúng vào 27/7.

Đi trong phố, nắng lọc qua những tán cây rợp thành từng vệt nhỏ lung linh trên hè. Gió rung lá làm những vùng ánh sáng rung lên như sắp kể. Lời phố, lời người, lời rêu xanh xám từng vệt quanh những gờ tường cũ.

Cửa đình thờ tổ nghề thêu ám khói ép lại trong những nhà cao ngõ nhỏ Yên Thái. Quán rượu ngõ Tạm Thương từng người ngồi cúi đầu im lặng bên bàn nhỏ. Những viên gạch hoàng thành Thăng Long phá bỏ được đưa về xây tường Văn Miếu. Bức tranh Bùi Xuân Phái xao động nhẹ quán cà phê nhỏ của người con danh họa trên phố Cửa Đông. Thi nhân đã rời đi, nhưng hòm thư Hoàng Cầm vẫn còn ngoài ngõ 43 Lý Quốc Sư xám bạc như không còn ai trông thấy. Nhà hàng chả cá chật ních, cầu thang gỗ hẹp người lên người xuống chờ nhau. Quán bia hơi vỉa hè dọn ra từ dưới gầm đường tàu Phùng Hưng. Một góc đường nhìn lướt qua khung cửa chỉ thấy những quạt cũ treo kín trần...

Mỗi nơi ấy đều có thể vào một lúc nào ta dừng chân, sẵn sàng cất lên một câu chuyện còn lẫn trong ồn ã đô thị, một câu chuyện về thời tụ lại, thời tan đi, người sum họp, người vắng mặt, về những tuổi còn nhớ, những tuổi quên dần. Và ước mong trở về cứ gửi theo những mùa lá rơi ngập phố.

Thu Hường

Từ khóa:
User
Ý KIẾN

Sự quyến rũ của Hồ Gươm trong từng khoảnh khắc đã trở thành cảm hứng cho biết bao nghệ sĩ. Trong số đó có nhà báo Hà Hồng, nguyên Trưởng ban Khoa Giáo của Báo Nhân dân, đồng thời là Chủ nhiệm Câu lạc bộ Nhiếp ảnh Báo Nhân dân, một người con Hà Tĩnh nhưng sinh ra và lớn lên tại Hà Nội.

Hoa ngâu - loài hoa đặc biệt bởi chẳng có cánh mà hoa cứ tròn như hạt, như nụ. Bởi vậy mà các cụ cao niên thường gọi là nụ ngâu, chứ không gọi là hoa ngâu. Những bông hoa nhỏ xíu và chúm chím như nụ cười duyên của nàng thôn nữ.

Trải qua hàng ngàn năm lịch sử, làng Gạ (phường Phú Thượng, quận Tây Hồ) đã được phù sa của sông Hồng bồi đắp, bởi vậy, lúa nếp làng Gạ rất thơm, nấu xôi đặc biệt ngon. Nhắc đến xôi Phú Thượng là nhắc đến một chất xôi ngon, dẻo, hòa quyện với đỗ lạc và đến nay, làng nghề này vẫn giữ được nghề làm xôi truyền thống.

Nhiều vị khách phương xa mới đến Hà Nội đôi ba lần có lẽ sẽ khó để nhận ra giữa không gian ồn ào, tấp nập của Hà Nội hiện đại ngày nay vẫn còn tồn tại những thú vui tao nhã của người Hà Thành. Một trong số đó là nghệ thuật tỉa hoa đu đủ chẻ cánh truyền thống của người Hà Nội.

Nếu như người Sài Gòn có thú vui bình dân là uống cafe bệt, thì người Hà Nội có trà đá vỉa hè. Không cầu kỳ trong cách pha chế, không kén chọn khách uống, trà đá vỉa hè thân thiện, bình dị mà giản đơn.

Dưới bàn tay của những nghệ nhân "Vua dép lốp", đôi dép cao su Bác Hồ ngày nay đã có sức sống riêng, mang đậm bản sắc văn hóa đặc trưng của người Việt trong mắt bạn bè quốc tế. Thương hiệu "Vua dép lốp" được biết đến bởi nghệ nhân Phạm Quang Xuân, người đã gắn bó với công việc tái tạo đôi dép Bác Hồ hơn 60 năm qua.

Trong tiết trời thu Hà Nội, một bát xôi chè là món quà tuyệt vời mà phố cổ Hà Nộidành tặng cho những tâm hồn lữ khách. Xôi chè không chỉ là món ăn, mà còn là một phần ký ức, là sợi dây kết nối giữa thực tại và quá khứ.

Giữa cuộc sống hiện đại, nghệ sĩ Mai Tuyết Hoa, người học trò xuất sắc của cố nghệ nhân hát xẩm Hà Thị Cầu, miệt mài gìn giữ nghệ thuật hát xẩm và đưa xẩm Hà Thành tới gần hơn với người Hà Nội.

Tháng Mười về, mùa đông rồi cũng sẽ về, sự thay đổi tưởng như chỉ là quy luật ấy lại cho ta những khoảnh khắc xao lòng và lưu luyến với thu, khi mà đâu đó hương hoa sữa dịu dàng miên man trong gió, khi mà ngoài kia những con phố nhỏ thoáng bóng dáng ai đang nâng niu hít hà hương cốm hoặc trầm tư bên ly cà phê trong sương mai.

Lần đầu bước chân lên Hà Nội, có người đã tự hỏi: Không biết thành phố này có gì để người ta bám trụ nhiều đến thế? Xô bồ, khói bụi, ồn ào, đắt đỏ… dường như thành phố quá chật để ta có thể nới rộng tâm hồn. Rồi một ngày nào đó, nỗi lo vật chất sẽ cuốn đi mọi rung cảm tinh thần. Thủ đô liệu có phải chỉ dành cho những ai nhiều tiền, lắm của?

Sáng sớm nay có cơn gió đổi chiều thật đẹp. Là gió heo may. Gió heo may đã về loang trong tim ai đó từng vệt nhớ, nhớ niềm vui tươi mới của tuổi thơ trong ngày khai trường xa xưa.

Sớm nay bỗng có người thấy tâm hồn sao khác lạ, cứ lâng lâng một cảm giác yên lành. Ngập ngừng cảm nhận bước chân xa của mùa gần tới. Thấp thoáng trên phố, chị hàng cốm đi qua để lại tiếng rao nghe rất đỗi quen thuộc. Không biết có thu thì mới có cốm hay chính hương cốm gọi thu về cho Hà Nội.

Không biết tự bao giờ, khi nhắc tới mùa thu Hà Nội người ta nghĩ ngay tới một loài hoa với một mùi hương thật nồng nàn và rất đặc trưng - hoa sữa. Hoa sữa dường như đã trở thành một nét đẹp rất riêng của Hà Nội mà hiếm nơi nào có được.

Tháng 10 về rồi, hoa sữa đã thức dậy sau một năm dài chờ đợi, thu Hà Nội thực sự là đây. Những con phố đêm về lắng đọng trong sương và mùi thơm đã mãi là một phần của thành phố cổ kính.

Nếu Hà Nội của ban ngày là một thành phố năng động với sự hối hả, vội vã và xô bồ thì khi màn đêm buông xuống, các con phố lại gần như được trở về với những gì vốn có, tĩnh lặng, trầm mặc và cổ kính.

Lang thang phố bây giờ khó thư thả lắm. Đường mở ra, nhưng người đông, xe nhiều quá. Thèm được thấy học trò các lứa tuổi cắp sách đi bộ trên hè tới trường, đi bộ giẫm lên những hạt cây cơm nguội lách tách...

Hoa sữa, với thời thiếu nữ của tôi và bạn bè cùng trang lứa, nó chỉ là hình ảnh tưởng tượng ở trong nhạc và thơ. Đó là loài hoa giăng giăng cả miền tưởng tượng.

Có một cô gái dẫu chưa một lần đặt chân đến nhưng luôn đem lòng yêu mùa thu Hà Nội. Nghe có phần vô lý nhưng cảm xúc là một điều gì đó lạ lắm, không thể nào giải thích bằng lý trí.

Hà Nội đã vào thu với bao lời ước hẹn. Từng sắc màu, từng hương vị trên mỗi góc phố, mỗi con đường khi Hà Nội vào thu lại khiến cho lòng người nao nao, ngơ ngẩn nhớ về những kỷ niệm yêu thương ngày xưa cũ.

Khu tập thể số 5 Đinh Lễ từ lâu đã là điểm đến thân thuộc của bao người yêu sách. Nằm trên tầng 2 của một khu tập thể ẩn sâu trong ngõ số 5 phố Đinh Lễ, ít ai biết nhà sách Mão lại là nơi khởi phát đầu tiên để hình thành phố sách Đinh Lễ như ngày nay.

Có một người trở lại Hà Nội vào một chiều mùa hạ. Người ngồi ngắm phố mà lòng lại nhớ về những năm tháng cũ.

Liệu có phải sự trưởng thành của mỗi người dân nơi đất Việt đều gắn bó với ít nhất một dòng sông? Trong trái tim của một người, luôn có một dòng sông chở nặng phù sa, chở theo cả bao ký ức đầy thương nhớ.

Tôi được sinh ra trong một chiều mùa đông Hà Nội, thuộc thế hệ con cái cán bộ người miền Nam tập kết năm 1954. Theo ba má về quê hương nội ngoại ở Thành phố Hồ Chí Minh từ năm 1975, tôi vẫn luôn dành một góc trái tim mình cho ký ức tuổi thơ Hà Nội.

Nhắc đến Hà Nội, người ta thường nhớ về phố cổ với những mái ngói xô nghiêng, mang đậm dấu tích thời gian. Phố cổ được xem là cái nôi lưu giữ những gì cổ kính, hoài niệm một thời vẫn còn vẹn nguyên những nét trầm mặc theo dòng xoáy thời gian và chính điều này đã trở thành lý do thôi thúc nhiều lữ khách đến thăm nơi đây.

Hà Nội không phải nơi tôi sinh ra, không phải nơi tôi lớn lên, cũng không phải nơi tôi lập thân, gắn bó cuộc đời. Nhưng nếu ai đó hỏi tôi rằng, có yêu Hà Nội không, tôi sẽ không ngần ngại mà gật đầu.

Những khu tập thể cũ Trung Tự, A6 Giảng Võ, Kim Liên, Nguyễn Công Trứ, Nam Đồng... được xây dựng từ những năm 50-60 của thế kỷ trước là một phần thân thương của Hà Nội, là nơi lưu giữ ký ức của nhiều thế hệ người dân Hà thành.

Phố cổ Hà Nội, nơi mà từng chút rêu phong lặng lẽ nằm lại ở những ngách nhỏ nắng không rọi tới, nơi hàng ngày vẫn chật ních những người xe qua lại mà không lưu lại chút nào dấu chân của khách bộ hành...

Cái lạnh, cái rét, cái nóng và mưa lũ đó có lẽ tôi chẳng bao giờ quên được. Nó khó quên, vì nó cứa vào da thịt mình, nó táp vào mặt mình, tê tái. Nó cũng chính là những mốc thời gian trong cuộc đời để người ta nhớ về. Nhớ về một thời gác trọ ở Thủ đô.

Hạ về, cũng là lúc những búp sen rũ bùn đứng dậy khoe sắc thắm, tỏa hương thanh khiết. Trên khắp đất nước mình ở đâu cũng có sen. Nhưng là người Hà Nội, tôi luôn yêu và tự hào về sen Hồ Tây.

Cafe Thái, quán cafe ngót trăm tuổi của Hà Nội, nơi cafe được rang thủ công bằng củi, nơi từng cốc cafe thấm đượm mùi khói...

Đó là con phố được coi là đẹp nhất Thủ đô. Phố đẹp, cổ xưa mà lãng mạn. Phố đẹp, hiện đại mà hào hoa. Phố đẹp, ồn ã mà lắng đọng. Phố đẹp, hối hả mà trầm tư.

Ngày nay, phố Tạ Hiện được mệnh danh là “con phố không ngủ của Hà Nội”. Phố đã gắn liền với cuộc sống của người Hà Nội và níu chân du khách mỗi khi họ có dịp ghé qua khu phố cổ.

Ngồi ở ban công hướng mắt ra xung quanh, ngắm nhìn nhịp sống đều đặn từng ngày, lòng tôi vẫn nao nao nhớ một góc nhỏ yên bình.

Sáng hè thành phố, người đầy mồ hôi và bẹp dí xuống giường. Có người cố ngủ nướng cũng chẳng xong. Cái nóng hầm hập xuyên qua lớp tường dày, len lỏi vào từng tế bào trên cơ thể.

Nằm trong căn nhà nhỏ trên phố Lãn Ông, hiệu thuốc y học cổ truyền Nghi Hưng Long được ra đời từ năm 1900, đến nay đã trải qua nhiều thế hệ cha truyền con nối.

Đi giữa phố phường Hà Nội trong một chiều lá bay dày, nỗi nhớ ngày xưa chênh chao ùa về...

Với tôi, đó thực sự là những vườn hoa di động trên phố, là một nét rất Hà Nội của người Hà Nội. Và đôi lúc tôi tự hỏi nếu thành phố này vắng đi những vườn hoa đó thì không biết sẽ như thế nào?

Trong ký ức của một người xa Thủ đô, Hà Nội là những hàng cây xanh mát hai bên đường, những sạp báo, những bác xích lô ngồi đợi khách. Và nỗi nhớ Hà Nội đọng lại trong một ly trà ấm nóng, phảng phất khói bay trong một chiều hoàng hôn.

Đối với những người xa Hà Nội, hương hoa sữa của mùa thu là mùi hương của tình yêu, là ký ức yêu dấu mà họ sẽ mang theo suốt cuộc đời. Người đi xa nhớ da diết mùa thu Hà Nội, bởi mùa thu gọi họ sống chậm lại để yêu thương.

Có những bức ảnh lưu lại một khoảnh khắc khiến bạn bỗng thấy phố thật gần, thật thân thiết.

Cả ngàn năm người dân nước Việt lắng nghe tiếng gà trong đêm để biết nhịp thời gian, chia tiếng gà trong đêm thành những canh gà, để rồi dựa vào đó giữ thói quen thức sớm dậy khuya, bán buôn, đồng áng. Và ngay cả những mối tình thấm đẫm nước mắt, đẫm màu lãng mạn, cũng lấy canh gà làm thời khắc hò hẹn cùng nhau.

Gần 20 tên phố Hàng của Thăng Long - Hà Nội những trăm năm xưa đã biến mất trong biến thiên thời cuộc.

Đâu đó có những góc nhỏ mơ hồ thời gian, lâu lâu lại rộn lên câu chuyện cũ. Có thể là xa xôi với những người vội bước qua không kịp để ý. Nhưng vẫn là đau đáu trong những ai còn nặng lòng trước nhịp đổi thay phố phường.

Người Việt dù đi đâu cũng chỉ muốn trở về quê hương, nhất là khi đã có tuổi. Đến lúc nằm xuống vẫn khắc khoải nỗi nhớ quê, mong được trở về lòng đất quê, bởi dường như trên quê hương, ta mới là ta...

Bây giờ bố tôi tám mươi, đời sống dễ chịu hơn trước nhiều, nhưng thỉnh thoảng lại không được vui, lại nghĩ cái điều "giá như" cho những năm cuối đời ông bà ở Hàng Mành.

Hà Nội có nhiều quán ăn mang đặc trưng ẩm thực của nhiều vùng miền. Chỉ cần bạn dạo qua những con phố có thể dễ dàng tìm thấy những món ăn nổi tiếng của mỗi địa phương.