Những thách thức phủ bóng lễ kỷ niệm 75 năm của NATO
Cách đây đúng 75 năm, Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương được thành lập bởi Mỹ, Canada và một số quốc gia Tây Âu, với mục đích chính là ngăn chặn và đối đầu với Liên Xô, đồng minh cũ của họ trong Thế chiến thứ hai. Trong 75 năm qua, mối quan hệ giữa NATO và Liên Xô trước đây - nước Nga ngày nay từng trải qua nhiều giai đoạn thăng trầm để rồi lại quay trở lại điểm xuất phát ban đầu khi NATO lại coi Nga là đối thủ.
Xung đột Nga – Ukraine: Một trong những thách thức lớn nhất
Được thành lập vào năm 1949 với 12 thành viên, sau 75 năm, NATO đã mở rộng và có thêm 20 thành viên. Phần Lan và Thụy Điển vừa gia nhập liên minh vào năm ngoái. Ukraine và Georgia cũng được hứa hẹn trở thành thành viên vào một ngày nào đó trong tương lai.
Lãnh đạo 12 quốc gia sáng lập ký hiệp ước NATO tại Washington năm 1949
NATO bắt đầu mở rộng về phía đông từ cách đây 25 năm với các cựu thành viên của khối Hiệp ước Vác-sa-va. Ba Lan, Cộng hòa Séc và Hungary gia nhập NATO vào năm 1999. Tiếp đó là các quốc gia vùng Baltic, Slovakia, Slovenia, Bulgaria và Romania tham gia vào năm 2004, Albania và Croatia vào năm 2009. Trong năm 2017 và 2020, NATO đã chào đón thêm nhiều khu vực thuộc Nam Tư cũ khi tiếp nhận Montenegro và sau đó là Bắc Macedonia.
Trong 75 năm qua, NATO và Liên Xô trước đây - nước Nga ngày nay từng trải qua thời kỳ chiến tranh lạnh nhưng cũng đã từng có được thời kỳ hợp tác khá tốt đẹp.
Tuy nhiên, sự mở rộng về phía đông của NATO luôn là mối lo ngại lớn nhất của Nga và là vấn đề gai góc hàng đầu trong mối quan hệ giữa khối này và Moscow. Các nhà chức trách Nga, trong đó có Tổng thống Vladimir Putin tin rằng, NATO đã cam kết một cách không chính thức với Nga về việc liên minh này sẽ không mở rộng về sườn phía đông trong những năm 1990. Theo ông Putin, Moscow đã bị NATO lừa dối một cách trắng trợn.
Căng thẳng Nga - NATO leo thang sau khi Moscow mở chiến dịch ở Ukraine hồi cuối tháng 2/2022. Tổng thống Putin cho biết một trong các nguyên nhân khiến ông phát động chiến dịch là do lo ngại về đà mở rộng của NATO về phía đông.
Kể từ khi xung đột nổ ra, NATO với tư cách một liên minh quân sự mới chỉ tập trung gửi viện trợ phi sát thương cho Ukraine vì lo ngại rằng việc giữ một vai trò trực tiếp hơn có thể làm leo thang căng thẳng với Nga. Tuy nhiên, các thành viên của tổ chức này đã viện trợ số vũ khí trị giá hàng tỷ USD cho Kiev trên cơ sở song phương. Ngoài vũ khí, các nước NATO cũng giúp Kiev đào tạo lực lượng và cung cấp thông tin tình báo.
Tại hội nghị ngoại trưởng NATO diễn ra nhân dịp kỷ niệm 75 năm thành lập liên minh, 32 quốc gia thành viên của liên minh quân sự này đang tiếp tục cân nhắc kế hoạch cung cấp hỗ trợ quân sự lâu dài hơn cho Ukraine, trong bối cảnh Kiev đang do thiếu cả vũ khí, đạn dược, nhân lực và rơi vào thế yếu trên chiến trường.
Phát biểu tại hội nghị, Tổng thư ký NATO Stoltenberg nói: “Chúng ta cần thay đổi động lực hỗ trợ của mình. Chúng ta phải đảm bảo sự hỗ trợ an ninh đáng tin cậy và có thể dự đoán được cho Ukraine trong thời gian dài... cần bớt đi những lời đề nghị ngắn hạn và tăng thêm những cam kết có thời hạn nhiều năm.”
Tuy nhiên, đề xuất của Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg về việc thành lập một quỹ trị giá 100 tỷ euro (107 tỷ USD) trong thời hạn 5 năm để hỗ trợ Ukraine đã vấp phải nhiều phản ứng trái chiều.
Ngoại trưởng Hungary Peter Szijjarto tuyên bố nước này sẽ không ủng hộ bất kỳ đề xuất nào của NATO có thể kéo liên minh đến gần chiến tranh hơn hoặc chuyển liên minh này từ phòng thủ sang tấn công”.
Trong khi đó, Ngoại trưởng Tây Ban Nha Jose Manuel Albares cho biết ông và những người đồng cấp khác tại cuộc họp đã cảnh báo về sự trùng lặp giữa viện trợ song phương, của Liên minh châu Âu và NATO cho Ukraine.
Còn Ngoại trưởng Italy Antonio Tajani thì cho rằng sẽ không dễ để xây dựng một kế hoạch chi tiết. Ông nói: “Chúng ta cần xem nó sẽ hoạt động như thế nào đối với từng quốc gia, bao nhiêu phần trăm”.
“Chúng tôi cần cơ sở pháp lý, đó là một đề xuất chắc chắn hấp dẫn và thú vị, nhưng ngay cả trước khi hứa hẹn với Ukraine một con số chính xác, tốt nhất là nên đánh giá, nghiên cứu và hiểu cách thức, thời điểm và những gì có thể làm, ai phải làm gì.”
Quyết định cuối cùng sẽ được đưa ra tại hội nghị thượng đỉnh NATO diễn ra vào tháng 7 tới. Các quyết định của NATO đòi hỏi sự đồng thuận giữa 32 thành viên.
Trong khi đó, Nga nói rằng việc NATO cung cấp vũ khí cho Ukraine trên thực tế đã khiến liên minh này trở thành một bên trong cuộc xung đột. Hồi tháng 2, Tổng thống Putin nhận định một cuộc xung đột trực tiếp giữa Nga và NATO sẽ đồng nghĩa với việc thế giới chỉ còn một bước nữa là tiến đến Thế chiến thứ 3.
Sự không chắc chắn về vai trò lãnh đạo của Mỹ trong tương lai
Nếu như cuộc xung đột Nga – Ukraine đã tái tập trung sự chú ý của NATO vào đối thủ cũ ở phía đông, thì cũng có một mối đe dọa khác từ phía tây đang khiến các đồng minh NATO phải lo lắng.
NATO hiện đang rơi vào tình huống tương tự như khi được thành lập cách đây 75 năm, vào ngày 4 tháng 4 năm 1949, tại Washington D.C., với việc phương Tây chống lại mối đe dọa ngày càng tăng từ phương Đông bằng sự hỗ trợ quân sự lẫn nhau - bên dưới sự bảo vệ của lá chắn vũ khí hạt nhân của Mỹ.
Ông Matthias Dembinski từ Viện Nghiên cứu Hòa bình Frankfurt (PRIF) cho biết: “Xét về tình hình mối đe dọa và phản ứng của NATO, mọi thứ dường như vẫn như cũ. Phòng thủ tập thể một lần nữa là nhiệm vụ cốt lõi. Không còn nghi ngờ gì nữa về điều đó”.
Tuy nhiên, ông cũng nói thêm rằng, so với năm 1949, điểm khác biệt quan trọng là có sự ngờ vực mạnh mẽ đối với Mỹ - quốc gia dẫn đầu NATO. Nếu ông Donald Trump tái đắc cử tổng thống Mỹ, công thức hỗ trợ lẫn nhau vốn được áp dụng cho đến nay có thể trở nên lỗi thời.
“Trong trường hợp giả định xấu nhất, nhiệm vụ mà châu Âu sẽ phải gánh vác sẽ tăng gấp đôi”, ông Dembinski nói. “Cụ thể là để bù đắp cho cả vai trò lãnh đạo chính trị của Mỹ và những đóng góp quân sự mà Washington đã thực hiện cho NATO cho đến nay. Đó là một nhiệm vụ nặng nề.”
Thống kê cho thấy đóng góp quốc phòng cho NATO của Mỹ áp đảo các thành viên còn lại kể từ khi liên minh quân sự này thành lập 75 năm trước. Theo báo cáo Chi tiêu Quốc phòng hàng năm của các nước NATO, trong 75 năm qua, Mỹ đã đóng góp 21,9 nghìn tỷ USD cho ngân sách quốc phòng của NATO, nhiều hơn đáng kể so với 31 nước thành viên còn lại.
Lý do chủ yếu là vì Mỹ có tổng sản phẩm quốc nội (GDP) cao hơn các quốc gia khác, vì đây vốn là cơ sở để các thành viên đóng góp vào ngân sách quốc phòng của NATO. Năm ngoái, Mỹ đóng góp 68% tổng ngân sách quốc phòng NATO.
Trong và sau nhiệm kỳ của mình, cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump nhiều lần chỉ trích NATO. Ông từng gây tranh cãi khi tuyên bố vào năm 2017 rằng NATO đã “lỗi thời”. Sau đó, ông liên tục chỉ trích Đức và các đồng minh khác của Mỹ vì không chi tiêu đủ cho ngân sách quốc phòng và đẩy gánh nặng lên Mỹ.
Hồi tháng 2, New York Times dẫn nguồn thạo tin cho biết, các cuộc thảo luận không chính thức được cho là đã diễn ra ở Đức và một số quốc gia châu Âu khác về nguy cơ tan rã của NATO nếu ông Trump tái đắc cử tổng thống Mỹ.
Trong bài phát biểu ngày 10/2 tại sự kiện vận động tranh cử ở South Carolina, ông Trump đã kể lại một cuộc họp với các lãnh đạo NATO. Theo ông Trump, khi một lãnh đạo nước lớn hỏi rằng: “Nếu chúng tôi không đóng góp ngân sách quốc phòng đầy đủ và Nga tấn công chúng tôi, Mỹ có bảo vệ chúng tôi không?”
Ông Trump trả lời: “Các bạn không đóng góp đủ? Các bạn làm không đúng nghĩa vụ. Nếu điều đó xảy ra, chúng tôi sẽ không bảo vệ các bạn. Trên thực tế, tôi sẽ khuyến khích họ làm bất cứ điều gì họ muốn. Bạn phải đóng góp.”
Phát biểu này đã hứng hàng loạt chỉ trích từ các đồng minh của Mỹ trong NATO.
TIN LIÊN QUAN
Ý KIẾN
Một máy bay Sukhoi Superjet 100 của Nga đã bốc cháy động cơ khi hạ cánh tại Antalya, Thổ Nhĩ Kỳ. Toàn bộ hành khách và phi hành đoàn đều an toàn.
Ít nhất một người đã thiệt mạng và ba người khác bị thương sau khi một máy bay vận tải hàng hóa của công ty DHL (Đức) rơi gần thủ đô Vilnius của Litva ngày 25/11.
Lễ hội Văn hóa Lạc đà 2024 đã được tổ chức tại Alasha, Khu tự trị Nội Mông, phía Bắc Trung Quốc. Hơn 3200 con lạc đà đã có mặt để tham gia cuộc đua mang tên “tốc độ và niềm đam mê”.
Thống đốc khu vực Kursk cho biết các lực lượng Nga đã bắn hạ 7 tên lửa và 7 máy bay không người lái của Ukraine trong đêm tại vùng Kursk, tuy nhiên không cung cấp thêm thông tin chi tiết.
Ứng viên đảng cánh tả, Yamandu Orsi, đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Tổng thống ở Uruguay, với 99% phiếu bầu đã được kiểm, theo kết quả được công bố vào ngày 24/11.
Thủ tướng Australia Anthony Albanese cho biết, các công ty truyền thông sẽ phải tiêu hủy dữ liệu cá nhân dùng để xác minh độ tuổi người dùng, trong khuôn khổ kế hoạch cấm sử dụng mạng xã hội đối với trẻ em dưới 16 tuổi. Đây là một trong những biện pháp kiểm soát tuổi nghiêm ngặt nhất từng được áp dụng trên thế giới.
Vào ngày 24/11, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Iran cho biết, các thứ trưởng ngoại giao của Iran, Pháp, Đức và Anh sẽ gặp nhau vào ngày 29/11 tới để thảo luận về các vấn đề song phương cũng như vấn đề hạt nhân của Tehran.
Hội nghị cấp cao lần thứ 29 của LHQ về khí hậu trái đất (COP29) diễn ra ở thủ đô Baku của Azerbaijan đã kết thúc sau hai tuần với kết quả nhất định chứ không đến nỗi bị thất bại như một kịch bản kết cục nhiều khả năng có thể xảy ra.
Giới chức Anh xác nhận đã có 4 người thiệt mạng do bão Bert - cơn bão mang theo tuyết rơi dày, mưa lớn và gió mạnh tại Anh và Cộng hòa Ireland.
Giới chức Iran ngày 24/11 tiếp tục khẳng định không thể bỏ qua và sẽ tấn công đáp trả quyết liệt với các cuộc tập kích của Israel vào Iran hồi cuối tháng 10 vừa qua.
Sau nhiều ngày tấn công hạn chế nhằm tạo điều kiện cho tiến trình đàm phán ngừng bắn, ngày 24/11, lực lượng Hezbollah ở Liban bất ngờ mở lại các cuộc tập kích tên lửa dữ dội, đánh phá nhiều mục tiêu tại Israel, trong đó có ít nhất 3 căn cứ quân sự.
NATO và Ukraine chuẩn bị tổ chức các cuộc hội đàm khẩn cấp sau khi Nga tấn công cơ sở quân sự ở thành phố Dnipro, Ukraine bằng tên lửa đạn đạo siêu thanh thử nghiệm.
Thủ tướng Romania Marcel Ciolacu được dự đoán sẽ giành được nhiều phiếu bầu nhất trong vòng 1 của cuộc bầu cử tổng thống vào Chủ nhật (ngày 24/11).
Tối qua, 24/11, Israel đã tấn công dữ dội các vùng ngoại ô phía Nam thủ đô Beirut của Liban do Hezbollah kiểm soát. Vùng đất này đã chịu nhiều cuộc ném bom dữ dội trong hai tuần qua.
Nước dâng cao gây lũ lụt tại thị trấn nhỏ Pontypridd của xứ Wales, gần Cardiff, khiến cuộc sống của người dân gặp nhiều khó khăn.
Sáu người đã thiệt mạng trong một vụ tấn công có vũ trang vào sáng sớm Chủ nhật (ngày 24/11) tại tiểu bang Tabasco, miền Nam Mexico.
Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao G7, do Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao và Hợp tác Quốc tế Italy Antonio Tajani chủ trì, sẽ được tổ chức tại Fiuggi-Anagni vào ngày 25 và 26/11/2024.
Với nhiều bệnh nhân ung thư, đối mặt với việc bị rụng tóc sau quá trình hóa trị là một điều rất khó khăn. Olivia Humphreys - một sinh viên thiết kế người Ireland đã sáng chế ra thiết bị làm mát da đầu di động, góp phần ngăn rụng tóc, giúp nhiều người ung thư trong hành trình điều trị bệnh.
Hàn Quốc cho biết có kế hoạch đóng góp 6 triệu USD tiền viện trợ nhân đạo cho sáng kiến của Chương trình Lương thực Thế giới nhằm cung cấp ngũ cốc của Ukraine cho các quốc gia có nhiều nguy cơ xảy ra nạn đói và hạn hán vào năm tới.
Chính quyền thủ đô Bắc Kinh của Trung Quốc hôm qua đã ban hành cảnh báo màu xanh về giá lạnh, theo đó, nhiệt độ có thể sẽ giảm sâu và thời tiết cực đoan sẽ bao trùm toàn bộ thủ đô trong những ngày tới.
Trong khuôn khổ chuyến thăm Liban ngày 24/11, Đại diện cấp cao về chính sách an ninh và đối ngoại của Liên minh châu Âu (EU) Josep Borrell kêu gọi Israel và Hezbollah lập tức ngừng bắn.
Hưởng ứng Ngày Quốc tế xóa bỏ bạo lực đối với phụ nữ, tại thủ đô Lima, Peru đã diễn ra cuộc tuần hành nhằm phản đối bạo lực giới, cũng như nâng cao nhận thức đối với vấn nạn này.
Cục An ninh Ukraine (SBU) cho biết đã nghiên cứu mảnh vỡ thu được từ loại tên lửa siêu vượt âm mới mà Nga dùng để tấn công thành phố Dnipro vào ngày 21/11.
Văn phòng Thủ tướng Benjamin Netanyahu ngày 24/11 xác nhận đã tìm thấy thi thể của giáo sĩ người Israel mất tích tại Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE), đồng thời lên án đây là hành động khủng bố bài Do Thái.
Nga tấn công các sân bay của Ukraine, Ukraine tuyên bố tập kích tổ hợp S-400 của Nga tại Kursk, Ukraine nghiên cứu mảnh vỡ thu được từ tên lửa Nga, Rostov của Nga sẽ bị Ukraine tấn công bằng tên lửa tầm xa, Nga tuyển lính đánh thuê Yemen sang chiến đấu ở Ukraine là những thông tin đáng chú ý trong diễn biến xung đột Nga - Ukraine ngày 24/11.
Cục An ninh Ukraine (SBU) ngày 24/11 cho biết đã nghiên cứu mảnh vỡ thu được từ loại tên lửa siêu vượt âm mới mà Nga dùng để tấn công thành phố Dnipro vào ngày 21/11.
Giảm khí thải từ phương tiện giao thông đã trở thành một nhiệm vụ cấp bách trên toàn cầu, trong bối cảnh biến đổi khí hậu và ô nhiễm môi trường ngày càng nghiêm trọng.
Hoạt động trong khu vực tư nhân của Mỹ tăng tốc khi các doanh nghiệp đặt kỳ vọng vào chính quyền mới sắp tới. Tuy nhiên, các doanh nghiệp nhỏ đang phải đối mặt với thách thức kép.
Quân đội Ukraine tuyên bố trên Telegram đã phá hủy hệ thống tên lửa phòng không S-400 của Nga ở Kursk.
Theo nhật báo Wall Street Journal, sau cuộc tấn công tỉnh Bryansk bằng tên lửa tầm xa ATACMS do Mỹ cung cấp, quân đội Ukraine có thể nhắm mục tiêu vào tỉnh Rostov của Nga.
Hôm nay, 24/11, hàng triệu cử tri Romania đi bỏ phiếu bầu tổng thống vòng 1 để chọn ra người lãnh đạo quốc gia trong nhiệm kỳ 5 năm tới. 13 chính trị gia tham gia tranh cử để chọn ra 2 ứng cử viên có số phiếu cao nhất bước vào vòng 2, dự kiến sẽ được tổ chức vào ngày 8/12 tới.
Sau hai tuần đàm phán hỗn loạn và căng thẳng, đại diện gần 200 quốc gia đã thông qua hiệp ước tài chính gây tranh cãi vào sáng nay, tại Hội nghị Thượng đỉnh về khí hậu thường niên lần thứ 29 (COP29) ở Baku, Azerbaijan.
Theo tờ Finacial Times (FT), Nga đã tuyển hàng trăm lính đánh thuê Yemen có liên hệ với Houthi đưa đến chiến đấu ở Ukraine, làm nổi bật mối quan hệ ngày càng gần gũi giữa Moscow và Houthi.
Nga cảnh báo Pháp và Anh sẽ phải đối mặt với hậu quả sau khi cho phép Ukraine sử dụng vũ khí tầm xa tấn công lãnh thổ Nga.
Hàng chục quốc gia đang phát triển, bao gồm cả các quốc đảo, đã bỏ cuộc họp về tài chính khí hậu tại Hội nghị COP29 tại Baku, Azerbaijian sau các cuộc đàm phán và tranh luận căng thẳng.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine có thể kết thúc vào năm sau và ông đang chờ đợi đề xuất của Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump.
Ngoại trưởng Pháp Jean-Noel Barrot xác nhận rằng Ukraine có thể sử dụng tên lửa tầm xa của Pháp để tấn công lãnh thổ Liên bang Nga với điều kiện đó là hành động tự vệ.
Tổng thống Mỹ đắc cử Donald Trump đã đề cử bà Brooke Rollins, Giám đốc Viện chính sách nước Mỹ trên hết làm Bộ trưởng nông nghiệp. Nếu được Thượng viện phê chuẩn, bà Brooke Rollins sẽ lãnh đạo Bộ Nông nghiệp Mỹ, cơ quan với khoảng 100.000 nhân viên, chịu trách nhiệm về các chương trình nông nghiệp, lâm nghiệp, an toàn thực phẩm và phát triển nông thôn của Mỹ.
Bộ trưởng Ngoại giao Cộng hòa Séc Jan Lipavsky đã đến thăm Ukraine và có cuộc gặp với người đồng cấp nước chủ nhà Andrii Sybiha, cam kết tiếp tục hỗ trợ Kiev vào thời điểm xung đột ở Ukraine đang leo thang nghiêm trọng.
Các nước tham gia Hội nghị thượng đỉnh lần thứ 29 các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP29) tại Baku (Azerbaijan) đã đạt được thỏa thuận về các quy tắc cho một thị trường tín chỉ carbon toàn cầu.
Bộ Quốc phòng Mỹ cho biết Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd Austin đã điện đàm với người đồng cấp Israel Israel Katz trong ngày 23/11.
Vườn thú Sao Paulo, Brazil, đã khai trương một khu trưng bày đặc biệt dành cho loài vẹt Spix's, một trong những loài vẹt nguy cấp nhất, với hy vọng tạo cơ hội cho công chúng hiểu rõ hơn về nỗ lực bảo tồn và tương lai của loài này.
Croatia - một trong những điểm đến du lịch hàng đầu châu Âu - đang đối mặt với bài toán khó khi ngành du lịch phát triển mạnh mẽ, kéo theo tình trạng giá nhà leo thang.
Một quan chức cấp cao Mỹ cho biết nước này tin rằng Triều Tiên đã sẵn sàng cho vụ thử hạt nhân lần thứ 7. Đây là động thái được cho có thể làm leo thang hơn nữa căng thẳng trên bán đảo Triều Tiên.
Tuyết rơi đầu mùa tại nhiều nước châu Âu đã khiến giao thông rơi vào tình trạng hỗn loạn, ảnh hưởng đến sinh hoạt của hàng triệu người dân.
Theo Reuters, một nguồn tin cấp cao từ Bộ Tổng tham mưu Ukraine cho biết nước này đã mất khoảng 40% diện tích lãnh thổ chiếm được tại tỉnh Kursk (Nga) sau các đợt phản công của Moskva.
0