ĐÀI PHÁT THANH
& TRUYỀN HÌNH HÀ NỘI

Hội thảo Tham vấn cho Dự thảo báo cáo “Tính khả thi của Hiệp ước Marrakesh trong bối cảnh của Việt Nam” và Công bố hai Nghiên cứu đánh giá Chính sách cho Người khuyết tật, tổ chức bởi UNDP Việt Nam, là một diễn đàn mở ra nhằm thu thập các ý kiến đóng góp từ đại diện từ các bộ ban, ngành, lãnh đạo của các tổ chức của và vì người khuyết tật, đại diện của các viện nghiên cứu, trường học, thư viện, các nhà xuất bản, thư viện, đoàn luật sư,... để hoàn thiện bộ hồ sơ đề xuất Việt Nam gia nhập Hiệp ước Marrakesh.

 Hiệp hội Người mù thế giới đã ước tính chỉ có khoảng dưới 1% số ấn phẩm in được chuyển sang các định dạng dễ tiếp cận ở các nước đang phát triển cho những người không đọc được văn bản in (còn gọi là người khuyết tật chữ in). Tình trạng khan hiếm sách này vẫn được gọi là nạn đói sách. Điều này làm giảm đi những cơ hội tiếp cận với y tế, giáo dục, việc làm, hoặc tham gia vào đời sống kinh tế-chính trị-xã hội-văn hóa của người khuyết tật chữ in, trong đó có người khiếm thị, tự kỷ, người gặp khó khăn trong học tập, hoặc người khuyết tật vận động không cầm được sách và lật trang sách.

Vào ngày 27/06/2013, Hiệp ước Marrakesh đã được tổ chức Sở hữu Trí tuệ Thế giới thông qua tại Marrakesh, Morocco. Đây là hiệp ước đầu tiên về sở hữu trí tuệ tạo điều kiện cho việc sản xuất, phân phối và chia sẻ xuyên biên giới các cuốn sách ở định dạng dễ tiếp cận, bảo vệ quyền tiếp cận thông tin cho những người khiếm thị và khuyết tật chữ in nói chung. Trong những năm gần đây, ngày càng nhiều nước gia nhập Hiệp ước Marrakesh, trong đó có Mỹ, Liên minh Châu u, Nhật Bản, In-đô-nê-xi-a, Thái Lan.

Tại Việt Nam, ước tính có khoảng 1 triệu người khiếm thị và đây là con số chưa kể đến những người khuyết tật chữ in. Từ năm 2015, UNDP liên tục hỗ trợ các nước Châu Á phê chuẩn và thi hành Hiệp ước Marrakesh như một phần trong cam kết tạo ra môi trường phát triển bền vững có hòa nhập người khuyết tật và giảm đi những bất bình đẳng. UNDP đã thành công trong việc giúp cho Hiệp ước này được phê chuẩn ở Thái Lan và In-đô-nê-xi-a, và đang tiếp tục hỗ trợ cho Chính phủ Việt Nam để làm được điều đó.

Phát biểu tại hội thảo, Trợ lý Trưởng Đại diện Thường trú UNDP tại Việt Nam, Bà Diana Torres nêu rõ: “Những rào cản trong việc tiếp cận với các ẩn phẩm ở định dạng dễ tiếp cận hay nạn đói sách đang cản trở nỗ lực của Việt Nam nhằm hiện thực hóa những nguyên tắc của các Mục tiêu Phát triển Vền vững là không để ai bị bỏ lại phía sau và trước tiên vươn tới hỗ trợ những người ở phía sau cùng. Để chúng ta có thể đạt được Mục tiêu Phát triển Bền vững, những rào cản thông tin đối với người khuyết tật chữ in cần được xóa bỏ, và Hiệp ước Marrakesh chính là giải pháp mà chúng ta đang tìm kiếm. ”

Dựa vào lộ trình đã được các bên liên quan xây dựng và thống nhất trong hội thảo do UNDP và Hội Người mù Việt Nam chủ trì vào tháng 10/2019, UNDP đang thực hiện nghiên cứu về tính khả thi của Hiệp ước này trong bối cảnh của Việt Nam. Nghiên cứu không chỉ phân tích tính phù hợp của Hiệp ước Marrakesh với các điều ước quốc tế mà Việt Nam đang và sẽ gia nhập, mà còn đánh giá tác động của Hiệp ước tới điều kiện chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh và quốc phòng của Việt Nam.

Dự thảo báo cáo đã cho thấy rằng nạn đói sách vẫn còn là một thực trạng chưa nhận được nhiều sự quan tâm và ít được biết đến và việc gia nhập và thực thi Hiệp ước Marrakesh đóng một vai trò quan trọng trong việc xóa nạn đói sách đối với người khuyết tật chữ in.

Ngoài ra, hội thảo cũng là dịp công bố của hai nghiên cứu về Thống nhất hóa Luật Người khuyết tật với Công ước quốc tế về quyền người khuyết tật (CRPD) và Chương trình cải thiện chính sách việc làm cho Người khuyết tật tại Việt Nam, do UNDP phối hợp cùng Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội thực hiện trong năm 2019. Đây là hai báo cáo đã được triển khai kịp thời với những phát hiện và khuyết nghị sẽ góp phần vào việc sửa đối Luật Người khuyết tật dự kiến vào năm 2023. Kết quả của hai báo cáo cũng đã làm nổi bật lên sự tham gia tích cực và chủ động của người khuyết tật trong quá trình xây dựng và sửa đổi luật.