Ngành nông nghiệp Việt Nam đang đứng trước thách thức phải chuyển đổi để tuân thủ những luật lệ mới, nghiêm ngặt từ thị trường Liên minh châu Âu (EU). Những tiêu chuẩn xanh và bền vững này đang tác động đến hầu hết sản phẩm nông nghiệp thế mạnh của Việt Nam. Những quy định mới của EU bao trùm lên toàn bộ lĩnh vực nông nghiệp Việt Nam. Và để làm tốt các quy định này, các doanh nghiệp xuất khẩu cần có những thay đổi trong cách nuôi trồng đảm bảo tính bền vững.
Gia đình ông Trần Văn Đạo ở xã Văn Đức, huyện Gia Lâm là một trong những hộ gia đình đã thay đổi cách làm nông nghiệp chuyển đổi từ canh tác nông nghiệp truyền thống sang trồng theo tiêu chuẩn VietGap. Sản lượng, chất lượng được nâng cao, chất lượng rau được đảm bảo, bước đầu đã được xuất vào các siêu thị, giá thành cũng cao hơn.
Ông Trần Văn Đạo chia sẻ: "Nếu chúng ta cứ canh tác theo lối cũ, trồng trọt tự do mà không có sự can thiệp của khoa học thì năng suất mỗi sào chỉ đạt khoảng 4 đến 5 tạ. Tuy nhiên, khi đưa các tiến bộ kỹ thuật và công nghệ vào sản xuất, con số này có thể tăng lên mức 6 đến 7 tạ. Tính ra, năng suất đã cải thiện từ 15% đến 20% so với trước kia. Đây là một sự khác biệt rất lớn về mặt kinh tế cho bà con."
Với mục tiêu phát triển rau sạch, an toàn, chất lượng, đem lại nguồn thu lớn hơn, nhiều nông dân Việt Nam hiện nay đang hướng tới xuất khẩu sang các thị trường quốc tế. Và để làm được điều đó, ngoài cách trồng rau theo hướng sạch, còn phải đáp ứng các tiêu chuẩn xanh khác của EU. Bởi phát triển nông sản bền vững là hướng đi tất yếu, tập trung vào sản xuất hữu cơ, giảm hóa chất, bảo vệ môi trường, truy xuất nguồn gốc và tuân thủ quy định nghiêm ngặt về an toàn thực phẩm, dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, đáp ứng yêu cầu khắt khe về chất lượng và trách nhiệm xã hội, mở đường cho nông sản Việt Nam thâm nhập thị trường khó tính này.
Ông Erick Contreras – Phó Chủ tịch Eurocham cho hay: "Khi đặt mục tiêu vươn tầm ra thị trường Liên minh châu Âu (EU), chúng ta phải đối mặt với hệ thống tiêu chuẩn khắt khe về phát triển xanh, điển hình là Quy định chống phá rừng EUDR. Đây không chỉ là một rào cản kỹ thuật mà còn là lời khẳng định về trách nhiệm bền vững. Vì vậy, bà con nông dân và các doanh nghiệp nông nghiệp cần phải chủ động thay đổi tư duy, chuẩn hóa dữ liệu và thực hiện nghiêm túc các cam kết về phát triển bền vững để đáp ứng đầy đủ các tiêu chí khắt khe mà thị trường này đặt ra."
Tháng 5 vừa qua, Ủy ban châu Âu (EC) công bố danh sách xếp hạng Việt Nam là quốc gia có “rủi ro thấp” về phá rừng. Việc tiếp cận thị trường châu Âu theo những tiêu chuẩn bền vững, không khai thác quá mức tài nguyên giúp bảo vệ môi trường, đóng góp vào mục tiêu chống biến đổi khí hậu sẽ tạo lợi thế cạnh tranh cho nông sản Việt Nam xuất khẩu và nâng cao vị thế trên thị trường toàn cầu.
Bà Emily Thủy Nguyễn – Đồng Chủ tịch Tiểu ban thực phẩm, nông nghiệp và nuôi trồng thủy sản của Eurocham nhận định: “Nông nghiệp bền vững hiện nay không còn là việc đối phó với các quy định, mà đã trở thành lợi thế cạnh tranh cốt lõi trên toàn cầu. Để tận dụng thời cơ này, Chính phủ và các nhà lập pháp cần đóng vai trò là 'người kiến tạo', xây dựng một hệ sinh thái giúp nông dân phát triển bền vững. Trọng tâm là việc chuyển giao tri thức và nâng cao năng lực giúp bà con thấu hiểu các tiêu chuẩn khắt khe của thị trường quốc tế, từ đó biến những rào cản kỹ thuật thành cơ hội bứt phá cho nông sản Việt."
Các chuyên gia cho rằng, nếu Việt Nam chuẩn bị tốt, từ xây dựng chính sách đến chuẩn hóa hệ thống chứng nhận và truy xuất nguồn gốc thì nông sảnViệt Nam sẽ tiếp tục giữ vững khả năng tiếp cận thị trường EU, nhất là trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt.
Ông Julien Guerrier – Đại sứ liên minh châu Âu tại Việt Nam cho biết: “Tôi cho rằng đây chính là cơ hội vàng để nông sản Việt Nam tạo ra lợi thế cạnh tranh khác biệt. Trong khi các quy định mới của châu Âu có thể khiến nhiều nhà sản xuất từ các quốc gia khác bị tụt lại phía sau hoặc bị loại bỏ khỏi thị trường, việc chúng ta chủ động thích ứng sẽ giúp Việt Nam chiếm lĩnh những phân khúc cao cấp này. Nếu tận dụng tốt, đây không còn là rào cản, mà là đòn bẩy để chúng ta thay thế đối thủ và khẳng định vị thế vững chắc tại thị trường EU."
Ngày càng nhiều người tiêu dùng Việt Nam, đặc biệt là EU quan tâm tới các sản phẩm an toàn cho sức khỏe. Do vậy, những quy định xanh của EU không chỉ giúp doanh nghiệp Việt Nam nâng cao chất lượng sản phẩm đảm bảo truy xuất nguồn gốc, mà còn tạo ra động lực cạnh tranh bền vững, đồng thời bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và an ninh lương thực quốc gia.