Quyền lực hắc ám của những 'bố già' ngành kiểm toán
Suốt thời gian dài, một lượng tiền lớn đã bị rút bất thường khỏi ngân hàng SCB nhưng không hề có dấu hiệu bất thường nào được thể hiện trong các báo cáo kiểm toán của Ernst & Young, Deloitte và KPMG - 3 trong số 'big 4' kiểm toán được cho là hàng đầu tại Việt Nam. Phải chăng các 'bố già' ngành kiểm toán đang có một thứ quyền lực hắc ám nhằm chi phối nền kinh tế thông qua các báo cáo kiểm toán không trung thực?
Hội đồng xét xử (HĐXX) Tòa án nhân dân Tp HCM đề nghị Bộ Công an làm rõ trách nhiệm của 3 hãng "Big 4" từng kiểm toán tại SCB và xử lý nếu đủ căn cứ. Kiến nghị này được đưa ra sau khi xét xử giai đoạn 1 vụ án xảy ra tại Ngân hàng Sài Gòn (SCB) và công ty Vạn Thịnh Phát (VTP).
_ _ _
Trong một nền kinh tế, nếu các doanh nghiệp là động cơ thì kiểm toán có thể coi như các bộ phanh. Thiếu một trong hai bộ phận trên, nền kinh tế không thể hoạt động hiệu quả. Những sự việc mới đây liên quan đến các vụ án kinh tế lớn đều là những minh chứng sống động cho nhận định này.
Từ 2012 đến 2020, ba hãng kiểm toán lớn thuộc nhóm "Big 4", gồm Ernst & Young Việt Nam (E&Y Việt Nam), Deloitte Việt Nam và KPMG Việt Nam được SCB thuê làm đơn vị kiểm toán độc lập hàng năm.
Cụ thể, E&Y Việt Nam là đơn vị kiểm toán cho SCB từ 2012 đến 2016. Sau đó, SCB đổi đối tác kiểm toán sang Deloitte Việt Nam trong 3 năm, 2017-2019. Năm 2020, SCB lại đổi qua KPMG Việt Nam.
Những 'ông lớn' kiểm toán Deloitte, KPMG, E&Y không còn chuẩn mực?
Trong một thập kỷ, ba hãng kiểm toán thuộc nhóm "Big 4" đều đưa ra ý kiến chấp nhận toàn phần với báo cáo tài chính của SCB và không cho thấy những điểm bất thường nào về tình hình tài chính. Tại thời điểm tháng 6/2021 - đợt kiểm toán soát xét gần nhất trước vụ án, ngân hàng này có lợi nhuận trước thuế 6 tháng hơn 450 tỷ đồng, vốn chủ sở hữu gần 22.000 tỷ. Tuy nhiên, suốt thời gian dài, một lượng tiền lớn đã bị rút khỏi ngân hàng SCB trong vụ án Vạn Thịnh Phát nhưng không hề có dấu hiệu bất thường nào được phát hiện trong các hoạt động kiểm toán.
SCB bị Ngân hàng Nhà nước đưa vào diện kiểm soát đặc biệt từ tháng 10/2022. Kết quả kiểm toán lại cho thấy tại thời điểm 30/9/2022, ngân hàng lỗ lũy kế gần 465.000 tỷ đồng, âm vốn chủ sở hữu khoảng 444.000 tỷ đồng.
Sự chênh lệch số liệu khủng khiếp này rõ ràng có phần trách nhiệm không nhỏ của các đơn vị kiểm toán, dù dĩ nhiên họ vẫn có những cách biện hộ cho mình. Thường thì đơn vị kiểm toán dựa vào các số liệu, tài liệu do ngân hàng và bên thứ ba cung cấp mà không có chức năng thẩm định lại. Chẳng hạn, họ không có chức năng đánh giá lại tài sản đảm bảo của các khoản vay vốn đã bị các công ty thẩm định giá "khai khống".
Các Đại Gia kiểm toán và những vụ bê bối
Nhìn lại lịch sử ngành kiểm toán, có thể thấy những vụ bê bối tương tự đã xảy ra không ít lần trên toàn thế giới. Thực ra, ban đầu, nhóm này là Big 8, sau đó giảm xuống còn Big 6, Big 5 và sau vụ bê bối Enron, hãng Arthur Andersen phá sản và chỉ còn Big 4 hiện nay, bao gồm: Deloitte & Touche, Ernst & Young, KPMG, PricewaterhouseCoopers.
Vụ bê bối Enron là một trong những vết nhơ lớn nhất của ngành kiểm toán. Chủ công ty đã thổi phồng và làm giả các báo cáo tài chính, thổi giá cổ phiếu. Chi nhánh Houston của Arthur Andersen nhận 1 triệu USD/tuần. Số tiền lớn này đã làm mờ mắt các nhân viên kiểm toán và khiến họ dễ dàng bỏ qua các nguyên tắc nghề nghiệp. Theo đó, các báo cáo tài chính mờ ám đã không mô tả rõ hoạt động và tình hình tài chính của Enron cho cổ đông và các chuyên gia phân tích, thay vào đó, chúng tô vẽ hiệu quả hoạt động của công ty này.
Vụ việc vỡ lở vào tháng 10/2001. Cổ phiếu Enron từ đỉnh cao 90 đô la Mỹ vào giữa năm 2000 đã tuột dốc không phanh xuống chỉ còn vài xu vào cuối tháng 11/2001. Sau đó Enron nộp đơn xin bảo hộ phá sản. Với tài sản lên tới 63,4 tỷ đô la, đây là vụ phá sản lớn nhất trong lịch sử Hoa Kỳ tính đến thời điểm đó.
Sau khi phá sản, Arthur Andersen bị Tứ đại gia kiểm toán còn lại xâu xé. Câu chuyện này gợi nhớ lại tác phẩm Bố Già (The Godfather) của Mario Puzo. Ngũ đại gia trong tác phẩm này cũng tranh giành địa bàn ảnh hưởng tại thành phố.
Do chi phối được thị trường kiểm toán toàn cầu và có uy tín cao với khách hàng, Big 4 gần như một con dấu chất lượng cho các báo cáo tài chính của các công ty đại chúng. Tuy nhiên sự thật thì sao?
Một phân tích trong năm 2019 của Ban Giám sát Kế toán Công ty Đại chúng (PCAOB) tại Hoa Kỳ đã cho thấy rằng bốn công ty kế toán lớn đã làm dối gần 31% số lượng kiểm toán của họ kể từ năm 2009. Sự kém hiệu quả trong kiểm toán đã dẫn đến việc mất tiền nhà đầu tư, lương hưu người dân, sinh kế các bên liên quan và đặt dấu hỏi về độ tin cậy của các báo cáo tài chính đã được kiểm toán. Nhiều vụ bê bối đạo đức và các hoạt động đáng ngờ trên toàn cầu đã dẫn đến những khoản tiền phạt hàng triệu đô la với các công ty Big 4.
Tại Trung Quốc, các cơ quan chức năng đang điều tra trách nhiệm của tập đoàn kiểm toán nổi tiếng PwC trong vụ Evergrande khai khống 78 tỷ USD doanh thu, tạo nên một trong những vụ bê bối lớn chưa từng có trong lịch sử kiểm toán.
"Nghi vấn về trách nhiệm của PwC trong vụ lừa đảo tại Evergrande là rất lớn, nhất là mối liên quan trong vấn đề khai khống doanh thu"
Nigel Stevenson, chuyên gia phân tích của công ty nghiên cứu GMT Research
Trước đó vào tháng 12, GMT từng đặt câu hỏi về báo cáo tài chính của Evergrande khi cho rằng tập đoàn này chưa bao giờ đạt được mức lợi nhuận như họ thông báo. Tuy nhiên Evergrande trả lời rằng nghi vấn của GMT là không có cơ sở khi báo cáo tài chính được một hãng kiểm toán danh giá thuộc Big 4 như PwC thực hiện.
Và hiện nay, tại VN, vụ án tại SCB chắc chắn cũng sẽ đi vào lịch sử ngành kiểm toán như một trong các vụ bê bối lớn nhất. Số tiền có thể không lớn bằng Enron và Evergrande, nhưng xét một cách tương đối theo quy mô nền kinh tế, thì vụ SCB và VTP có thể nói là ở một cấp độ cao hơn rất nhiều. Tác hại của nó đến nền kinh tế vẫn còn là điều chưa dự đoán hết được.
Dĩ nhiên câu hỏi đặt ra ở đây là tại sao chúng ta không thúc đẩy vai trò của các công ty kiểm toán nội địa, hoặc kiểm toán nhà nước. Nhưng vấn đề hoàn toàn không đơn giản, trong một nền kinh tế toàn cầu hóa như hiện nay, các báo cáo kiểm toán từ những công ty vô danh hoặc không đủ uy tín, không đủ năng lực, sẽ khó được chấp nhận ở châu Âu và Mỹ, và điều này sẽ khó tạo lòng tin để thu hút nguồn vốn ngoại. Các đại gia Big 4 mặc dù cạnh tranh nhau nhưng vẫn ngầm liên kết với nhau để giữ vững vị thế của mình. Rất khó có hãng máy bay nào chen chân ngay vào được thị trường của Boeing và Airbus, câu chuyện tương tự cũng đang diễn ra ở thị trường kiểm toán.
Thực tế, cấu trúc hoạt động của Big 4 cũng không đơn giản. Họ không phải là những công ty đơn giản mà là những mạng lưới phức tạp, chia sẻ với nhau một số thứ bao gồm thương hiệu và đôi khi được tái cấu trúc cho phù hợp với địa phương.
Tuy nhiên, dù khó nhưng không phải không có cách giải quyết. Họ hoạt động tại VN và vẫn phải tuân thủ các quy định của pháp luật VN. Cần nâng cao đạo đức, trình độ của các kiểm toán viên, đồng thời phải xem xét xử lý nghiêm nếu phát hiện vi phạm.
Và dù thế nào đi nữa, chắc chắn chúng ta vẫn còn phải làm việc lâu dài với Big 4, họ vẫn là những công ty chuyên nghiệp, giàu kinh nghiệm và nguồn lực, khó tìm được ai thay thế. Để không trở thành bên thua thiệt, chính chúng ta cũng phải tự nâng cấp chính mình, từ nguồn nhân lực cho đến hệ thống, để có thể là những đối tác bình đẳng, chung lợi ích với họ. Chẳng còn cách nào khác.
Thực hiện: Thiên Lương
Đồ họa: Thanh Nga
TIN LIÊN QUAN
Ý KIẾN
Sau hai ngày lao dốc, ngày 21/12, giá vàng nhẫn, giá vàng SJC trong nước bật tăng trở lại.
Giá vàng thế giới hôm nay 21/12 tăng trở lại, do được nâng đỡ bởi xu hướng giảm của lợi suất trái phiếu kho bạc tại Mỹ và tỷ giá đồng USD, cũng như lạm phát tại Mỹ tăng chậm lại.
Giá vàng trong nước ngày 21/12 bật tăng theo giá vàng thế giới. Vàng miếng SJC và nhẫn trơn tăng 200.000-300.000 đồng mỗi lượng, ở cả hai chiều.
Hôm nay, 20/12, các cơ sở kinh doanh vàng bạc đá quý trong nước điều chỉnh giảm mạnh giá vàng, với mức giảm mạnh nhất là 1 triệu đồng/lượng.
Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) đã ban hành quyết định giảm mức lãi suất của các ngân hàng thương mại (NHTM) áp dụng trong năm 2025 đối với dư nợ của những khoản cho vay hỗ trợ nhà ở xã hội.
Giá vàng trong nước giảm mạnh, với giá vàng miếng được điều chỉnh giảm cao nhất 1 triệu đồng, xuống 84,1 triệu đồng/lượng bán ra.
Tại Công điện số 135, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo Ngân hàng Nhà nước tập trung thực hiện quyết liệt, hiệu quả hơn nữa các nhiệm vụ, giải pháp về điều hành lãi suất, tỷ giá, tăng trưởng tín dụng, giảm mặt bằng lãi suất cho vay để đáp ứng nhu cầu vốn cho nền kinh tế.
Từ 15 giờ chiều ngày 19/12, giá xăng E5 RON92 tăng 338 đồng/lít, xăng RON95-III tăng 408 đồng/lít, dầu diesel tăng 478 đồng/lít, dầu hỏa tăng 402 đồng/lít và dầu mazut tăng 329 đồng/kg.
TCBS - Công ty chứng khoán thuộc ngân hàng Techcombank dự kiến phát hành thêm cổ phiếu tăng vốn điều lệ lên mức hơn 20.000 tỷ đồng, mức lớn nhất nhóm chứng khoán.
Ba bộ luật liên quan đến bất động sản, bao gồm Luật Kinh doanh bất động sản, Luật Đất Đai và Luật Nhà ở, có hiệu lực từ đầu tháng 8/2024, ảnh hưởng đến quy trình thẩm định khi vay vốn, kể cả cá nhân lẫn doanh nghiệp, trong đó liên quan nhiều đến đất đai là tài sản thế chấp.
Tâm lý chờ đợi nhiều sự kiện sắp xảy ra trong 2 phiên cuối tuần khiến giao dịch trên thị trường chứng khoán tiếp tục trạng thái ảm đạm. Tuy nhiên, trong phiên hôm nay, 18/12, tâm lý nhà đầu tư đã tích cực hơn.
Theo Quyết định số 741 của Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng - Ngân hàng Nhà nước, từ ngày hôm nay, 18/12/2024, Ngân hàng Thương mại TNHH một thành viên Đại Dương (OceanBank) chính thức đổi tên.
Theo Ngân hàng Nhà nước, tổng số dữ liệu sinh trắc học đã được thu thập sau 3 tháng đạt khoảng 38 triệu tài khoản, giảm hơn 50% số vụ lừa đảo trực tuyến.
Với vai trò là ngân hàng thương mại Nhà nước chủ lực trên thị trường tài chính, Agribank đã triển khai đồng bộ các giải pháp giảm lãi suất cho vay trong năm 2024 nhằm đồng hành cùng người dân, doanh nghiệp vượt qua khó khăn.
Sáng 18/12, giá vàng nhẫn tiếp đà giảm theo giá vàng thế giới, ở quanh mốc 84 - 85 triệu đồng/lượng, tùy từng thương hiệu. Trong khi đó, giá vàng SJC đứng im tại mốc 85,1 triệu đồng/lượng.
Theo dữ liệu công bố kết quả kinh doanh quý III năm nay, tỷ lệ nợ xấu của một số ngân hàng có nhiều biến động.
Doanh thu mảng bán chéo bảo hiểm tại nhiều ngân hàng đã bắt đầu tăng trưởng trở lại sau nhiều phản ánh "ép" khách hàng mua bảo hiểm khi vay vốn. Trong đó, KienlongBank, VPBank, Techcombank và SeABank là những cái tên nổi bật khi nguồn thu từ mảng này đều tăng trưởng từ 2 con số trở lên, thậm chí có ngân hàng vượt hơn 50%.
Ngân hàng nhà nước (NHNN) đã yêu cầu các tổ chức tín dụng sớm hoàn tất xác thực sinh trắc học và đảm bảo hoạt động thanh toán diễn ra an toàn, thông suốt, phục vụ tốt nhu cầu thanh toán trong thời gian cuối năm 2024 và Tết Nguyên đán 2025.
Thị trường chứng khoán hôm nay, 17/12, tiếp tục chứng kiến sự giằng co trong biên độ hẹp. Áp lực giảm mạnh đến từ cổ phiếu FPT, mã này kéo chỉ số giảm gần 0,7 điểm.
Hôm nay, 16/12, giá vàng thế giới tăng trở lại trước khi FED ra quyết định quan trọng về lãi suất. Trái lại, giá vàng trong nước bất ngờ điều chỉnh giảm sâu.
Thị trường chứng khoán tuần qua giao dịch trầm lắng, khối ngoại bán ròng gần 1.300 điểm. Tâm lý nhà đầu tư e dè khi thị trường giao dịch quanh ngưỡng 1260-1270 điểm, chưa có dấu hiệu bứt phá.
Tổng cục Thuế cho biết, tính đến cuối tháng 11/2024, số lượng hóa đơn điện tử cơ quan thuế tiếp nhận và xử lý ước đạt 11 tỉ hóa đơn. Trong đó, 2,68 tỉ hóa đơn có mã, hơn 7,22 tỉ hóa đơn không mã, hơn 2,04 triệu hóa đơn theo lần phát sinh và hơn 1,13 tỉ hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền.
Sáng đầu tiên của tuần mới (16/12), giá vàng miếng SJC giảm tới 1,2 triệu đồng/lượng, xuống sát mốc 85 triệu đồng/lượng.
Sau tin đồn Tổng thống Donald Trump sẽ ban hành sắc lệnh dự trữ Bitcoin ngay đầu năm sau, giá tiền số này lập kỷ lục mới gần 106.500 USD.
Tính đến ngày 13/12, tín dụng toàn nền kinh tế tăng khoảng 12,5% so với cuối năm 2023, tập trung phục vụ sản xuất, kinh doanh, lĩnh vực ưu tiên.
Theo công bố kết quả kinh doanh 11 tháng năm 2024 của Công ty CP Vàng bạc Đá quý Phú Nhuận (PNJ), doanh thu thuần đạt 35.210 tỷ đồng, lợi nhuận sau thuế đạt 1.876 tỷ đồng, tăng lần lượt 19,4% và 8,3% so với cùng kỳ.
Trên nền vốn hóa toàn thị trường khoảng 296 tỷ USD vẫn tương đối hấp dẫn so với quy mô nền kinh tế, với tăng trưởng GDP năm 2025 kế hoạch tăng 6,5-7%. Nhiều chuyên gia cho rằng, xu hướng ngắn hạn của VN-Index vẫn đang tăng trên vùng hỗ trợ quanh 1.260 điểm và khuyến nghị nhà đầu tư tiếp tục quan sát và chủ động đánh giá thị trường.
Các tổ chức tín dụng được chỉ đạo tiết giảm chi phí hoạt động để phấn đấu giảm lãi suất cho vay. Đến nay, mặt bằng lãi suất cho vay tiếp tục giảm khoảng 0,96%/năm so với cuối năm 2023.
Ngày 15/12, giá vàng miếng ổn định ở mức 86,3 triệu đồng/lượng, giá vàng nhẫn tiếp đà giảm, trượt ngưỡng 85 triệu đồng/lượng.
Mới đây, diễn biến giảm sàn của cổ phiếu VCA - Công ty Cổ phần Thép Vicasa - Vnsteel sau 11 phiên liên tiếp tăng trần khiến những nhà đầu tư đứng trước nguy cơ thua lỗ nặng.
Theo khảo sát, tới nay đã có khoảng 12 ngân hàng tăng mạnh lãi suất huy động trong tháng cuối năm, song mặt bằng vẫn thấp hơn so với giai đoạn Covid-19.
Hai ngân hàng là Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Agribank và Ngân hàng Thương mại cổ phần Phát triển TP.HCM HD Bank vừa công bố thông tin thay đổi nhân sự cấp cao.
Giá vàng hôm nay, 13/12, trên thị trường quốc tế giảm nhanh, giá vàng trong nước theo đà giảm sâu. Nhẫn trơn và vàng miếng SJC đồng loạt giảm gần 1 triệu đồng cả hai chiều.
Kết thúc cuộc họp vào ngày 12/12, Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) đã hạ lãi suất lần thứ tư trong năm nay và để ngỏ khả năng nới lỏng hơn nữa vào năm 2025, khi tốc độ tăng trưởng kinh tế chịu tác động trước những bất ổn chính trị tại châu Âu và nguy cơ nổ ra cuộc chiến thương mại mới với Mỹ.
Ngày 13/12, giá vàng thế giới lao dốc, ngược lại, giá vàng trong nước duy trì đà tăng mạnh, vàng miếng SJC vượt mốc 87 triệu đồng/lượng.
Trong báo cáo triển vọng ngân hàng năm 2025, chứng khoán Vietcombank (VCBS) chỉ ra rằng lãi suất cho vay đã giảm về mức thấp kỷ lục trong quý III/2024.
Sau khi gặp áp lực bán mạnh trong phiên chiều, cả ba chỉ số trên thị trường chứng khoán đồng loạt kết phiên 12/12 trong sắc đỏ. Khối ngoại có phiên bán ròng thứ 4 liên tiếp.
Giá vàng nhẫn ngày 12/12 vẫn tiếp đà tăng nhanh từ hai hôm trước, lên mức cao nhất trong vòng một tháng qua, vượt 86 triệu đồng/lượng. Vàng miếng SJC tăng vượt mốc 87 triệu đồng/lượng.
Dữ liệu kinh tế mới nhất của Mỹ tiếp tục thúc đẩy đà phục hồi của vàng, giúp đẩy giá vàng giao ngay vượt mốc 2.700 USD/ounce. Giá vàng trong nước ngày 12/12 tiếp đà tăng mạnh, với giá vàng miếng tăng hơn 1 triệu đồng, lên gần 87 triệu đồng/lượng. Giá vàng nhẫn một số thương hiệu tiến sát mốc 86 triệu đồng/lượng.
VN-Index mở cửa phiên chiều kém sắc khi lực bán tiếp tục gia tăng khiến cho chỉ số lao dốc và đóng cửa trong sắc đỏ. Độ rộng toàn thị trường nghiêng về sắc đỏ với bên bán là 371 mã giảm và mua với 298 mã tăng.
Ngân hàng Đại dương (Oceanbank) sẽ đổi tên thành Ngân hàng thương mại trách nhiệm hữu hạn một thành viên Việt Nam Hiện Đại (MBV) từ ngày 18/12, sau khi được Ngân hàng Quân đội (MB) nhận chuyển giao bắt buộc.
Chỉ sau một đêm, giá vàng nhẫn tại các thương hiệu đều được điều chỉnh tăng xấp xỉ 1 triệu đồng/lượng, lên sát mốc 86 triệu đồng/lượng (bán ra); giá vàng miếng SJC bất ngờ tăng mạnh 1,5 triệu đồng/lượng.
Hôm qua (10/12), dưới sự đề xuất của Ngân hàng Nhà nước, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành quyết định cho phép các ngân hàng giãn nợ và giữ nguyên nhóm nợ đối với các khách hàng bị ảnh hưởng bởi siêu bão Yagi.
Giá vàng nhẫn trong nước hôm nay (11/12) tăng theo xu hướng của giá vàng thế giới, có thương hiệu tăng giá bán ra của vàng nhẫn 1 triệu đồng mỗi lượng, hiện giá kim loại này đang sát mốc 86 triệu đồng/lượng.
Các tổ chức tín dụng xem xét cơ cấu lại thời gian trả nợ được thực hiện từ ngày 4/12/2024 đến hết ngày 31/12/2025 và không giới hạn về số lần cơ cấu lại thời hạn trả nợ.
Giá vàng thế giới tiếp đà tăng mạnh nhờ được hỗ trợ bởi lực cầu trú ẩn an toàn cùng kỳ vọng cắt giảm lãi suất tăng lên. Tương tự, giá vàng trong nước ngày 11/12 tiếp tục tăng.
0