Tấn công bằng thiết bị liên lạc: vi phạm luật quốc tế?
Những người ủng hộ nhân quyền đang kêu gọi mở một cuộc điều tra độc lập về các vụ máy nhắn tin và bộ đàm phát nổ ở Liban và Syria và cho rằng các vụ nổ có thể đã vi phạm luật pháp quốc tế nếu những thiết bị này được chế tạo thành bẫy mìn.
Các vụ nổ đã khiến ít nhất 37 người thiệt mạng và hơn 3.000 người bị thương, trong đó có nhiều thành viên của nhóm chiến binh Hezbollah do Iran hậu thuẫn. Đến nay, Israel vẫn chưa xác nhận hoặc phủ nhận sự liên quan.
Văn phòng nhân quyền Liên hợp quốc và một số nhóm ủng hộ nhân quyền đã lên tiếng chỉ trích, lập luận rằng các cuộc tấn công đã được thực hiện một cách “bừa bãi” vì gần như không thể biết ai đang cầm các thiết bị hoặc chúng ở đâu khi chúng phát nổ.
“Phải có một cuộc điều tra độc lập, toàn diện và minh bạch về hoàn cảnh của những vụ nổ hàng loạt này và những kẻ ra lệnh và thực hiện một cuộc tấn công như vậy phải chịu trách nhiệm”, người đứng đầu cơ quan nhân quyền của Liên hợp quốc, Volker Türk, cho biết trong một tuyên bố.
Tuy nhiên, cũng có ý kiến cho rằng các vụ nổ đã được nhắm mục tiêu chính xác vì các thiết bị đã được phân phối cho các thành viên Hezbollah.
Ủy ban Chữ thập đỏ Quốc tế, tổ chức có nhiệm vụ bảo vệ dân thường và những người không tham chiến khác trong xung đột và có mục tiêu giữ thái độ trung lập cho rằng, “sẽ mất thời gian để có thể thiết lập một ý kiến pháp lý” trong vụ việc này.
Ủy ban Chữ thập đỏ Quốc tế từ chối bình luận công khai về việc liệu các vụ tấn công có vi phạm luật nhân đạo quốc tế hay không, một luật khó thực thi và đôi khi bị các quốc gia phớt lờ.
Luật pháp quốc tế chưa bao giờ đề cập đến việc nhắm mục tiêu vào các thiết bị liên lạc mà mọi người mang trên người. Công ước Geneva, cung cấp một bộ quy tắc để bảo vệ thường dân trong xung đột đã được thông qua từ cách đây 75 năm, rất lâu trước khi máy nhắn tin, điện thoại di động và máy bộ đàm được sử dụng rộng rãi ở nơi công cộng. Tính pháp lý càng trở nên phức tạp hơn nữa do Hezbollah là một nhóm vũ trang phi nhà nước hoạt động bên trong Liban, một thành viên có chủ quyền của Liên hợp quốc.
Liệu các thiết bị có phải là bẫy mìn không?
Câu hỏi về cách áp dụng các quy tắc quốc tế cho cuộc tấn công dường như chủ yếu tập trung vào việc liệu một chất nổ bí mật được cài trong một thiết bị điện tử cá nhân có thể được coi là bẫy mìn hay không?
Theo Điều 7 của Công ước về một số loại vũ khí thông thường năm 1996 mà Israel đã thông qua, bẫy mìn được định nghĩa là “bất kỳ thiết bị nào được thiết kế hoặc cải tiến để gây sát thương, hoạt động bất ngờ khi một người làm phiền hoặc tiếp cận một vật thể dường như vô hại”.
Nghị định thư này cấm bẫy mìn “hoặc các thiết bị khác dưới dạng vật thể di động dường như vô hại được thiết kế và chế tạo đặc biệt để chứa vật liệu nổ”.
Bà Lama Fakih, giám đốc khu vực Trung Đông và Bắc Phi tại Tổ chức Theo dõi Nhân quyền, cho biết: “Luật nhân đạo quốc tế thông thường cấm sử dụng bẫy mìn - những vật mà dân thường có khả năng bị thu hút hoặc liên quan đến việc sử dụng hàng ngày của dân thường - chính xác là để tránh gây nguy hiểm nghiêm trọng cho dân thường và tạo ra những cảnh tượng tàn khốc vẫn đang diễn ra trên khắp Liban hôm nay”.
“Việc sử dụng một thiết bị nổ mà vị trí chính xác không thể biết được một cách đáng tin cậy sẽ là hành động bất hợp pháp, sử dụng phương tiện tấn công không thể nhắm vào mục tiêu quân sự cụ thể và do đó sẽ tấn công các mục tiêu quân sự và dân thường mà không có sự phân biệt”. “Cần phải tiến hành ngay một cuộc điều tra nhanh chóng và công bằng về các cuộc tấn công này”, bà Fakih kêu gọi.
Công ước về một số loại vũ khí thông thường năm 1996 cũng đặt ra các quy tắc về việc sử dụng mìn, tàn tích của bom chùm và các chất nổ khác. Luật này cấm sử dụng các loại “đạn dược lắp thủ công” khác, chẳng hạn như các thiết bị nổ tự chế “được thiết kế để gây sát thương và được kích hoạt thủ công, bằng thiết bị điều khiển từ xa hoặc tự động sau một khoảng thời gian”.
Các thành viên của nhóm vũ trang Hezbollah tại Liban đã sử dụng máy nhắn tin, nhưng không có gì đảm bảo rằng các thành viên sẽ cầm các thiết bị khi chúng phát nổ. Nhiều người thương vong là dân thường đang tham gia các hoạt động dân sự rộng lớn của Hezbollah, chủ yếu phục vụ cộng đồng người Shiite ở Liban.
Trong khi đó, Giáo sư Laurie Blank hiện công tác tại Trường Luật Emory ở Atlanta, một chuyên gia về luật nhân đạo quốc tế và luật xung đột vũ trang, cho biết luật chiến tranh không cấm hoàn toàn việc sử dụng bẫy mìn, nhưng đặt ra giới hạn đối với chúng. Bà tin rằng cuộc tấn công “rất có thể vẫn hợp pháp theo luật pháp quốc tế”.
Bà cho biết bẫy mìn có thể được sử dụng để nhắm vào lực lượng thù địch trong hoặc gần mục tiêu quân sự, bao gồm cả hệ thống liên lạc mà các chiến binh Hezbollah sử dụng.
“Mặc dù vậy, vẫn chưa rõ đây có phải là kịch bản bẫy mìn hay không. Ví dụ, nếu cuộc tấn công nhằm vào chính máy nhắn tin, thì đó không phải là vấn đề về bẫy mìn,” bà Blank viết trong một email.
Cuộc tấn công ‘bừa bãi’
Các chuyên gia cho biết vụ nổ máy nhắn tin cho thấy một hoạt động đã được lên kế hoạch từ lâu và được tiến hành cẩn trọng, có thể được thực hiện bằng cách xâm nhập vào chuỗi cung ứng và gắn thuốc nổ vào các thiết bị trước khi chúng được chuyển đến Liban.
“Không có lý do nào để biện minh cho việc hàng trăm, nếu không muốn nói là hàng nghìn máy nhắn tin phát nổ, không phải là một cuộc tấn công bừa bãi vi phạm luật pháp quốc tế” bà Mai El-Sadany, người đứng đầu Viện Tahrir về Chính sách Trung Đông, một nhóm nghiên cứu có trụ sở tại Washington, đã viết trên X.
“Những người giữ máy nhắn tin rải rác khắp các khu vực dân sự, từ các trung tâm mua sắm đến những con phố đông đúc và các tòa nhà chung cư đến bệnh viện, xung quanh là phụ nữ, trẻ em và đàn ông”, bà Mai El-Sadany nói với hãng tin AP. “Một cuộc tấn công như thế này không thể lường trước được người qua đường vô tội nào ở khu vực bị ảnh hưởng hoặc đứa trẻ vô tư nào nhấc máy nhắn tin khi nó kêu bíp”.
Luật sư người Anh Geoffrey Nice, người đã truy tố cựu Tổng thống Nam Tư Slobodan Milosevic cho biết trong một cuộc phỏng vấn: “Rõ ràng đây là tội ác chiến tranh. Và chúng ta nên lên án hành vi này”. Nhưng ông lưu ý đến hành vi phạm tội ở cả hai bên trong cuộc xung đột Israel-Hamas, ám chỉ đến các cuộc tấn công bằng tên lửa của các chiến binh Hamas vào Israel và thương vong do hoạt động quân sự của Israel ở Gaza kể từ ngày 7/10 năm ngoái.
Israel đã phải đối mặt với sự chỉ trích nặng nề của cộng đồng quốc tế về phản ứng quân sự ở dải Gaza và gần đây hơn là ở Bờ Tây kể từ sau các cuộc tấn công ngày 7/10 của Hamas.
Vào tháng 5/2024, công tố viên hàng đầu tại Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) đã ban hành lệnh bắt giữ các quan chức cấp cao của Israel, bao gồm Thủ tướng Benjamin Netanyahu, cũng như các nhà lãnh đạo Hamas đứng sau các cuộc tấn công, vì hành động của họ trong cuộc chiến.
Cũng trong tháng 5, Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ) đã ra lệnh cho Israel “ngay lập tức” ngừng hoạt động quân sự gây tranh cãi ở thành phố Rafah, phía Nam Gaza. Tuy nhiên, Israel đã phớt lờ yêu cầu này.
TIN LIÊN QUAN
Ý KIẾN
Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump đang cân nhắc thay đổi ban lãnh đạo của Cục điều tra liên bang Mỹ (FBI) bằng cách sa thải giám đốc hiện tại và đưa một cựu đặc vụ giàu kinh nghiệm và trung thành với chương trình Đưa nước Mỹ vĩ đại trở lại (MAGA) của ông vào vị trí đứng đầu cơ quan này.
Ngày 22/11, một người đàn ông đã tử vong và một người khác phải nhập viện sau khi một chiếc trực thăng rơi ở một vùng xa xôi của Australia.
Sau khi Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) quyết định ban hành lệnh bắt giữ Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu và cựu Bộ trưởng Quốc phòng Yoav Gallant ngày 21/11 với cáo buộc phạm tội ác chiến tranh, hàng loạt các quan chức Mỹ đã có những phản ứng trái chiều trước vấn đề này.
Tân Hoa xã hôm 21/11 đưa tin, Cục địa chất tỉnh Hồ Nam, Trung Quốc xác nhận một mỏ vàng khổng lồ với trữ lượng ước tính hơn 1.000 tấn đã được phát hiện ở miền nam Trung Quốc.
Đảng Dân chủ Xã hội trung tả (SPD) của Đức xác nhận sẽ đề cử ông Olaf Scholz làm ứng cử viên thủ tướng vào ngày 25/11 tới.
Tổng thống Nga Vladimir Putin cho rằng Moscow có quyền tấn công cơ sở quân sự của các quốc gia cho phép sử dụng vũ khí của họ nhắm vào lãnh thổ Nga.
Trái với phản ứng gay gắt của chính giới Israel cùng nhiều quốc gia đồng minh, nhiều quốc gia khu vực đã yêu cầu các bên nghiêm túc tuân thủ lệnh bắt giữ Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu do Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) ban hành.
Ngay sau khi Tòa Hình sự Quốc tế (ICC) ban bố lệnh bắt giữ Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu và cựu Bộ trưởng Quốc phòng Yoav Gallant với cáo buộc phạm tội ác chiến tranh, tội ác chống lại loài người ở dải Gaza, giới chức Israel đã lập tức lên tiếng phản đối và chỉ trích gay gắt động thái của ICC.
Tổng thống Nga Vladimir Putin đã xuất hiện trong một video, tuyên bố Moscow đã tấn công một cơ sở quân sự của Ukraine bằng tên lửa đạn đạo liên lục địa siêu vượt âm tầm trung.
Thủ tướng Liban Najib Mikati cho biết quân đội nước này đang chuẩn bị tăng cường sự hiện diện quân sự ở miền Nam Liban, trong bối cảnh xung đột giữa Phong trào Hồi giáo Hezbollah và Israel chưa có dấu hiệu hạ nhiệt.
Ứng viên cho vị trí Bộ trưởng Tư pháp Mỹ, cựu Hạ nghị sỹ Matt Gaetz tuyên bố rút lui khỏi đề cử của Tổng thống đắc cử Donald Trump.
Ngày 21/11, Công ty vũ trụ tư nhân SpaceX của tỷ phú Mỹ Elon Musk đã phóng thêm 24 vệ tinh internet Starlink lên quỹ đạo.
Trong thời gian rất ngắn, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã liên tiếp có những quyết sách làm thay đổi căn bản mức độ và phạm vi Mỹ can dự gián tiếp vào cuộc chiến giữa Nga và Ukraine.
Tổng thống Nga Vladimir Putin ngày 21/11 xác nhận quân đội Nga đã bắn một tên lửa đạn đạo liên lục địa tầm trung mới vào Ukraine, để đáp trả việc Kiev sử dụng tên lửa do Mỹ và Anh sản xuất trong các cuộc tấn công vào các mục tiêu ở Nga trong tuần này.
Chính phủ Australia vừa đưa ra dự luật mới, phạt lên đến 50 triệu đô la Australia (khoảng 32,5 triệu USD) nếu các nền tảng mạng xã hội không có biện pháp ngăn chặn trẻ dưới 16 tuổi truy cập vào nền tảng của họ.
Thủ lĩnh phong trào Hezbollah tại Liban, ông Naim Qassem cho biết lực lượng này sẽ không chấp nhận bất kỳ lệnh ngừng bắn nào vi phạm chủ quyền của Liban, trong khi Israel yêu cầu được tự do hành động chống lại phong trào này trong trường hợp đạt được thỏa thuận.
Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba cho biết ông sẽ theo đuổi quan hệ hợp tác với Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump nhằm làm sâu sắc thêm liên minh song phương lâu đời, không chỉ vì lợi ích của hai quốc gia mà còn cho toàn bộ khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.
Ngày 21/11, Thủ tướng Israel, ông Benjamin Netanyahu đã lên án quyết định của Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) ban hành lệnh bắt giữ ông và cựu Bộ trưởng Quốc phòng Yoav Gallant với cáo buộc tội ác chiến tranh ở Gaza, cho rằng đây là quyết định "chống Do Thái".
Lực lượng không quân Ukraine vừa xác nhận Nga đã phóng một tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICBM) từ vùng Astrakhan miền Nam nước này, nhắm vào thành phố Dnipro của Ukraine.
Cựu hạ nghị sĩ bang Florida Matt Gaetz hôm 21/11 thông báo rút khỏi đề cử bộ trưởng Tư pháp do Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump đưa ra.
Chính quyền Nhà nước Palestine đã từ chối mọi kế hoạch của Israel về việc thiết lập vùng đệm ở phía Bắc Dải Gaza để phân phối viện trợ.
Tỷ phú Ấn Độ Gautam Adani, Chủ tịch Tập đoàn Adani vừa bị truy tố tại New York, Mỹ với cáo buộc âm mưu hối lộ và gian lận trị giá hàng tỷ USD. Đáng chú ý, tỷ phú Gautam Adani hiện là người giàu thứ 2 tại Ấn Độ và giàu thứ 22 tại châu Á, với tổng tài sản gần 70 tỷ USD.
Tờ Moskovsky Komsomolets của Nga dẫn thông tin từ ấn phẩm “Chính trị đất nước” đưa tin sáng 21/11, Nga đã phóng một tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICBM) từ vùng Astrakhan, miền Nam nước này nhắm vào thành phố Dnipro của Ukraine.
Hội nghị Thượng đỉnh Nhóm các nền kinh tế phát triển và mới nổi hàng đầu thế giới (G20) vừa bế mạc tại thành phố Rio de Janeiro (Brazil). Một trong những nội dung thu hút sự quan tâm đặc biệt của dư luận tại Hội nghị thượng đỉnh G20 lần này chính là vấn đề chống đói nghèo và bất bình đẳng.
Ngày 21/11, một nhóm vũ trang đã nã súng vào một số xe chở khách tại phía Tây Bắc Pakistan, khiến ít nhất 50 người thiệt mạng và 29 người bị thương.
Lễ hội Du lịch Quốc tế Sahara lần thứ sáu đã được tổ chức tại vùng sa mạc của Algeria, với hơn 400 đơn vị tham gia. Sự kiện kéo dài 4 ngày bao gồm nhiều hoạt động biểu diễn văn hóa dân gian và là một trong những sáng kiến nhằm quảng bá du lịch ở Algeria.
Động thái của Tòa án Hình sự quốc tế ICC khiến Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu có nguy cơ bị giam giữ nếu ông đi đến một số quốc gia khác.
Lực lượng không quân Ukraine cho biết Nga đã phóng một tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICBM) từ vùng Astrakhan miền Nam nước này nhắm vào thành phố Dnipro của Ukraine. Đây là lần đầu tiên Nga sử dụng một tên lửa có tầm bắn xa và mạnh như vậy trong cuộc xung đột ở Ukraine.
Một chàng trai người Ai Cập đã trở thành người nổi tiếng trên mạng xã hội, thu hút hơn 750.000 người theo dõi trên Instagram khi anh thực hiện hành trình đường bộ dài hơn chu vi trái đất từ Ai Cập tới Nhật Bản trong vòng 274 ngày.
Mỹ đã công bố gói viện trợ an ninh mới trị giá 275 triệu USD cho Ukraine, trong bối cảnh cuộc xung đột ở Ukraine đã vượt qua mốc 1.000 ngày và được dự báo sẽ còn kéo dài.
Lực lượng không quân Ukraine thông báo Nga đã phóng một tên lửa đạn đạo liên lục địa vào Ukraine hôm thứ Năm. Đây là lần đầu tiên trong cuộc chiến, Nga sử dụng một loại vũ khí mạnh mẽ, có khả năng hạt nhân với tầm bắn hàng nghìn km.
Nvidia vừa công bố kết quả kinh doanh quý 3 ấn tượng và kỳ vọng sẽ tiếp tục tăng trưởng mạnh khi nhu cầu chip AI vẫn còn rất cao.
Ukraine cáo buộc Nga tập kích thành phố Dnipro bằng loạt vũ khí, trong đó có tên lửa đạn đạo xuyên lục địa, nhấn mạnh không có thiệt hại đáng kể. Tên lửa này có khả năng mang đầu đạn hạt nhân đi xa hàng nghìn km.
Hội đồng thành phố Los Angeles (Mỹ) đã thông qua một sắc lệnh nhằm bảo vệ quyền lợi của người nhập cư, trong đó cấm sử dụng các nguồn lực và nhân sự của thành phố để thực hiện các biện pháp thi hành luật nhập cư của chính quyền liên bang.
Hãng thông tấn trung ương Triều Tiên (KCNA) đưa tin, nước này và Nga đã ký nghị định thư về mở rộng hợp tác kinh tế, trong bối cảnh Moscow và Bình Nhưỡng đang thúc đẩy quan hệ đối tác song phương, bao gồm cả hợp tác quân sự.
Phát biểu tại Hội nghị COP29 đang diễn ra tại Thủ đô Baku của Azerbaijan, Tổng thư ký Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) - ông Haitham Al-Ghais đã nêu bật vai trò quan trọng của dầu mỏ và khí đốt tự nhiên; đồng thời nhấn mạnh các cuộc đàm phán về sự nóng lên toàn cầu nên tập trung vào vấn đề cắt giảm khí thải, chứ không phải việc lựa chọn nguồn năng lượng.
Hãng thông tấn SANA của Syria đưa tin, ngày 20/11, Israel đã tiến hành không kích vào thành phố lịch sử Palmyra của Syria, khiến 36 người thiệt mạng và hơn 50 người khác bị thương. Đây là một trong các cuộc tập kích gây thương vong lớn nhất tại Syria trong những tháng qua.
Một cơn bão mạnh được đánh giá như là “bão bom” đã đổ bộ vào khu vực Bờ Tây nước Mỹ, khiến ít nhất hai người thiệt mạng, gây mất điện trên diện rộng và làm gián đoạn giao thông nghiêm trọng.
Liên hợp quốc thông báo hơn 50 nước đã ký vào tuyên bố nhằm phát triển du lịch thân thiện với môi trường trên toàn cầu. Đây được coi là thành tựu lớn đạt được tại Hội nghị lần thứ 29 các bên tham gia Công ước chung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP29) tại Azerbaijan.
Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump đã chọn luật sư Matthew Whitaker làm Đại sứ Mỹ tại Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO).
Trung Quốc và Brazil đã nâng cấp quan hệ đối tác chiến lược giữa hai nước lên mức xây dựng một cộng đồng Trung Quốc - Brazil chia sẻ tương lai, vì một thế giới công bằng hơn và một hành tinh bền vững hơn.
Mỹ hôm qua tiếp tục phủ quyết nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc kêu gọi một thỏa thuận ngừng bắn ngay lập tức ở Gaza. Đây là lần thứ tư Mỹ phủ quyết một nghị quyết như vậy kể từ khi cuộc xung đột ở Gaza bắt đầu từ tháng 10 năm ngoái.
Sau khi Đại sứ quán Mỹ ở thủ đô Kiev của Ukraine tạm thời đóng cửa, ba nước Italia, Tây Ban Nha và Hy Lạp đã có động thái tương tự, do lo ngại về khả năng Nga có thể tiến hành một cuộc không kích vào Kiev và toàn bộ Ukraine.
Trong cuộc gặp Tổng thống Mỹ Joe Biden bên lề cuộc gặp cấp cao của Diễn đàn APEC ở thủ đô Lima, Peru, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đưa ra bốn tiêu chí được hình tượng hoá thành bốn lằn ranh đỏ trong mối quan hệ giữa Trung Quốc và Mỹ.
Cơ quan an ninh Liên bang Nga (FSB) ngày 20/11 cho biết đã bắt giữ một công dân Đức bị tình nghi hoạt động khủng bố và buôn bán thuốc nổ, đồng thời cáo buộc người này đã cho nổ đường ống tại một trạm phân phối khí đốt.
Ngày 20/11, tại Hội nghị lần thứ 29 các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP29) diễn ra ở Baku (Azerbaijan), 25 quốc gia đã cam kết không xây dựng thêm nhà máy điện than nếu không có biện pháp kiểm soát khí thải.
0