Tương lai Iran ra sao sau cái chết của Tổng thống Raisi?
Cái chết của Tổng thống Iran và các quan chức cấp cao khác của nước này trong vụ tai nạn trực thăng hôm 19/5 liệu có thể dẫn tới những thay đổi lớn trong chính sách của Iran?
Tổng thống Iran Ebrahim Raisi đã thiệt mạng hôm 19/5 cùng với Ngoại trưởng Hossein Amir-Abdollahian và một số quan chức cấp cao khác, trong một vụ tai nạn máy bay trực thăng tại rừng Dizmar, nằm giữa hai thành phố Varzaqan và Jolfa, tỉnh Đông Azerbaijan.
Cái chết của họ đến vào thời điểm nhạy cảm đối với một quốc gia đang phải đối mặt với những thách thức chưa từng có cả ở trong và ngoài nước. Tuy nhiên, giới quan sát nhận định điều này khó có thể dẫn tới những thay đổi lớn với Iran.
An táng cố Tổng thống tại thánh địa Hồi giáo lớn nhất thế giới
Iran đã thông báo về lịch trình lễ tang cố Tổng thống Raisi. Theo Phó Tổng thống Iran Mohsen Mansouri, lễ tang của Tổng thống Ebrahim Raisi sẽ diễn ra ở các thành phố Tabriz, Qom, thủ đô Tehran, Birjand và Mashhad từ ngày 21 đến 23/5.
Lãnh tụ tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei đã tuyên bố quốc tang 5 ngày và dự kiến sẽ tổ chức buổi lễ cầu nguyện để tiễn biệt ông Raisi tại Tehran vào tối 21/5, trước khi tiến hành các nghi thức liên quan khác. Sau đó thi hài ông Raisi sẽ được chôn cất tại thánh địa Hồi giáo Imam Reza ở thành phố Mashhad, quê hương cố Tổng thống, vào tối 23/5.
Imam Reza là thánh địa Hồi giáo lớn nhất thế giới tính theo diện tích, với các công trình xây dựng nằm trên phạm vi 1 triệu m2. Thánh địa được xây dựng từ thế kỷ thứ 9 ở Iran với ảnh hưởng chỉ xếp sau thánh địa Mecca ở Saudi Arabia.
Ai sẽ kế nhiệm ghế tổng thống?
Theo hiến pháp Iran, Phó Tổng thống thứ nhất Mohammad Mokhber sẽ đảm nhận chức vụ quyền tổng thống. Ông Mokhber là một nhân vật chính trị dày dạn kinh nghiệm và có mối quan hệ chặt chẽ với Lãnh đạo tối cao Ali Khamenei.
Tuy nhiên theo luật, Iran sẽ phải tổ chức bầu cử trong vòng 50 ngày. Truyền thông nhà nước Iran cho biết cuộc bầu cử tổng thống Iran sẽ diễn ra vào ngày 28/6. Các ứng cử viên có thể đăng ký từ ngày 30/5 đến 3/6 và chiến dịch tranh cử sẽ diễn ra từ 12/6 đến ngày 27/6.
Ông Raisi giành chức tổng thống Iran với khoảng cách khá xa với các đối thủ vào năm 2021, trong bối cảnh các ứng cử viên theo chủ nghĩa cải cách và ôn hòa bị loại trên diện rộng và tỷ lệ cử tri đi bỏ phiếu thấp kỷ lục.
Xem xét thực tế là tất cả các tổng thống Iran từng phục vụ dưới thời lãnh tụ Khamenei đều đã tại vị trong hai nhiệm kỳ, ông Raisi từng được nhiều người kỳ vọng sẽ giành chiến thắng khi tái tranh cử vào năm tới.
Reza H Akbari, Giám đốc chương trình Trung Đông và Bắc Phi tại Viện Báo cáo Chiến tranh và Hòa bình nói với tờ Al Jazeera: “Cơ quan tư pháp, cơ quan lập pháp cũng như cơ quan hành pháp hiện đang bị kiểm soát bởi những người bảo thủ, thiên hữu hơn ở Iran. Vì vậy, một số nhà phân tích tin rằng cái chết của ông Raisi có thể mở ra cơ hội cho các ứng cử viên bảo thủ truyền thống hơn vào tranh cử chức vụ tổng thống”.
Tác động đến quan hệ đối ngoại của Iran
Tổng thống Ebrahim Raisi và Ngoại trưởng Amirabdollahian đã dành gần ba năm để khẳng định mình là những gương mặt đại diện của Iran trên toàn cầu, giám sát sự thay đổi trong quan hệ của Iran với các nước láng giềng Arab, giúp bình thường hóa quan hệ với quốc gia đối địch lâu năm là Saudi Arabia, với sự hỗ trợ của Trung Quốc. Tuy nhiên sự ra đi của hai nhân vật này có thể sẽ không báo hiệu một sự thay đổi lớn trong chính sách đối ngoại của Iran, vốn hầu như thuộc quyền quyết định của nhà Lãnh đạo tối cao.
Chính sách đối ngoại của Iran do Hội đồng An ninh Quốc gia Tối cao quyết định và có thể bị Lãnh tụ Tối cao phủ quyết.
Akbari nói: “Các chính sách sẽ không thay đổi đáng kể. Hội đồng An ninh Quốc gia Iran, lãnh tụ tối cao và lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran đã đặt ra chương trình nghị sự về chính sách đối ngoại của nước này”.
Liệu có sự khác biệt tại chính trường Iran?
Sự ra đi của ông Raisi và Amirabdollahian có thể kéo theo một số thay đổi tại chính trường Iran. Nhưng hiện chính trường nước này đang được điều hành bởi các phe phái chính trị bảo thủ và theo đường lối cứng rắn, và nếu có bất kỳ cuộc tranh giành quyền lực nào xảy ra thì nhiều khả năng nó sẽ xảy ra giữa các phe phái này chứ không phải do các nhà cải cách.
Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran đã liên tục phát triển mạnh mẽ hơn kể từ khi các nhà cải cách và ôn hòa bị xa lánh sau sự sụp đổ của thỏa thuận hạt nhân và việc tái áp đặt các lệnh trừng phạt đối với Iran.
Kể từ năm 2021, đã có nhiều nhân sự thuộc lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran được bổ nhiệm và ông Mokhber khó có thể đảo ngược xu hướng này. Lần bổ nhiệm quan trọng gần đây nhất diễn ra vào tháng 5/2023, khi chỉ huy lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran Ali Akbar Ahmadian được chọn làm thư ký Hội đồng An ninh Quốc gia Tối cao Iran.
Sức ảnh hưởng của Iran tại Trung Đông sẽ thế nào?
Sự hỗ trợ ngày càng tăng của Iran đối với “trục kháng chiến” gồm các nhóm chính trị và quân sự, như Hezbollah ở Lebanon, Nhóm kháng chiến Hồi giáo ở Iraq và Houthi ở Yemen - một chính sách chiến lược đã kéo dài hàng thập kỷ - sẽ không thay đổi sau cái chết của ông Raisi.
Người kế nhiệm ông Raisi sẽ chịu trách nhiệm phát triển hình ảnh công chúng hiệu quả về sự hợp tác và hỗ trợ cho các thành viên của trục trong khi duy trì liên lạc với Mỹ và châu Âu.
Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh cuộc chiến Israel - Hamas ở Gaza đang đe dọa an ninh khu vực và đặt Iran cùng các lực lượng uỷ nhiệm vào thế đối đầu trực diện với Israel cùng các đồng minh.
TIN LIÊN QUAN
Ý KIẾN
Đảng Dân chủ Xã hội trung tả (SPD) của Đức xác nhận sẽ đề cử ông Olaf Scholz làm ứng cử viên thủ tướng vào ngày 25/11 tới.
Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump đã chỉ định bà Pam Bondi, cựu Tổng chưởng lý bang Florida làm lãnh đạo Bộ Tư pháp thay thế ứng cử viên Matt Gaetz vừa rút lui.
Tổng thống Nga Vladimir Putin cho rằng Moscow có quyền tấn công cơ sở quân sự của các quốc gia cho phép sử dụng vũ khí của họ nhắm vào lãnh thổ Nga.
Trái với phản ứng gay gắt của chính giới Israel cùng nhiều quốc gia đồng minh, nhiều quốc gia khu vực đã yêu cầu các bên nghiêm túc tuân thủ lệnh bắt giữ Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu do Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) ban hành.
Ngay sau khi Tòa Hình sự Quốc tế (ICC) ban bố lệnh bắt giữ Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu và cựu Bộ trưởng Quốc phòng Yoav Gallant với cáo buộc phạm tội ác chiến tranh, tội ác chống lại loài người ở dải Gaza, giới chức Israel đã lập tức lên tiếng phản đối và chỉ trích gay gắt động thái của ICC.
Thủ tướng Liban Najib Mikati cho biết quân đội nước này đang chuẩn bị tăng cường sự hiện diện quân sự ở miền Nam Liban, trong bối cảnh xung đột giữa Phong trào Hồi giáo Hezbollah và Israel chưa có dấu hiệu hạ nhiệt.
Ứng viên cho vị trí Bộ trưởng Tư pháp Mỹ, cựu Hạ nghị sỹ Matt Gaetz tuyên bố rút lui khỏi đề cử của Tổng thống đắc cử Donald Trump.
Ngày 21/11, Công ty vũ trụ tư nhân SpaceX của tỷ phú Mỹ Elon Musk đã phóng thêm 24 vệ tinh internet Starlink lên quỹ đạo.
Trong thời gian rất ngắn, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã liên tiếp có những quyết sách làm thay đổi căn bản mức độ và phạm vi Mỹ can dự gián tiếp vào cuộc chiến giữa Nga và Ukraine.
Tổng thống Nga Vladimir Putin ngày 21/11 xác nhận quân đội Nga đã bắn một tên lửa đạn đạo liên lục địa tầm trung mới vào Ukraine, để đáp trả việc Kiev sử dụng tên lửa do Mỹ và Anh sản xuất trong các cuộc tấn công vào các mục tiêu ở Nga trong tuần này.
Chính phủ Australia vừa đưa ra dự luật mới, phạt lên đến 50 triệu đô la Australia (khoảng 32,5 triệu USD) nếu các nền tảng mạng xã hội không có biện pháp ngăn chặn trẻ dưới 16 tuổi truy cập vào nền tảng của họ.
Thủ lĩnh phong trào Hezbollah tại Liban, ông Naim Qassem cho biết lực lượng này sẽ không chấp nhận bất kỳ lệnh ngừng bắn nào vi phạm chủ quyền của Liban, trong khi Israel yêu cầu được tự do hành động chống lại phong trào này trong trường hợp đạt được thỏa thuận.
Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba cho biết ông sẽ theo đuổi quan hệ hợp tác với Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump nhằm làm sâu sắc thêm liên minh song phương lâu đời, không chỉ vì lợi ích của hai quốc gia mà còn cho toàn bộ khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.
Ngày 21/11, Thủ tướng Israel, ông Benjamin Netanyahu đã lên án quyết định của Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) ban hành lệnh bắt giữ ông và cựu Bộ trưởng Quốc phòng Yoav Gallant với cáo buộc tội ác chiến tranh ở Gaza, cho rằng đây là quyết định "chống Do Thái".
Lực lượng không quân Ukraine vừa xác nhận Nga đã phóng một tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICBM) từ vùng Astrakhan miền Nam nước này, nhắm vào thành phố Dnipro của Ukraine.
Cựu hạ nghị sĩ bang Florida Matt Gaetz hôm 21/11 thông báo rút khỏi đề cử bộ trưởng Tư pháp do Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump đưa ra.
Chính quyền Nhà nước Palestine đã từ chối mọi kế hoạch của Israel về việc thiết lập vùng đệm ở phía Bắc Dải Gaza để phân phối viện trợ.
Tỷ phú Ấn Độ Gautam Adani, Chủ tịch Tập đoàn Adani vừa bị truy tố tại New York, Mỹ với cáo buộc âm mưu hối lộ và gian lận trị giá hàng tỷ USD. Đáng chú ý, tỷ phú Gautam Adani hiện là người giàu thứ 2 tại Ấn Độ và giàu thứ 22 tại châu Á, với tổng tài sản gần 70 tỷ USD.
Tờ Moskovsky Komsomolets của Nga dẫn thông tin từ ấn phẩm “Chính trị đất nước” đưa tin sáng 21/11, Nga đã phóng một tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICBM) từ vùng Astrakhan, miền Nam nước này nhắm vào thành phố Dnipro của Ukraine.
Hội nghị Thượng đỉnh Nhóm các nền kinh tế phát triển và mới nổi hàng đầu thế giới (G20) vừa bế mạc tại thành phố Rio de Janeiro (Brazil). Một trong những nội dung thu hút sự quan tâm đặc biệt của dư luận tại Hội nghị thượng đỉnh G20 lần này chính là vấn đề chống đói nghèo và bất bình đẳng.
Ngày 21/11, một nhóm vũ trang đã nã súng vào một số xe chở khách tại phía Tây Bắc Pakistan, khiến ít nhất 50 người thiệt mạng và 29 người bị thương.
Lễ hội Du lịch Quốc tế Sahara lần thứ sáu đã được tổ chức tại vùng sa mạc của Algeria, với hơn 400 đơn vị tham gia. Sự kiện kéo dài 4 ngày bao gồm nhiều hoạt động biểu diễn văn hóa dân gian và là một trong những sáng kiến nhằm quảng bá du lịch ở Algeria.
Động thái của Tòa án Hình sự quốc tế ICC khiến Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu có nguy cơ bị giam giữ nếu ông đi đến một số quốc gia khác.
Lực lượng không quân Ukraine cho biết Nga đã phóng một tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICBM) từ vùng Astrakhan miền Nam nước này nhắm vào thành phố Dnipro của Ukraine. Đây là lần đầu tiên Nga sử dụng một tên lửa có tầm bắn xa và mạnh như vậy trong cuộc xung đột ở Ukraine.
Một chàng trai người Ai Cập đã trở thành người nổi tiếng trên mạng xã hội, thu hút hơn 750.000 người theo dõi trên Instagram khi anh thực hiện hành trình đường bộ dài hơn chu vi trái đất từ Ai Cập tới Nhật Bản trong vòng 274 ngày.
Mỹ đã công bố gói viện trợ an ninh mới trị giá 275 triệu USD cho Ukraine, trong bối cảnh cuộc xung đột ở Ukraine đã vượt qua mốc 1.000 ngày và được dự báo sẽ còn kéo dài.
Lực lượng không quân Ukraine thông báo Nga đã phóng một tên lửa đạn đạo liên lục địa vào Ukraine hôm thứ Năm. Đây là lần đầu tiên trong cuộc chiến, Nga sử dụng một loại vũ khí mạnh mẽ, có khả năng hạt nhân với tầm bắn hàng nghìn km.
Nvidia vừa công bố kết quả kinh doanh quý 3 ấn tượng và kỳ vọng sẽ tiếp tục tăng trưởng mạnh khi nhu cầu chip AI vẫn còn rất cao.
Ukraine cáo buộc Nga tập kích thành phố Dnipro bằng loạt vũ khí, trong đó có tên lửa đạn đạo xuyên lục địa, nhấn mạnh không có thiệt hại đáng kể. Tên lửa này có khả năng mang đầu đạn hạt nhân đi xa hàng nghìn km.
Hội đồng thành phố Los Angeles (Mỹ) đã thông qua một sắc lệnh nhằm bảo vệ quyền lợi của người nhập cư, trong đó cấm sử dụng các nguồn lực và nhân sự của thành phố để thực hiện các biện pháp thi hành luật nhập cư của chính quyền liên bang.
Hãng thông tấn trung ương Triều Tiên (KCNA) đưa tin, nước này và Nga đã ký nghị định thư về mở rộng hợp tác kinh tế, trong bối cảnh Moscow và Bình Nhưỡng đang thúc đẩy quan hệ đối tác song phương, bao gồm cả hợp tác quân sự.
Phát biểu tại Hội nghị COP29 đang diễn ra tại Thủ đô Baku của Azerbaijan, Tổng thư ký Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) - ông Haitham Al-Ghais đã nêu bật vai trò quan trọng của dầu mỏ và khí đốt tự nhiên; đồng thời nhấn mạnh các cuộc đàm phán về sự nóng lên toàn cầu nên tập trung vào vấn đề cắt giảm khí thải, chứ không phải việc lựa chọn nguồn năng lượng.
Hãng thông tấn SANA của Syria đưa tin, ngày 20/11, Israel đã tiến hành không kích vào thành phố lịch sử Palmyra của Syria, khiến 36 người thiệt mạng và hơn 50 người khác bị thương. Đây là một trong các cuộc tập kích gây thương vong lớn nhất tại Syria trong những tháng qua.
Một cơn bão mạnh được đánh giá như là “bão bom” đã đổ bộ vào khu vực Bờ Tây nước Mỹ, khiến ít nhất hai người thiệt mạng, gây mất điện trên diện rộng và làm gián đoạn giao thông nghiêm trọng.
Liên hợp quốc thông báo hơn 50 nước đã ký vào tuyên bố nhằm phát triển du lịch thân thiện với môi trường trên toàn cầu. Đây được coi là thành tựu lớn đạt được tại Hội nghị lần thứ 29 các bên tham gia Công ước chung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP29) tại Azerbaijan.
Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump đã chọn luật sư Matthew Whitaker làm Đại sứ Mỹ tại Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO).
Trung Quốc và Brazil đã nâng cấp quan hệ đối tác chiến lược giữa hai nước lên mức xây dựng một cộng đồng Trung Quốc - Brazil chia sẻ tương lai, vì một thế giới công bằng hơn và một hành tinh bền vững hơn.
Mỹ hôm qua tiếp tục phủ quyết nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc kêu gọi một thỏa thuận ngừng bắn ngay lập tức ở Gaza. Đây là lần thứ tư Mỹ phủ quyết một nghị quyết như vậy kể từ khi cuộc xung đột ở Gaza bắt đầu từ tháng 10 năm ngoái.
Sau khi Đại sứ quán Mỹ ở thủ đô Kiev của Ukraine tạm thời đóng cửa, ba nước Italia, Tây Ban Nha và Hy Lạp đã có động thái tương tự, do lo ngại về khả năng Nga có thể tiến hành một cuộc không kích vào Kiev và toàn bộ Ukraine.
Trong cuộc gặp Tổng thống Mỹ Joe Biden bên lề cuộc gặp cấp cao của Diễn đàn APEC ở thủ đô Lima, Peru, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đưa ra bốn tiêu chí được hình tượng hoá thành bốn lằn ranh đỏ trong mối quan hệ giữa Trung Quốc và Mỹ.
Cơ quan an ninh Liên bang Nga (FSB) ngày 20/11 cho biết đã bắt giữ một công dân Đức bị tình nghi hoạt động khủng bố và buôn bán thuốc nổ, đồng thời cáo buộc người này đã cho nổ đường ống tại một trạm phân phối khí đốt.
Ngày 20/11, tại Hội nghị lần thứ 29 các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP29) diễn ra ở Baku (Azerbaijan), 25 quốc gia đã cam kết không xây dựng thêm nhà máy điện than nếu không có biện pháp kiểm soát khí thải.
Iraq đã tổ chức lễ khánh thành 5 bến tàu đầu tiên thuộc cảng Grand Faw trên bán đảo Al-Faw, miền Nam nước này.
Theo Bloomberg, quân đội Ukraine đã phóng các tên lửa Storm Shadow do Anh cung cấp vào khu vực Kursk và khu vực Krasnodar của Nga.
Ngày 20/11, Bộ Quốc phòng Nga thông báo lực lượng trung đoàn tác chiến đặc biệt đã giành quyền kiểm soát khu định cư Ilyinka tại tỉnh Donetsk của Ukraine.
Ngày 20/11, Bộ trưởng Ngoại giao Pháp Jean-Noel Barrot cho biết những nỗ lực trung gian do Mỹ dẫn đầu nhằm thúc đẩy một thỏa thuận ngừng bắn giữa Israel và lực lượng Hezbollah tại Liban có thể tạo cơ hội cho một lệnh dừng giao tranh lâu dài.
0