Vì sao Israel run sợ trước Tòa án hình sự quốc tế?
Israel từ lâu đã bị cáo buộc dựa vào sự ủng hộ của Mỹ và phương Tây nên không hề bị trừng phạt, cho dù họ hành động như thế nào trên vùng lãnh thổ Palestine bị chiếm đóng. Tuy nhiên, một loạt thông tin trên báo chí gần đây ở Israel cho thấy các quan chức Israel có thể rất lo lắng rằng tình thế đã thay đổi.
Tòa án Hình sự quốc tế (ICC) được cho là đang lên kế hoạch buộc tội các nhân vật chính trị và quân sự hàng đầu của Israel về tội ác chiến tranh và tội ác chống lại loài người ở Gaza.
Truyền thông Israel đưa tin lệnh bắt giữ có thể được ban hành ngay trong tuần này và Israel đã đề nghị Mỹ gây áp lực để ngăn cản tòa án ban hành lệnh này.
Theo hãng tin Reuters, ICC đã nói chuyện với các nhân viên y tế ở Gaza để hỏi về các tội ác chiến tranh có thể xảy ra, khiến người ta càng tin rằng lệnh bắt sắp được ban hành.
Vào tháng 3 năm 2021, một cuộc điều tra của ICC về hành vi của Israel ở Gaza cũng như Bờ Tây và Đông Jerusalem bị chiếm đóng kể từ năm 2014 đã được khởi động, dưới sự chỉ đạo của cựu Công tố viên ICC Fatou Bensouda.
Vào tháng 11 năm ngoái, Bangladesh, Bolivia, Comoros, Djibouti và Nam Phi đã kiện hành vi của Israel ra tòa một lần nữa, dẫn đến việc Công tố viên hiện tại Karim Khan tuyên bố rằng cuộc điều tra đang diễn ra đã được mở rộng để bao gồm cả bạo lực kể từ khi cuộc chiến mới nhất của Israel ở Gaza bắt đầu vào tháng 10. Một tháng sau, trong chuyến thăm Bờ Tây và Israel, ông Karim Khan cho biết tòa án sẽ điều tra tội ác của cả Israel và Hamas kể từ ngày 7 tháng 10.
Tại sao một cuộc điều tra đã được tiến hành trong ba năm lại đột ngột khiến Israel lo ngại như vậy?
Mối quan hệ Israel và ICC
Israel không phải là bên ký kết Quy chế Rome, hiệp ước thành lập Tòa án Hình sự quốc tế ICC, và do đó, không công nhận thẩm quyền của ICC và Mỹ cũng vậy. Thông thường, điều đó có nghĩa là tòa án không thể điều tra Israel; tuy nhiên, quyền tài phán của tòa mở rộng đối với các tội ác được thực hiện bởi một quốc gia thành viên hoặc trên lãnh thổ của một trong các quốc gia thành viên. Palestine đã được kết nạp làm thành viên vào năm 2015.
Do đó, tòa án có quyền điều tra các tội ác nghiêm trọng và ban hành lệnh bắt giữ đối với bất kỳ ai - kể cả binh lính và quan chức Israel - có liên quan đến việc gây ra tội ác tàn bạo ở Bờ Tây hoặc Gaza.
Theo các hãng tin Israel, Thủ tướng Benjamin Netanyahu, Bộ trưởng Quốc phòng Yoav Gallant và Tham mưu trưởng quân đội Herzi Halevi đều có thể nhận được lệnh bắt giữ trong những ngày tới, điều này có thể ảnh hưởng đáng kể đến sự nghiệp chính trị và quân sự của họ.
Tuần trước, ông Netanyahu cho biết trên mạng xã hội rằng Israel sẽ "không bao giờ chấp nhận bất kỳ nỗ lực nào của ICC nhằm làm suy yếu quyền tự vệ vốn có của họ".
Các chuyên gia pháp lý nói với Al Jazeera rằng bất kỳ cáo trạng nào cũng sẽ liên quan đến việc Israel bỏ đói dân thường ở Gaza và quyết định của Hamas bắt giữ người Israel trong các cuộc tấn công bất ngờ của họ vào ngày 7 tháng 10.
Adil Haque, giáo sư luật tại Đại học Rutgers ở New Jersey, cho biết: “hai cáo buộc này dễ truy ra lãnh đạo cấp cao nhất (của cả hai bên)”.
Cuộc chiến của Israel ở Gaza đã giết chết gần 35.000 người Palestine, khiến vùng đất này đứng bên bờ vực nạn đói và khiến gần như toàn bộ hơn 2 triệu người dân sống ở đó phải rời bỏ nhà cửa.
Israel đã biện hộ hành vi của mình trong cuộc chiến với lý do tự vệ sau cuộc tấn công do Hamas phát động vào ngày 7 tháng 10 nhằm vào miền nam Israel, làm 1.139 người chết và bắt giữ khoảng 250 người.
Israel kể từ đó đã phải đối mặt với cáo buộc diệt chủng tại Tòa án Công lý quốc tế (ICJ), tòa án cao nhất của Liên hợp quốc, giống như ICC, có trụ sở tại The Hague.
Các chuyên gia tin rằng cáo trạng của ICC có thể làm suy yếu thêm tính hợp pháp của cuộc chiến của Israel ở Gaza và làm phức tạp thêm mối quan hệ đặc biệt của nước này với các đồng minh châu Âu là thành viên của Quy chế Rome.
Hugh Lovatt, chuyên gia chính sách cấp cao và chuyên gia về Israel-Palestine của Hội đồng Quan hệ Đối ngoại châu Âu, cho rằng: “đây sẽ là một thời điểm quan trọng đối với chính ICC, đối với Israel và quan trọng không kém đối với các đồng minh của Israel”.
Hậu quả chính trị
Trong số ba người được coi là đối tượng có thể bị ICC ban lệnh bắt giữ, ông Netanyahu sẽ phải đối mặt với tình thế khó xử nhất. Ông đang đấu tranh cho sự nghiệp chính trị của mình khi phải ra tòa vì tội tham nhũng và vì những sai sót về an ninh đã dẫn đến vụ tấn công ngày 7 tháng 10.
Với tư cách là nguyên thủ quốc gia, ông có thể bị cấm đến thăm Liên minh châu Âu. Về mặt lý thuyết, khi ông đến châu Âu, tất cả các quốc gia thành viên bắt buộc phải bắt giữ ông theo nghĩa vụ được quy định trong Quy chế Rome.
“Có 120 thành viên (của ICC) về nguyên tắc sẽ có nghĩa vụ bắt giữ họ nếu họ bước chân vào những quốc gia đó, và có lập luận rằng bất kỳ quốc gia nào – cho dù không phải là thành viên của tòa án – đều có thể bắt giữ họ”.
Tiêu chuẩn kép
Theo Lovatt, lệnh bắt giữ của ICC đối với các quan chức Israel có thể có ý nghĩa rõ ràng đối với các đồng minh châu Âu của Israel, những người sẽ buộc phải cân bằng mối quan hệ đặc biệt của họ với Israel với sự ủng hộ bề ngoài của họ đối với trật tự dựa trên quyền quốc tế.
“Nếu họ bao che cho Israel một lần nữa, thì điều đó sẽ càng nhấn mạnh – trong mắt nhiều quốc gia khác ở Nam bán cầu – rằng phương Tây đang áp dụng tiêu chuẩn kép một cách rõ ràng, và điều đó sẽ làm suy yếu… trật tự luật pháp quốc tế".
Có khả năng các đồng minh thân cận của Israel cũng có cam kết với ICC, như Pháp, Đức và Anh, nhưng vẫn từ chối bắt giữ các nhà lãnh đạo Israel bị truy tố đến thăm đất nước của họ.
Một động thái như vậy sẽ gây tổn hại đến uy tín toàn cầu của tòa án, nhưng nó sẽ không phải là chưa từng có. Năm 2009, ICC đã truy tố Omar al-Bashir, cựu tổng thống Sudan, vì tội ác chiến tranh, nhưng các quốc gia châu Phi từ chối tuân thủ lệnh bắt giữ của ICC.
Tuy nhiên, châu Âu có thể giáng cho tòa án một đòn chí mạng nếu từ chối tuân thủ lệnh bắt giữ của ICC đối với các quan chức Israel. Điều đó có thể đặt ra tiền lệ là các bên ký kết Quy chế Rome có thể bác bỏ lệnh bắt giữ của ICC hoặc rút khỏi tòa án. Đó sẽ là một cuộc khủng hoảng lớn đối với Tòa án Hình sự quốc tế.
TIN LIÊN QUAN
Ý KIẾN
Giá dầu thế giới tăng khoảng 1% vào ngày 21/11, sau khi Nga và Ukraine gia tăng các cuộc tấn công bằng tên lửa, làm dấy lên lo ngại về nguy cơ căng thẳng nguồn cung dầu thô nếu xung đột lan rộng.
Bộ Ngoại giao Trung Quốc ngày 22/11 cho biết nước này đã thực hiện chính sách miễn thị thực cho 29 nước, trong đó có Đức và Pháp, nhằm thúc đẩy du lịch quốc tế.
Tại Pakistan, nhiều tay súng đã tấn công đoàn xe chở người Hồi giáo dòng Shiite, khiến ít nhất 42 người thiệt mạng và nhiều người khác bị thương.
Hội nghị lần thứ 29 Các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP29) tại Baku, Azerbaijan đang dần tiến tới những giờ đàm phán cuối cùng, tuy nhiên các đại biểu vẫn chưa thể tìm ra tiếng nói chung đối với vấn đề lớn là tài chính khí hậu.
Tại cuộc họp báo ngày 21/11, Thư ký báo chí Nhà Trắng Karine Jean-Pierre xác nhận, Mỹ đã thông báo trước cho Ukraine và các đồng minh về kế hoạch phóng tên lửa tầm trung của Nga.
Ngày 22/11, một người đàn ông đã tử vong và một người khác phải nhập viện sau khi một chiếc trực thăng rơi ở một vùng xa xôi của Australia.
Sau khi Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) quyết định ban hành lệnh bắt giữ Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu và cựu Bộ trưởng Quốc phòng Yoav Gallant ngày 21/11 với cáo buộc phạm tội ác chiến tranh, hàng loạt các quan chức Mỹ đã có những phản ứng trái chiều trước vấn đề này.
Tân Hoa xã hôm 21/11 đưa tin, Cục địa chất tỉnh Hồ Nam, Trung Quốc xác nhận một mỏ vàng khổng lồ với trữ lượng ước tính hơn 1.000 tấn đã được phát hiện ở miền nam Trung Quốc.
Đảng Dân chủ Xã hội trung tả (SPD) của Đức xác nhận sẽ đề cử ông Olaf Scholz làm ứng cử viên thủ tướng vào ngày 25/11 tới.
Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump đã chỉ định bà Pam Bondi, cựu Tổng chưởng lý bang Florida làm lãnh đạo Bộ Tư pháp thay thế ứng cử viên Matt Gaetz vừa rút lui.
Trái với phản ứng gay gắt của chính giới Israel cùng nhiều quốc gia đồng minh, nhiều quốc gia khu vực đã yêu cầu các bên nghiêm túc tuân thủ lệnh bắt giữ Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu do Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) ban hành.
Ngay sau khi Tòa Hình sự Quốc tế (ICC) ban bố lệnh bắt giữ Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu và cựu Bộ trưởng Quốc phòng Yoav Gallant với cáo buộc phạm tội ác chiến tranh, tội ác chống lại loài người ở dải Gaza, giới chức Israel đã lập tức lên tiếng phản đối và chỉ trích gay gắt động thái của ICC.
Tổng thống Nga Vladimir Putin đã xuất hiện trong một video, tuyên bố Moscow đã tấn công một cơ sở quân sự của Ukraine bằng tên lửa đạn đạo liên lục địa siêu vượt âm tầm trung.
Ứng viên cho vị trí Bộ trưởng Tư pháp Mỹ, cựu Hạ nghị sỹ Matt Gaetz tuyên bố rút lui khỏi đề cử của Tổng thống đắc cử Donald Trump.
Ngày 21/11, Công ty vũ trụ tư nhân SpaceX của tỷ phú Mỹ Elon Musk đã phóng thêm 24 vệ tinh internet Starlink lên quỹ đạo.
Trong thời gian rất ngắn, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã liên tiếp có những quyết sách làm thay đổi căn bản mức độ và phạm vi Mỹ can dự gián tiếp vào cuộc chiến giữa Nga và Ukraine.
Chính phủ Australia vừa đưa ra dự luật mới, phạt lên đến 50 triệu đô la Australia (khoảng 32,5 triệu USD) nếu các nền tảng mạng xã hội không có biện pháp ngăn chặn trẻ dưới 16 tuổi truy cập vào nền tảng của họ.
Thủ lĩnh phong trào Hezbollah tại Liban, ông Naim Qassem cho biết lực lượng này sẽ không chấp nhận bất kỳ lệnh ngừng bắn nào vi phạm chủ quyền của Liban, trong khi Israel yêu cầu được tự do hành động chống lại phong trào này trong trường hợp đạt được thỏa thuận.
Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba cho biết ông sẽ theo đuổi quan hệ hợp tác với Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump nhằm làm sâu sắc thêm liên minh song phương lâu đời, không chỉ vì lợi ích của hai quốc gia mà còn cho toàn bộ khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.
Ngày 21/11, Thủ tướng Israel, ông Benjamin Netanyahu đã lên án quyết định của Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) ban hành lệnh bắt giữ ông và cựu Bộ trưởng Quốc phòng Yoav Gallant với cáo buộc tội ác chiến tranh ở Gaza, cho rằng đây là quyết định "chống Do Thái".
Lực lượng không quân Ukraine vừa xác nhận Nga đã phóng một tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICBM) từ vùng Astrakhan miền Nam nước này, nhắm vào thành phố Dnipro của Ukraine.
Cựu hạ nghị sĩ bang Florida Matt Gaetz hôm 21/11 thông báo rút khỏi đề cử bộ trưởng Tư pháp do Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump đưa ra.
Chính quyền Nhà nước Palestine đã từ chối mọi kế hoạch của Israel về việc thiết lập vùng đệm ở phía Bắc Dải Gaza để phân phối viện trợ.
Tỷ phú Ấn Độ Gautam Adani, Chủ tịch Tập đoàn Adani vừa bị truy tố tại New York, Mỹ với cáo buộc âm mưu hối lộ và gian lận trị giá hàng tỷ USD. Đáng chú ý, tỷ phú Gautam Adani hiện là người giàu thứ 2 tại Ấn Độ và giàu thứ 22 tại châu Á, với tổng tài sản gần 70 tỷ USD.
Ngày 21/11, một nhóm vũ trang đã nã súng vào một số xe chở khách tại phía Tây Bắc Pakistan, khiến ít nhất 50 người thiệt mạng và 29 người bị thương.
Lễ hội Du lịch Quốc tế Sahara lần thứ sáu đã được tổ chức tại vùng sa mạc của Algeria, với hơn 400 đơn vị tham gia. Sự kiện kéo dài 4 ngày bao gồm nhiều hoạt động biểu diễn văn hóa dân gian và là một trong những sáng kiến nhằm quảng bá du lịch ở Algeria.
Động thái của Tòa án Hình sự quốc tế ICC khiến Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu có nguy cơ bị giam giữ nếu ông đi đến một số quốc gia khác.
Lực lượng không quân Ukraine cho biết Nga đã phóng một tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICBM) từ vùng Astrakhan miền Nam nước này nhắm vào thành phố Dnipro của Ukraine. Đây là lần đầu tiên Nga sử dụng một tên lửa có tầm bắn xa và mạnh như vậy trong cuộc xung đột ở Ukraine.
Một chàng trai người Ai Cập đã trở thành người nổi tiếng trên mạng xã hội, thu hút hơn 750.000 người theo dõi trên Instagram khi anh thực hiện hành trình đường bộ dài hơn chu vi trái đất từ Ai Cập tới Nhật Bản trong vòng 274 ngày.
Mỹ đã công bố gói viện trợ an ninh mới trị giá 275 triệu USD cho Ukraine, trong bối cảnh cuộc xung đột ở Ukraine đã vượt qua mốc 1.000 ngày và được dự báo sẽ còn kéo dài.
Nvidia vừa công bố kết quả kinh doanh quý 3 ấn tượng và kỳ vọng sẽ tiếp tục tăng trưởng mạnh khi nhu cầu chip AI vẫn còn rất cao.
Hội đồng thành phố Los Angeles (Mỹ) đã thông qua một sắc lệnh nhằm bảo vệ quyền lợi của người nhập cư, trong đó cấm sử dụng các nguồn lực và nhân sự của thành phố để thực hiện các biện pháp thi hành luật nhập cư của chính quyền liên bang.
Hãng thông tấn trung ương Triều Tiên (KCNA) đưa tin, nước này và Nga đã ký nghị định thư về mở rộng hợp tác kinh tế, trong bối cảnh Moscow và Bình Nhưỡng đang thúc đẩy quan hệ đối tác song phương, bao gồm cả hợp tác quân sự.
Phát biểu tại Hội nghị COP29 đang diễn ra tại Thủ đô Baku của Azerbaijan, Tổng thư ký Tổ chức các nước xuất khẩu dầu mỏ (OPEC) - ông Haitham Al-Ghais đã nêu bật vai trò quan trọng của dầu mỏ và khí đốt tự nhiên; đồng thời nhấn mạnh các cuộc đàm phán về sự nóng lên toàn cầu nên tập trung vào vấn đề cắt giảm khí thải, chứ không phải việc lựa chọn nguồn năng lượng.
Một cơn bão mạnh được đánh giá như là “bão bom” đã đổ bộ vào khu vực Bờ Tây nước Mỹ, khiến ít nhất hai người thiệt mạng, gây mất điện trên diện rộng và làm gián đoạn giao thông nghiêm trọng.
Liên hợp quốc thông báo hơn 50 nước đã ký vào tuyên bố nhằm phát triển du lịch thân thiện với môi trường trên toàn cầu. Đây được coi là thành tựu lớn đạt được tại Hội nghị lần thứ 29 các bên tham gia Công ước chung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP29) tại Azerbaijan.
Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump đã chọn luật sư Matthew Whitaker làm Đại sứ Mỹ tại Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO).
Trung Quốc và Brazil đã nâng cấp quan hệ đối tác chiến lược giữa hai nước lên mức xây dựng một cộng đồng Trung Quốc - Brazil chia sẻ tương lai, vì một thế giới công bằng hơn và một hành tinh bền vững hơn.
Mỹ hôm qua tiếp tục phủ quyết nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc kêu gọi một thỏa thuận ngừng bắn ngay lập tức ở Gaza. Đây là lần thứ tư Mỹ phủ quyết một nghị quyết như vậy kể từ khi cuộc xung đột ở Gaza bắt đầu từ tháng 10 năm ngoái.
Sau khi Đại sứ quán Mỹ ở thủ đô Kiev của Ukraine tạm thời đóng cửa, ba nước Italia, Tây Ban Nha và Hy Lạp đã có động thái tương tự, do lo ngại về khả năng Nga có thể tiến hành một cuộc không kích vào Kiev và toàn bộ Ukraine.
Trong cuộc gặp Tổng thống Mỹ Joe Biden bên lề cuộc gặp cấp cao của Diễn đàn APEC ở thủ đô Lima, Peru, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đưa ra bốn tiêu chí được hình tượng hoá thành bốn lằn ranh đỏ trong mối quan hệ giữa Trung Quốc và Mỹ.
Cơ quan an ninh Liên bang Nga (FSB) ngày 20/11 cho biết đã bắt giữ một công dân Đức bị tình nghi hoạt động khủng bố và buôn bán thuốc nổ, đồng thời cáo buộc người này đã cho nổ đường ống tại một trạm phân phối khí đốt.
Ngày 20/11, tại Hội nghị lần thứ 29 các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP29) diễn ra ở Baku (Azerbaijan), 25 quốc gia đã cam kết không xây dựng thêm nhà máy điện than nếu không có biện pháp kiểm soát khí thải.
Iraq đã tổ chức lễ khánh thành 5 bến tàu đầu tiên thuộc cảng Grand Faw trên bán đảo Al-Faw, miền Nam nước này.
Theo Bloomberg, quân đội Ukraine đã phóng các tên lửa Storm Shadow do Anh cung cấp vào khu vực Kursk và khu vực Krasnodar của Nga.
Ngày 20/11, Bộ trưởng Ngoại giao Pháp Jean-Noel Barrot cho biết những nỗ lực trung gian do Mỹ dẫn đầu nhằm thúc đẩy một thỏa thuận ngừng bắn giữa Israel và lực lượng Hezbollah tại Liban có thể tạo cơ hội cho một lệnh dừng giao tranh lâu dài.
0