Vì sao sinh viên năm cuối thường áp lực trước tốt nghiệp và cách vượt qua?
'Liệu có chọn sai ngành?', 'Làm việc ở đâu?', 'Lương bao nhiêu?'... là những nỗi lo của sinh viên năm cuối trước khi tốt nghiệp.
Gần ra trường mà vẫn băn khoăn về ngành học và tương lai
Khoảng một tháng trở lại đây, N.M.H (21 tuổi, sinh viên ngành Ngoại ngữ thương mại của một Trường ĐH ở Q.7, TP.HCM) bắt đầu có suy nghĩ “chông chênh” về tương lai.
“Có vẻ tôi đã chọn sai ngành học vì nhận ra mình hứng thú với những lĩnh vực khác. Một số môn trong chương trình đào tạo lại vượt quá khả năng, nhưng đó là môn bắt buộc nên tôi phải ‘ép’ mình ‘học vẹt’ khi không thực sự hiểu gì. Với mục tiêu tốt nghiệp đúng hạn, mọi thứ đều rất gấp gáp và dồn dập. Ngoài ra, những lần bị từ chối đơn xin việc làm cũng khiến tôi thất vọng, rơi vào giai đoạn khủng hoảng tinh thần”, M.H chia sẻ.
M.H cũng cho hay, cô thường mất ngủ vào ban đêm vì suy nghĩ nhiều, dù đã học cả ngày. Tình trạng trên kéo dài khiến nữ sinh viên bị stress, hay đau đầu, dễ cáu gắt và sụt cân.
Nguyễn Khánh Nam (22 tuổi, sinh viên chương trình POHE ngành quản trị lữ hành, Trường ĐH Kinh tế quốc dân, khu vực TP.HCM) cũng có nhiều băn khoăn về ngành học và tương lai.
“Con đường phía trước mù mịt, không rõ ràng. Tôi cũng rất áp lực khi chứng kiến bạn bè đồng trang lứa có những thành tựu nhất định, trong khi mình bắt đầu từ con số 0. Có lẽ, áp lực lớn nhất để ‘lăn lộn’ với những tranh đua trên đường đời là bố mẹ không còn trẻ và tôi còn đứa em vừa lên năm nhất đại học”, Nam bộc bạch.
Áp lực từ bản thân
Mai Thị Thanh Huyền (22 tuổi, sinh viên ngành marketing, Trường ĐH Greenwich Việt Nam) vừa tốt nghiệp đại học vào tháng 9 năm nay. Trước đó, cô phải chịu áp lực lớn từ việc phân bổ thời gian học và làm, song song đó là định hình, theo đuổi mục tiêu riêng.
“Tôi chìm đắm trong suy tư, lo lắng cho những lựa chọn tiếp theo và hoang mang khi nghe lời khuyên từ nhiều phía. Áp lực học hành, công việc chỉ chiếm một phần, chủ yếu là áp lực trong suy nghĩ của bản thân”, Huyền bày tỏ.
Ở độ tuổi này, nhiều bạn trẻ như Huyền khao khát chứng tỏ và được công nhận bởi mọi người nên vô hình trung tạo sự thúc ép cho mình. “Mông lung, mơ hồ, kiệt sức và đôi lúc muốn ‘bỏ cuộc’ là những điều không thể tránh khỏi. Tôi đã liên tục đối mặt với những lần kiệt quệ sức khỏe lẫn cảm xúc. Trăn trở lớn nhất là tìm hướng đi phù hợp để phát triển bản thân. Tôi sợ ra trường không kiếm được công việc như ý hay bố mẹ không tự hào về mình. Vô vàn nỗi sợ bủa vây khiến tôi phải ‘tăng tốc’ hơn nữa”, Huyền nhớ lại.
Sinh viên năm cuối cần hiểu điều gì?
Gần 20 năm công tác tại trường, thầy Hà Văn Tú, giảng viên khoa giáo dục, Trường ĐH Khoa học xã hội và nhân văn TP.HCM, đã gặp nhiều trường hợp sinh viên năm cuối khủng hoảng, bối rối.
“Nguyên nhân thứ nhất là ngành học không như mong đợi. Thứ hai, các bạn chưa đầu tư nghiêm túc và thích đáng cho việc học ngay từ giai đoạn đầu đại học. Thứ ba, một số bạn không xác định rõ định hướng tương lai. Cuối cùng, sự chuẩn bị về kiến thức, kỹ năng làm việc hay yêu cầu về ngoại ngữ, tin học không tốt”, thầy Tú nói.
Với trường hợp nhiều sinh viên năm cuối nhận ra mình chọn sai ngành, thầy Hà Văn Tú và chuyên viên tâm lý Đào Lê Tâm An (nghiên cứu sinh ngành Tâm lý học, Trường ĐH Sư phạm TP.HCM) đồng tình rằng "không bao giờ là quá muộn để sống đúng đam mê".
“Tuy nhiên, vấn đề là vì sao đến tận năm cuối, sinh viên mới phát hiện chọn sai ngành và tiêu chí nào khiến bạn nhận ra điều đó? Nếu bạn đã đi đến năm cuối và có ý định chọn lại con đường thì hãy nghiêm túc… 200% để xác nhận đó là điều mình thực sự muốn hay chỉ là cảm xúc nhất thời”, ông Tâm An nhấn mạnh.
Trong khi đó, thầy Tú nói thêm: “Quan trọng là các bạn có dám thử thách bản thân, điều chỉnh những thứ không phù hợp hay không. Nếu cho mình cơ hội học tập ngành khác, hãy đầu tư nghiêm túc. Thà dừng lại để tìm hướng đi phù hợp, còn hơn là ‘vật vờ’, không dám thay đổi” .
Theo thầy Tú, để thoát khỏi áp lực trước tốt nghiệp ĐH, sự cố gắng của bản thân sinh viên là chưa đủ mà cần sự phối hợp từ nhiều bên.
“Sự đồng hành của thầy cô, đặc biệt là giảng viên chuyên ngành - những người gần gũi, có thể phát hiện ra vấn đề của các em là rất quan trọng. Các khoa cần tích cực tổ chức hoạt động định hướng nghề, hỗ trợ kỹ năng tìm việc cho sinh viên để các em chuẩn bị tốt hơn cho tương lai. Lúc này, ngoài vấn đề tiền bạc, sự quan tâm của gia đình nên sâu sắc hơn để thấu hiểu mong muốn của sinh viên”, thầy Tú chia sẻ.
Ý KIẾN
Khởi nghiệp đã trở thành một chuyên ngành đào tạo chính quy của nhiều trường đại học. Theo thông tin từ Bộ Giáo dục và Đào tạo, tỉ lệ cơ sở giáo dục đại học đưa khởi nghiệp thành môn học quan trọng, đã trở nên phổ biến.
Tư duy “Không đỗ đại học mới đi học nghề” tồn tại từ nhiều chục năm trước đây, nay đã thay đổi. Lựa chọn học nghề đã trở thành tiêu chí của nhiều học sinh và gia đình, khi nhu cầu tuyển dụng lao động có tay nghề, có chất lượng cao ngày càng lớn. Bên cạnh đó, các trường nghề đã có sự đầu tư cả về vật chất lẫn giáo trình đào tạo, gắn liền với thực tế, cũng như nhu cầu của đơn vị tuyển dụng lao động trong và ngoài nước.
Nếu như trước đây, đại học là con đường duy nhất của phần lớn những học sinh có học lực giỏi thì hiện nay, xuất khẩu lao động đã trở thành lựa chọn nhanh nhất, ngắn nhất của khá nhiều em.
Chứng chỉ IELTS hiện nay được coi như giấy thông hành qua cửa nhiều trường đại học, THPT và cả THCS chất lượng cao. Chính vì vậy, ngày càng nhiều gia đình lựa chọn cho con học và thi IELTS từ sớm. Điều này gây ra nhiều băn khoăn và ý kiến trái chiều.
Thực trạng sinh viên tốt nghiệp đại học rơi vào cảnh thất nghiệp hay làm không đúng ngành nghề được đào tạo không còn là chuyện mới trong nhiều năm qua. Nhưng một ngịch lý đã và đang tồn tại, đó là lượng sinh viên ra trường thì nhiều, nhưng lao động có tay nghề lại luôn trong tình trạng 'hiếm'.
Làm trái ngành là thực trạng không quá mới lạ với thị trường lao động tại Việt Nam. Thế nhưng, khi thị trường việc làm ngày càng trở nên cạnh tranh như hiện nay, ứng viên không chỉ cần kỹ năng mà còn cần phải có chuyên môn, năng lực thực sự thì với việc lựa chọn làm trái ngành, người lao động sẽ phải đối mặt với nhiều khó khăn và thách thức.
Hiện nhiều học sinh tốt nghiệp THCS lựa chọn mô hình đào tạo 9+, nghĩa là học văn hóa chương trình giáo dục thường xuyên cấp THPT kết hợp học hệ trung cấp tại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp. Hướng đi này không chỉ thể hiện rõ chính sách phân luồng đào tạo nghề sau THCS của Nhà nước mà còn giúp các em chủ động gia nhập thị trường lao động.
Nếu kỳ thi vào 10 được đánh giá khá căng thẳng thì mô hình 9+ có thể xem là hướng đi phù hơp hiện được nhiều học sinh tốt nghiệp THCS lựa chọn. Hướng đi này không chỉ thể hiện rõ chính sách phân luồng đào tạo sau THCS của Nhà nước mà giúp các em chủ động gia nhập thị trường lao động.
Theo kết quả nghiên cứu từ một nhóm các chuyên gia của Trường Quốc tế - Đại học Quốc gia Hà Nội, tỷ lệ sinh viên tốt nghiệp làm trái ngành là trên 24%. Trong đó, nhiều ngành tỷ lệ cử nhân ra trường làm không đúng ngành, đúng nghề lên đến hơn 60%. Vậy tấm bằng đại học có đang thực sự bị lãng phí, khi người học không được đặt vào đúng vị trí công việc được ghi danh?
Tại nhiều địa phương, trong đó có Hà Nội chỉ có khoảng 60-70% số thí sinh đỗ vào lớp 10 công lập. Vì vậy, mô hình đào tạo 9+ (học văn hóa chương trình giáo dục thường xuyên cấp THPT kết hợp học nghề hệ trung cấp tại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp) hiện được nhiều học sinh tốt nghiệp THCS lựa chọn. Hướng đi này không chỉ thể hiện rõ chính sách phân luồng đào tạo nghề sau THCS của nhà nước, mà giúp các em chủ động gia nhập thị trường lao động.
Thời điểm này được xem là giai đoạn 'nước rút' đối với mỗi sĩ tử cho kì thi tuyển sinh vào lớp 10. Cuộc đua vào lớp 10 tạo không ít áp lực cho phụ huynh và học sinh. Tuy nhiên, thí sinh hoàn toàn có nhiều sự lựa chọn khác nếu như các em không đỗ vào trường THPT công lập.
Nếu như tiêu chí chọn nghề quan trọng nhất của những thế hệ trước đây là một công việc ổn định, thì thế hệ Gen Z hiện nay đang hướng đến những ngành mới mẻ, không chú trọng thu nhập cao hay ổn định mà thay vào đó là đề cao tính trải nghiệm cao, thể hiện được cá tính của bản thân. Điều đó dẫn đến nhiều ý kiến cho rằng Gen Z là thế hệ nổi loạn, thích nhảy việc và không có tinh thần trách nhiệm. Liệu những đánh giá trên về Gen Z có đúng hay không? Chúng ta sẽ cùng gặp lại chuyên gia tâm lý Trần Thành Nam để cùng tìm hiểu thêm về vấn đề này.
Được sinh ra và lớn lên trong thời đại công nghệ hiện đại nên thế hệ Gen Z có được thuận lợi trong việc lựa chọn và nắm bắt thông tin. Đây là lý do tại sao lực lượng lao động mới này có khả năng làm việc đa nhiệm tốt hơn các thế hệ trước. Đặc biệt, là những công dân toàn cầu, họ còn có thể lựa chọn ngành nghề chẳng liên quan gì đến ngành học, thậm chí với nhiều bạn trẻ coi bằng đại học chỉ là một bước trong hành trình của mình.
Học đại học hay cao đẳng, thậm chí là học để lấy chứng chỉ nghề nghiệp sẽ là lựa chọn riêng của mỗi thí sinh tùy theo điều kiện, khả năng của bản thân. Để giúp thí sinh có được quyết định đúng đắn trong việc chọn ngành nghề thì việc định hướng nghề nghiệp ngay từ khối phổ thông đóng vai trò vô cùng quan trọng.
Thời điểm này, học sinh lớp 12 đang phải đắn đo lựa chọn ngành mình sẽ học trong tương lai. Có thể tìm thấy các hướng dẫn chọn ngành, chọn nghề ở nhiều nơi. Ngay trên các nền tảng mạng xã hội, nội dung chia sẻ về định hướng nghề nghiệp, ngành học cũng được nhiều cá nhân khai thác. Đáng nói, những đoạn video "Ngành học vô dụng nhất" lại thu hút hàng nghìn đến hàng chục nghìn lượt xem trên Tiktok càng khiến cho học sinh hoang mang trước ngưỡng cửa nghề nghiệp.
"Định vị bản thân" là chủ đề của chương trình hướng nghiệp dành cho học sinh THPT, nhằm giúp các em lựa chọn nghề nghiệp theo năng lực và hoàn cảnh gia đình, phù hợp với sự phát triển của xã hội.
Bên cạnh cơ chế, chính sách hỗ trợ, vốn tín dụng...hiện nhiều doanh nghiệp vẫn đang phải đau đầu tìm kiếm lời giải cho bài toán nhân lực, đặc biệt là lao động chất lượng cao. Nghịch lý nhiều doanh nghiệp "khát" lao động, trong khi số lao động thất nghiệp vẫn tăng cao đã và đang diễn ra, đặc biệt đối với nhiều ngành nghề đòi hỏi kỹ năng và tay nghề trong lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ.
Tại Ngày hội Việc làm Công nghệ dành cho sinh viên được tổ chức sáng 1/4 tại trường Đại học Công nghệ, Đại học Quốc gia Hà Nội, rất đông doanh nghiệp đã có mặt và trực tiếp tham gia tuyển dụng nguồn nhân lực cho đơn vị mình.
Mùa tuyển sinh lớn nhất trong năm đã bắt đầu. Trong khi cuộc đua vào các trường đại học diễn ra quyết liệt, thì khối trường đào tạo nghề kỹ thuật, lao động có tay nghề vẫn khó tuyển sinh. Vậy làm thế nào để thu hút thí sinh vào các ngành nghề khó tuyển, đây cũng là bài toán đặt ra với nhiều địa phương muốn có nguồn nhân lực để phát triển kinh tế xã hội.
Nếu như trước đây, tốt nghiệp đại học được coi là điều kiện cơ bản để có cơ hội việc làm tốt, thì ngày nay trong bối cảnh toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế sâu rộng, ngày càng có nhiều người lựa chọn học sau đại học. Đây cũng là chương trình kết nối và tư vấn sau Đại học với chủ đề “Hành trình vươn tới những tầm cao” được tổ chức sáng nay 26/3 tại trường Đại học Ngoại thương Hà Nội.
Trong xu thế phát triển công nghiệp 4.0, ngành công nghệ điện - điện tử đã được nhiều bạn trẻ lựa chọn. Để có được những định hướng rõ hơn về ngành này, mời quý khán giả theo dõi cuộc trao đổi với PGS-TS Nguyễn Đức Minh, Trưởng khoa Điện - Điện tử, Đại học Bách khoa Hà Nội.
Cùng với sự phát triển mạnh mẽ của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, nhu cầu sử dụng các thiết bị điện, điện tử, vi mạch điện tử, các bộ điều khiển hiện đại ngày càng tăng cao, đòi hỏi nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực này ngày càng nhiều. Đây chính là cơ hội việc làm cho sinh viên ngành công nghệ.
Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp (Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội) đặt mục tiêu phấn đấu tuyển sinh đào tạo nghề năm 2023 đạt 2.295.000 người, đạt 110% so với kế hoạch năm 2022.
Tìm kiếm nguồn nhân sự chất lượng cao tại Việt Nam hiện là mục tiêu của nhiều Tập đoàn công nghệ lớn trên thế giới như Google, Apple, Samsung...hay gần đây nhất là Metaverse. Mức lương cao, cơ hội thăng tiến trong công việc là những tiêu chí cạnh tranh nguồn nhân sự của các hãng.
Bộ Giáo dục và Đào tạo vừa ban hành Thông tư quy định Toán, Ngữ văn, Lịch sử là 3 môn học bắt buộc đối với học sinh trong các cơ sở giáo dục nghề nghiệp.
Mang lại những cái nhìn mới về thị trường lao động Thủ đô, cũng như định hướng về đào tạo nghề đáp ứng nhu cầu thị trường lao động, Ngày hội gắn kết giáo dục Thủ đô với thị trường lao động 2022 đã thu hút hơn 8.000 học sinh THCS, THPT, Trung tâm nghề nghiệp giáo dục thường xuyên tham gia.
Nhằm nâng cao chất lượng giáo dục nghề nghiệp Thủ đô, gắn đào tạo nghề với nhu cầu tuyển dụng của doanh nghiệp và thị trường lao động, đồng thời đẩy mạnh công tác tuyên truyền tư vấn, hướng nghiệp, phân luồng học sinh trung học cơ sở, trung học phổ thông, giới thiệu việc làm cho sinh viên năm cuối các cơ sở giáo dục nghề nghiệp và người lao động trên địa bàn thành phố, Sở Lao động, Thương binh và Xã hội Hà Nội đã tổ chức hội nghị gắn kết giáo dục nghề nghiệp Thủ đô với thị trường lao động năm 2022.
Rèn luyện thói quen đọc sách cho học sinh, giúp các em nâng cao sự hiểu biết và phát triển kỹ năng sống là một trong những nhiệm vụ quan trọng. Qua đó, vừa phát huy tối đa vai trò của thư viện trường học, vừa phát triển văn hóa đọc trong môi trường học đường.
Tính đến tháng 11/2022, các cơ sở giáo dục nghề nghiệp và cơ sở hoạt động giáo dục nghề nghiệp toàn thành phố Hà Nội đã tuyển sinh và đào tạo cho gần 250.000 lượt người.
Lần đầu tiên, một cuộc thi tranh biện có quy mô toàn quốc được tổ chức dành riêng cho lứa tuổi học sinh THCS với tên gọi Vietnam Middle School Debate Championship.
Chỉ còn vài tháng việc chuẩn bị cho kỳ thi tốt nghiệp THPT Quốc gia 2023 sẽ diễn ra. Vậy thời điểm này đã phù hợp để hướng nghiệp cho học sinh?
Ngày 26/11, Trường ĐH Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội tổ chức Ngày hội việc làm năm 2022. Dù thời tiết không được thuận lợi, nhưng ước tính, gần 10.000 sinh viên đã đến ngày hội để tìm kiếm cơ hội việc làm.
Những năm trở lại đây, Logistics đang trở thành một từ khoá tìm kiếm thu hút người đọc trên các nền tảng mạng xã hội và thực tiễn.
Ngày 26/11, Trường THCS Thăng Long (quận Ba Đình) tổ chức tư vấn hướng nghiệp 'Bí kíp luyện rồng' nhằm định hướng tương lai cho học sinh khối 9.
Theo đánh giá của Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp, các ngành nghề đang được đào tạo hiện đa dạng và bao phủ trên nhiều lĩnh vực, đáp ứng được nhu cầu.
Liên kết đại học - doanh nghiệp trong bối cảnh đòi hỏi về chất lượng nhân lực ngày càng cao là nhiệm vụ sống còn của các trường.
Nghị định 116 của Chính phủ là giải pháp thiết thực nhằm chăm lo đội ngũ giáo viên tương lai, góp phần tăng sức hút cho ngành Sư phạm.
Lần đầu tiên trong chương trình giáo dục bậc THPT xuất hiện một hoạt động giáo dục với yêu cầu bắt buộc nhưng hiện nhiều trường không có giáo viên chuyên trách.
Bố mẹ đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ con cái đưa ra quyết định về định hướng tương lai. Trong một tương lai không ngừng thay đổi, tư duy đổi mới và góc nhìn toàn cảnh sẽ giúp phụ huynh cùng con đưa ra lựa chọn nghề nghiệp đúng đắn.
Học sinh ở Singapore, Australia, Canada và Mỹ tham vấn chuyên gia, tham gia hoạt động định hướng và các câu lạc bộ để quyết định nghề nghiệp tương lai.
Sáng 30/10, tại thành phố Đà Lạt (tỉnh Lâm Đồng), Hội đồng Đội Trung ương tổ chức chương trình “Tuổi trẻ Việt Nam - Rèn đức luyện tài, dẫn dắt tương lai” với chủ đề “Năng lượng yêu thương dẫn dắt tương lai - Lead With Lof” nhằm xây dựng môi trường học hỏi, khám phá bản thân, kiến tạo tương lai cho đội viên, thiếu niên.
'Liệu có chọn sai ngành?', 'Làm việc ở đâu?', 'Lương bao nhiêu?'... là những nỗi lo của sinh viên năm cuối trước khi tốt nghiệp.
Theo thống kê, năm 2021, số sinh viên tốt nghiệp làm đúng ngành đào tạo là 56%, số còn lại chỉ liên quan đến ngành đào tạo là 25%, thậm chí không liên quan đến ngành đào tạo là 19%.
Theo báo cáo, trong tổng số lao động thất nghiệp, lao động có trình độ cao đẳng, đại học trở lên thất nghiệp chiếm tỷ lệ 30,8%
Mô hình giáo dục hướng nghiệp đã có nhiều trên thế giới, tuy nhiên ở Việt Nam dường như các trường học còn đang tập trung nhiều hơn đến việc dạy học các môn học để thi nhiều hơn là Hướng nghiệp.
Trong những năm qua, công tác xây dựng và triển khai hiệu quả các chương trình, kế hoạch đào tạo nghề, giải quyết việc làm cho thanh niên ở nước ta đạt được những kết quả tích cực, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đồng thời giúp thanh niên có việc làm ổn định, cải thiện đời sống, tăng thu nhập... Tuy nhiên, trước bối cảnh cạnh tranh về lao động và việc làm ngày càng diễn ra mạnh mẽ, công tác hướng nghiệp và đào tạo nghề cho thanh niên cần được quan tâm hơn nữa.
0