Bên vách giếng xưa
Nhớ những ngày hè, bố tôi dạo quanh khu vườn, chọn vị trí thích hợp để đào giếng. Quê tôi ở miền núi nên việc đào giếng rất khó khăn, đụng cuốc chỗ nào cũng chỉ toàn đá sỏi. Cuối cùng bố chọn một mảnh đất trống nằm cạnh lối nhỏ dẫn xuống vườn rau, cách căn bếp một vạt dong riềng.
Từng nhát cuốc chim sắc nhọn va vào đất đá chan chát, tóe lên những tia lửa xanh đỏ. Bố vừa đào, vừa xúc đất bỏ vào cái xô để nội kéo lên bờ. Đôi tay bố phồng rộm đỏ tấy, những giọt mồ hôi nồng mặn nhỏ long tong, thấm đẫm trong từng thớ đất. Tấm lưng trần của bố ướt nhèm như tắm, bóng loáng dưới ánh nắng chói chang.
Ngày qua ngày, giếng sâu dần, hun hút. Bố thả một cái thang tre dài tương đương với độ sâu của giếng để trèo lên trèo xuống. Chị em tôi đứng ngấp nghé trên mép giếng lởm chởm, ẩm ướt. Ngắm nghía những dòng mạch ngầm lăn tăn phun ra từ lớp đá sỏi, vỗ tay reo hò. Có giếng, niềm vui tuổi thơ như được chắp thêm đôi cánh rộng dài hồn nhiên. Có giếng, nhà tôi có thêm một tài sản quý giá, thân thương gần gũi như tình quê da diết mát lành.
Mẹ tôi không phải ngày hai buổi với đôi thùng kĩu kịt sang bên kia đồi để xin nước về dùng như trước kia nữa. Nhưng chiếc đòn gánh tre vẫn dẻo dai trên đôi vai gầy của mẹ. Bàn chân mẹ cần mẫn bấm ngón trên lối nhỏ dẫn xuống khu vườn để tưới cây mỗi sáng, mỗi chiều. Khóm húng quế, khóm sả, hương nhu tỏa hương thơm, rung rinh hứng những giọt nước giếng trong lành.
Ngày nắng nôi bỏng rát, mẹ pha nước chanh đường trong cái can nhựa lớn, vặn nắp thật chặt rồi buộc dây thả xuống giếng để ngâm. Cái can nằm im dưới đáy giếng từ sáng đến trưa thì được kéo lên. Lũ con thích thú uống từng ngụm ngọt ngào mát lạnh như được ướp đá.
Nhớ những buổi chị em tôi hụp lặn dưới khe suối để mò cua bắt ốc. Mặt mũi đầu tóc lấm lem bùn đất, thích thú tranh nhau xối từng gàu nước mát rượi từ đầu đến chân.
Nhớ những đêm hè trăng thanh, lũ trẻ chơi trò trốn tìm, nấp lom khom sau thành giếng, sau cây ngũ gia bì lấp ló từng chùm quả chín tươi vàng mọng. Tiếng reo, tiếng cười khúc khích tan giữa không gian lồng lộng gió, ngợp ánh trăng đã trở thành dư âm kỳ diệu của tuổi thần tiên.
Những đêm hè trăng thanh, tôi và chị gái rửa bát, giặt đồ, tíu tít chuyện trò rồi ngân nga những bài hát về quê hương. Tiếng kéo cần két két, tiếng gàu va vào thành giếng bồm bộp. Tiếng cây lá lao xao. Tiếng dế nỉ non dưới vồng khoai xanh thẫm. Ánh trăng thăm thẳm soi gương. Chiếc gàu chạm vào trăng. Trăng vỡ tan nhấp nháy. Bản giao hưởng đêm hè chưa khi nào đắm say hơn thế.
Thời gian trôi, giếng dần dần già nua cũ kỹ. Vành đất thô ráp gợi nhớ nhát cuốc nặng nhọc, vất vả của bố giờ đã phủ kín bằng những bụi dương xỉ gầy gò và đám rêu li ti xanh mướt. Cây bưởi, ngoảnh đi ngoảnh lại cành lá đã sum suê vươn ra che mát một khoảng trời. Giếng âm thầm chứng kiến bao thăng trầm, đổi thay của quê hương, của gia đình tôi. Vì công việc, bố mẹ tôi phải bán căn nhà thân yêu để chuyển về thành phố. Từ độ ấy, tôi xa giếng, xa quê.
Lúc tôi mải miết lập nghiệp ở một miền đất mới xa xôi thì giếng xưa chỉ còn trong thước phim ký ức.
Tôi tự vấn lương tâm bao điều không lời giải đáp. Chỉ biết rằng mình là kẻ tha hương với món nợ quê không bao giờ trả hết. Chỉ biết lấy nỗi nhớ khắc khoải để bù đắp cho những kỷ niệm bị bỏ rơi trên bao ngả đường tôi đã đi qua. Nỗi nhớ đưa tôi về bên giếng xưa. Thấp thoáng bước chân tảo tần của mẹ, thấp thoáng chiếc lưng còng gánh nặng nỗi lo toan của bà nội với lời nói dịu dàng: "Con gái mà gội đầu bằng nước giếng nấu với lá thơm tóc sẽ mượt lắm!".
Ngày hè ở phố, một chút mệt mỏi, một chút yếu lòng trước những va vấp xô đẩy của cuộc đời. Tôi chìm vào giấc mơ về đêm trăng mùa hạ, bên vách giếng xưa rộn rã dư âm, thẳm sâu mạch nguồn đầy ắp.
Có một người được sinh ra và lớn lên nơi mảnh đất phương Nam đầy nắng gió. Cô luôn ao ước được chiêm ngưỡng vẻ rêu phong cổ kính, được đắm mình trong tiết thu se sắt hay cái giá rét của ngày đông phố cổ, được ngắm nhìn những phụ nữ Hà Thành với nét duyên dáng đặc trưng của mình… Và rồi cô cũng có dịp đến thăm mảnh đất kinh kỳ với bao háo hức, mong chờ.
Thời tiết năm nay khác hẳn năm trước. Năm trước mưa thường ghé lúc chiều chiều, mưa từng hồi nặng hạt kéo theo nước dâng ngập lối. Năm nay mưa đỏng đảnh và bất chợt, cứ đến rồi đi, bất kể thời gian nào trong ngày. Mưa đi ngang tưới mát con phố nhỏ, mưa vô tình làm ướt góc sân mới hôm trước còn đắm mình trong cái nắng oi ả. Có người cũng quen dần với sự thất thường ấy của những ngày mưa.
Có một người nhìn vườn thu qua ô cửa sổ, thấy cây lá reo vui, trái chín gọi mời. Mùi hương quen thuộc mỗi mùa thu lại dậy lên trong gió thoảng. Cây thị góc vườn, cây ổi bờ ao bao năm nay vẫn đúng hẹn đơm hoa kết trái để mỗi khi thu về lại lặng lẽ tỏa hương. Gió thu xao động, trái chín đung đưa.
Mùi hương hoa sử quân tử trong đêm mưa luôn dịu dàng ôm ấp tôi sau ngày dài mỏi mệt. Có một người cũng như tôi, vẫn nhìn thấy loài hoa quen thuộc ấy hằng ngày, thế mà phải vào một đêm mưa tan, cô ấy mới nhận ra hương thơm của sử quân tử có thể khiến người ta thấy bình an đến vậy.
Một ngày cuối hạ ở Tứ Xuyên, Trung Quốc, khi những tán cây ngô đồng dần trở nên vàng vọt, lòng một người không khỏi nao nao nhớ mùa thu Hà Nội. Đó cũng là lý do dẫu sống xa xứ nhưng người đó thường giữ thói quen quay trở về Hà Nội vào mùa thu. Cũng bởi, mùa thu trong ký ức của nhiều người Hà Nội có một hương vị rất riêng biệt, chẳng thể trộn lẫn với bất kỳ nơi nào.
Có một người ngồi trong quán nhâm nhi từng ngụm café. Nhìn ngắm không gian được bài trí theo lối cổ xưa, những vật dụng xưa cũ, những ký ức chợt ùa về. Những vui buồn, sung sướng hay khổ đau đều như một thước phim quay chậm từ từ hiện ra trong trí óc cô. Một bản nhạc không lời nhiều âm sắc khiến cô chầm chậm đi ngược dòng thời gian.
0