Chuyện gì xảy ra nếu Nga rút căn cứ khỏi Syria?
Syria từ lâu giữ vị trí quan trọng đối với Nga, không chỉ vì là đồng minh địa chính trị, mà còn vì các cơ sở quân sự quan trọng như căn cứ Không quân Hmeimim và căn cứ Hải quân Tartus. Các căn cứ của Syria là nền tảng cho khả năng thể hiện sức mạnh của Moscow ở Trung Đông và châu Phi - đóng vai trò là trung tâm điều phối quân đội, lính đánh thuê và vũ khí. Căn cứ hải quân ở Tartus là điểm tiếp tế và sửa chữa duy nhất cho hải quân Nga ở Địa Trung Hải.
Do đó, sự sụp đổ của chính quyền cựu Tổng thống Basha al Assad làm phức tạp thêm vị thế của Nga tại Syria. Mặc dù các hình ảnh từ thực địa cho thấy, Nga đang rút quân khỏi tiền tuyến ở Syria, nhưng nước này vẫn duy trì sự hiện diện tại hai căn cứ chính. Các hình ảnh vệ tinh gần đây cho thấy. máy bay Antonov AN-124 đang hoạt động tại căn cứ Hmeimim có thể đang trong quá trình vận chuyển hàng hóa. Điện Kremlin tuyên bố rằng, chính quyền mới của phe đối lập ở Syria đã đảm bảo an ninh cho các căn cứ quân sự và phái bộ ngoại giao của Nga, nhưng khả năng tồn tại lâu dài của chúng dường như vẫn chưa chắc chắn.
Mặt khác, các nhóm đối lập hiện đang kiểm soát nhiều khu vực ở Syria, bao gồm những nơi từng bị Nga không kích dữ dội trong cuộc xung đột ở Aleppo và Idlib. Điều này khiến cho việc duy trì sự hiện diện quân sự của Nga sẽ gặp nhiều khó khăn hơn trong tương lai. Nếu mất các căn cứ ở Syria, khả năng hoạt động hậu cần đến châu Phi sẽ bị gián đoạn nghiêm trọng. Mặt khác, nếu phải rút quân khỏi Syria, Nga sẽ mất các khoản đầu tư cùng những khoản cho vay hàng triệu USD cho chính phủ ông Assad. Ngoài ra, những nỗ lực quân sự và ngoại giao mà Nga đã bỏ ra nhiều năm qua để bảo vệ ông Assad sẽ “đổ sông đổ bể”.
Ông Nikolay Kozhanov, Phó giáo sư tại Trung tâm Nghiên cứu Vùng Vịnh thuộc Đại học Qatar kiêm nhà nghiên cứu của Chương trình Nga và Á - Âu nhận định: “Nếu phải từ bỏ căn cứ ở Syria, Nga sẽ cần khẩn trương tái cấu trúc lại tuyến hậu cần. Họ có thể làm điều này, nhưng nó sẽ đòi hỏi tiền bạc, thời gian và công sức”.
Hiện diện quân sự ở Syria từ lâu được xem là biểu tượng cho tầm ảnh hưởng chính trị của Nga trong những vấn đề Trung Đông, cũng như uy tín của Moscow đối với các đối tác. Những căn cứ này giúp Nga thể hiện sức mạnh ở Địa Trung Hải và duy trì chỗ đứng tại Trung Đông.
Theo các nhà phân tích, trong trường hợp Moscow không đạt được thỏa thuận với các nhà lãnh đạo mới ở Syria, khả năng duy trì sự hiện diện trên biển ở Địa Trung Hải sẽ bị hạn chế. Để đề phòng khả năng này, Nga đang cân nhắc đàm phán thỏa thuận về một căn cứ hải quân mới ở miền Đông Libya.
Tổng thống Nga Vladimir Putin nói: “Nga đến Syria cách đây 10 năm để không tạo ra một vùng đất khủng bố giống như những gì chúng ta đã thấy ở một số quốc gia khác, chẳng hạn như ở Afghanistan. Nhìn chung, Nga đã đạt được mục tiêu của mình ở Syria. Về tình hình ở Syria, chúng tôi mong muốn duy trì quan hệ với các nhóm đối lập và các quốc gia trong khu vực. Phần lớn họ muốn chúng tôi giữ lại các căn cứ quân sự của mình ở Syria. Chúng tôi đang cân nhắc về điều đó”.
Nga đã rút dần các hệ thống phòng không tiên tiến và các loại vũ khí tinh vi khác khỏi các căn cứ ở Syria và chuyển chúng đến Libya. Các nhà phân tích cho rằng các căn cứ không quân và hải quân ở Libya sẽ không thể bù đắp hoàn toàn những gì Nga có thể mất ở Syria. Theo cựu sĩ quan không quân Nga Gleb Irisov, người từng phục vụ tại căn cứ Khmeimim của Nga ở Syria, việc dừng chân tiếp nhiên liệu tại Libya trước khi tới châu Phi sẽ hạn chế rất nhiều tải trọng thiết bị mà Moscow có thể vận chuyển. Tuy nhiên, với bối cảnh chính trị hiện nay, đây nhiều khả năng là lựa chọn khả thi nhất.
Việc phe đối lập lên nắm quyền ở Syria có thể làm suy yếu mục tiêu địa chính trị của Nga trong việc tạo đối trọng với Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) và Mỹ ở khu vực Trung Đông. Tuy nhiên, Moscow có thể thích nghi bằng cách tăng cường liên minh khác trong khu vực, như với Iran hoặc các lực lượng thân Nga khác.
Do đó, giới quan sát cho rằng, thiệt hại về chiến thuật và chiến lược của Nga ở Syria không phải là quá lớn. Theo ông Talha Yavuz, nhà phân tích của tờ Daily Sabah, chính phủ chuyển tiếp mới ở Syria thậm chí mong muốn duy trì quan hệ với Nga để cân bằng quyền lực, tránh nguy cơ gây hấn từ Israel. Hơn nữa, Nga cũng có thể tận dụng quan hệ gần gũi với Thổ Nhĩ Kỳ - một cường quốc khu vực, để tháo gỡ thế khó ở Syria.
Bên cạnh đó, Nga còn một số ưu thế khác mà phe đối lập Syria muốn tiếp cận, từ các khoản thanh toán tài chính cho đến thiết bị quân sự hoặc dầu mỏ. Nga cũng có thể xúc tiến trao danh tính hợp pháp cho chính phủ mới ở Syria. Các chính phủ phương Tây hiện vẫn liệt nhóm Hayat Tahrir al-Sham - đứng đầu phe đối lập ở Syria là một tổ chức khủng bố, nhưng Nga - với lá phiếu thường trực trong Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, có thể giúp xóa bỏ danh xưng đó.
Có thể nói, việc Nga rút khỏi Syria nhấn mạnh động lực thay đổi trong chính sách đối ngoại của nước này. Nó phản ánh sự điều chỉnh trong cách tiếp cận nhằm bảo vệ lợi ích quân sự và chiến lược lâu dài của Moscow tại khu vực, cũng như khẳng định vị thế cường quốc toàn cầu có khả năng hoạt động trên nhiều mặt trận.
Diễn biến ở Syria có tác động đến Nga trong xung đột Ukraine
Từ mùa thu năm ngoái, Nga đã chuyển một số quân và thiết bị từ Syria đến chiến trường ở Ukraine. Do vậy, theo các chuyên gia, bất ổn ở Syria chỉ ảnh hưởng hạn chế đến cục diện xung đột Nga - Ukraine. Cuộc chiến ở Ukraine được cho vẫn là ưu tiên chiến lược của Nga.
Nhà nghiên cứu Marina Miron thuộc Khoa Nghiên cứu Chiến tranh của Cao đẳng Hoàng gia London cho hay, thời điểm này không lý tưởng với Nga nhưng Moscow vẫn đang chiếm ưu thế ở Ukraine và có đủ khả năng để duy trì một lực lượng nhỏ hoạt động tại Syria.
Những tháng gần đây, Nga đạt được tốc độ tiến công ở miền Đông nhanh chưa từng có kể từ khi xung đột nổ ra cách đây gần 3 năm, bất chấp việc Ukraine tấn công vào tỉnh biên giới Kursk.
Ông Andriy Kovalenko, Giám đốc Trung tâm Chống Thông tin sai lệch tại Hội đồng Quốc phòng và An ninh Quốc gia Ukraine đánh giá sự sụp đổ của chính quyền cựu Tổng thống Basha al Assad ở Syria sẽ không ảnh hưởng đến cuộc chiến ở Ukraine.
"Nhiều người suy đoán rằng, Nga bây giờ sẽ tập trung lực lượng vào cuộc chiến ở Ukraine... Syria không ảnh hưởng đến khả năng của Nga trong cuộc chiến Ukraine", ông nói.
Trong khi đó, Mỹ đang tìm cách mở rộng ảnh hưởng ở Syria, với một số chuyến thăm ngoại giao thời gian gần đây. Theo các nhà phân tích, mục tiêu thực sự trong chiến lược của Mỹ ở Syria là nhằm tạo ra đòn bẩy đối với Moscow trong vấn đề Ukraine, buộc Tổng thống Nga Vladimir Putin phải lựa chọn giữa việc đạt thỏa thuận đàm phán hòa bình ở Ukraine hoặc mất vị trí then chốt trong việc triển khai lực lượng trên toàn khu vực Địa Trung Hải. Tuy nhiên, Nga dường như không mấy bận tâm về sức ép này. Các báo cáo cho thấy, Nga đang sơ tán một số tàu và thiết bị khỏi căn cứ hải quân Tartus ở miền Tây Syria.
Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) nhận định, Nga nhiều khả năng sẽ tái triển khai các tàu đến các căn cứ của mình ở phía tây bắc nước Nga và tỉnh Kaliningrad nằm trên biển Baltic, giáp với nhiều quốc gia NATO.
Tờ Financial Times của Mỹ ngày 22/12 đưa tin, Tổng thống đắc cử Donald Trump đang đẩy mạnh việc rút nước Mỹ khỏi Tổ chức Y tế thế giới (WHO) ngay vào ngày đầu tiên chính quyền mới chính thức hoạt động. Các chuyên gia cho rằng nếu điều này xảy ra sẽ gây ra thảm họa cho ngành y tế toàn cầu.
Syria hiện đang trở thành điểm nóng chính trị, nơi các cường quốc tranh giành ảnh hưởng thông qua các chiến lược ngoại giao, quân sự và kinh tế. Vậy những quốc gia nào đang định hình vận mệnh Syria?
Syria đang trở thành điểm nóng chính trị, nơi các cường quốc tranh giành ảnh hưởng thông qua các chiến lược ngoại giao, quân sự và kinh tế. Nếu Thổ Nhĩ Kỳ và Israel được xem là nhân tố mới định hình tương lai của Syria, thì cuộc chính biến ở quốc gia Trung Đông này đẩy Nga vào thế tiến thoái lưỡng nan giữa việc “rút quân hay duy trì sự hiện diện” vào thời điểm xung đột ở Ukraine đang ở giai đoạn quan trọng.
Tây Ban Nha đã khởi động giải xổ số đặc biệt mùa Giáng sinh với tổng giá trị giải thưởng lên tới 2,7 tỷ euro (tương đương 2,8 tỷ USD).
Lễ hội khinh khí cầu lần thứ 5 đã được tổ chức tại Qatar, với khoảng 60 chiếc nhiều hình dạng và chủ đề khác nhau của các đội thuộc 21 quốc gia.
Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu cảnh báo sẽ có hành động đáp trả lực lượng Houthi tại Yemen, sau vụ tấn công bằng tên lửa của nhóm này nhằm vào thủ đô Tel Aviv.
0