Đặc sắc tục ‘Pây tái’ sêu tết mẹ vợ của người Tày
Với người Tày, ngày rằm tháng Bảy (âm lịch) còn được gọi bằng một cái tên khác là Tết “Pây tái” hoặc “chầu tái”.
Rằm tháng 7 là một trong những lễ tết lớn của người Tày Bắc Kạn. Là ăn rằm, nhưng người Tày nơi đây lại ăn vào ngày 14 (âm lịch) chứ không phải 15.
Sở dĩ người Tày ăn rằm vào ngày 14 hay còn gọi là chin slíp slí bởi ý nghĩa đặc biệt của lễ tết độc đáo này. Chin slíp slí còn được hiểu là Tết mẹ vợ, là ngày mà các chàng rể báo hiếu người đã có công sinh thành, dưỡng dục vợ của mình.
Vào ngày 14/7 (âm lịch) hằng năm, khi trời còn chưa kịp sáng, các chàng rể người Tày ở Bắc Kạn đã rục rịch chuẩn bị bánh trái, hoa quả và đôi vịt béo mang đến nhà bố mẹ vợ. Những công việc thường nhật từ nấu nướng, làm bún hay thậm chí đan lồng nhốt vịt cũng được những chàng rể Tày tự tay làm lấy.
Theo tín niệm văn hóa Tày, số chẵn biểu thị cho số âm, tương ứng với người phụ nữ. Người Tày Bắc Kạn chọn ngày 14 để ăn rằm bởi đó là ngày chẵn và cũng là ngày sát với ngày rằm hơn cả.
Anh Đồng Văn Tuyên, ở thôn Bản Tưn, xã Xuân Lạc, huyện Chợ Đồn, tỉnh Bắc Kạn, chia sẻ: “Đối với người Tày Bắc Kạn, với ngày rằm tháng 7, chúng tôi chuẩn bị bánh trái, vịt, hoa quả thăm gia đình bố mẹ vợ, mục đích cảm ơn bố mẹ vợ chăm sóc vợ của mình”.
Những thứ được người Tày cho là mang tính âm có thể kể đến cái quây, cái sọt, con sông, con suối. Và con vật không thể thiếu để Pây tái (đi Tết mẹ vợ) của những chàng rể người Tày là con vịt chứ không phải con gà, bởi thuộc tính bơi lội, kiếm ăn ở dưới nước của con vật này đại diện cho tính âm. Chính bởi điều đó mà con vịt được lựa chọn để làm quà biếu mẹ vợ trong ngày lễ tết đặc sắc này của người Tày.
Chọn ra một ngày để báo hiếu mẹ vợ là cách mà người Tày giáo dục con cái về công lao của những người vợ, người mẹ trong cộng đồng. Pây tái được người Tày Bắc Kạn gìn giữ, duy trì và trở thành một mỹ tục không thể thiếu trong đời sống văn hóa Tày.
