ĐÀI PHÁT THANH
& TRUYỀN HÌNH HÀ NỘI

Môi trường nước ngọt chỉ chiếm 1% bề mặt hành tinh, nhưng nuôi dưỡng 10% loài động vật và phần lớn sự đa dạng sinh học quý giá này đang có nguy cơ tuyệt chủng rất cao.

Trong một bài báo của tạp chí Nature, đồng tác giả Ian Harrison cho biết, trong số 23.500 loài được nghiên cứu, gần 1/4 được phân loại là dễ bị tổn thương, có nguy cơ tuyệt chủng hoặc cực kỳ nguy cấp. Hầu như mọi con sông lớn ở Bắc Mỹ và châu Âu đều đã bị con người tác động mạnh mẽ - bao gồm cả các đập lớn để làm thủy điện và hồ chứa nước.

Ông Ian Harrison, đồng Chủ tịch Ủy ban bảo tồn nước ngọt, cho biết: “24% là một tỷ lệ rất lớn. Chúng ta đã biết từ lâu rằng sinh vật nước ngọt luôn bị đe dọa nhiều hơn các loài sinh vật biển và trên cạn, các mối đe dọa này có thể lan truyền từ thượng nguồn đến hạ nguồn”.

Các hệ sinh thái nước ngọt dễ bị tổn thương do liên quan mật thiết đến cuộc sống của con người, khác với sự bao la của đại dương. Sự kết nối giữa các hệ thống nước ngọt cũng là yếu tố quan trọng. Ví dụ, ô nhiễm ở thượng nguồn có thể nhanh chóng lan ra cả dòng sông.

Theo nghiên cứu, hơn một nửa các loài bị đe dọa trong nghiên cứu này liên quan đến ô nhiễm, 39% bị ảnh hưởng bởi đập thủy điện và khai thác nước, 37% bị tác động bởi sự thay đổi mục đích sử dụng đất và nông nghiệp, 28% bị xâm lấn bởi các loài sinh vật lạ.

Dự án đập thủy điện gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến các loài sinh vật nước ngọt vì nó cản trở sự di chuyển của chúng đến các khu vực sinh sản và làm gián đoạn quá trình giao phối.

“Khi xây dựng đập, bạn sẽ chia cắt dòng chảy, làm cho các loài di cư không thể di chuyển xuống hạ nguồn hoặc ngược lại, khiến quá trình sinh sản của chúng bị cản trở”, ông Ian Harrison cho biết.

Mặc dù các phát hiện này khiến nhiều người lo ngại, nhưng ông Harrison cho rằng vẫn còn hy vọng. Những sáng kiến như dự án phục hồi cá hồi Prairie Creek tại Công viên Quốc gia Redwoods (California) - nơi đã biến đất canh tác thành môi trường sống cho cá hồi - là một ví dụ điển hình về việc bảo vệ các loài di cư như cá hồi, nhằm duy trì môi trường nước ngọt quan trọng cho sự sinh sản của chúng.