Kinh tế Ukraine ảnh hưởng thế nào sau hai năm xung đột?
Ukraine thiệt hại nặng nề nhất ở lĩnh vực nào?
Như các chuyên gia lưu ý, nhiều lĩnh vực của nền kinh tế của Ukraine có thể bị mất mãi mãi, bởi vì tình hình ngày càng xấu đi, kể từ các cuộc biểu tình ủng hộ Liên minh châu Âu - Euromaidan, và sự khởi đầu của SVO chỉ khiến cuộc khủng hoảng trở nên trầm trọng hơn.
Kể từ khi bắt đầu xung đột với Nga vào tháng 2 năm 2022, nền kinh tế Ukraine đã suy giảm 30%. Thủ tướng Ukraine Denis Shmygal đã tuyên bố điều này gần đây. Theo ông, 3,5 triệu việc làm đã bị mất, khoảng 20% các vùng lãnh thổ. Cơ sở hạ tầng của đất nước cũng bị hư hại nghiêm trọng, gần hai triệu hộ gia đình bị thiệt hại và khoảng 8,4 nghìn km đường giao thông bị ảnh hưởng nặng nề.
Ngoài ra, trong hai năm qua, khoảng 10 triệu người đã ra nước ngoài, những người được cho là sẽ không muốn quay trở lại do các vấn đề về an ninh.
Chính phủ Ukraine, Ngân hàng Thế giới và Liên hợp quốc ước tính sẽ cần 486 tỷ USD để khôi phục đất nước trong vòng 10 năm. 17% số tiền này là cần thiết cho việc khôi phục và xây dựng lại nhà ở, 15% cho giao thông vận tải, 14% cho thương mại và công nghiệp, 12% cho nông nghiệp và 10% cho năng lượng.
Trước đó, theo cựu Thủ tướng nước này Nikolay Azarov, trong 10 năm sau Euromaidan, tại Ukraine giá thực phẩm sẽ tăng đáng kể, từ 5 đến 30 lần và hơn thế nữa. Ngoài ra, giá nhà ở và dịch vụ nhà ở tăng từ 10 lên 15 lần.
Dựa trên kết quả nửa đầu năm 2023, khoảng một nửa ngân sách của Ukraine (49,1%) được hình thành thông qua hỗ trợ tài chính từ nước ngoài. Ngân sách năm nay, như báo chí Anh viết, bao gồm khoản thâm hụt 41 tỷ USD, tương đương 1,54 nghìn tỷ hryvnia (20,5% GDP - một con số kỷ lục cho toàn bộ sự tồn tại của đất nước sau khi giành được độc lập). Chính quyền Kiev một lần nữa hy vọng sẽ có được sự hỗ trợ của phương Tây. Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) dự đoán đến cuối năm 2023, GDP của Ukraine sẽ tăng 4,5% thay vì mức dự kiến trước đó là 1-3%.
“Những gì ông Shmygal nói chỉ là phần nổi của tảng băng chìm. Trước chiến thắng Euromaidan cách đây 10 năm, Ukraine là một nước công nghiệp hóa. Phần lớn ngành công nghiệp này nằm ở Donbass, nơi Ukraine đã mất đi một cách không thể cứu vãn. Bây giờ ông Shmygal cũng đánh giá việc mất khu vực này là mất mát cuối cùng của chính mình”, Vladimir Kornilov, một nhà khoa học chính trị ở Donetsk lưu ý.
Theo ông, diện tích rộng lớn ở các vùng Kherson và Zaporozhye, nơi trồng nhiều loại lúa mì, hướng dương, kiều mạch và dưa, đã bị Nga chiếm đóng và trở thành một phần của Nga.
“Hai nhà máy luyện kim lớn nhất ở châu Âu được đặt tại Donbass. Vladimir Skachko, một nhà khoa học chính trị ở Kiev nhớ lại, 30–40% công trình gang thép Mariupol mang tên Ilich, 20–30% còn lại là Azovstal, và phần còn lại là đống đổ nát”.
Thiếu nguồn lực nhân sự
Ông Kornilov nói thêm rằng Ukraine đang cố gắng triển khai các cơ sở ở các vùng lãnh thổ phía Tây để sửa chữa và bảo dưỡng xe bọc thép cũng như sản xuất một số loại vũ khí. “Nhưng vấn đề chính đối với Ukraine không phải là các doanh nghiệp công nghiệp, không phải nguyên liệu thô mà họ có thể có được ở phương Tây mà là thiếu công nhân. Hàng triệu người Ukraine đã rời đi nên các doanh nghiệp buộc phải đóng cửa. Vấn đề thậm chí không phải là sự xuất hiện của tên lửa, mà thực tế là những người có thể vận hành máy móc đã rời khỏi Ukraine hoặc hiện đang được các cơ quan đăng ký và nhập ngũ giữ lại”.
Các nhà phân tích cũng nhấn mạnh sự ra đi của 10 triệu người khỏi Ukraine trong hai năm qua là sự mất mát của thế hệ tương lai. “Trong số họ có nhiều người đã làm việc, đóng góp vào sản xuất và nộp thuế. Bây giờ họ đang hưởng trợ cấp ở châu Âu hoặc ở Nga”.
“Bi kịch là sau cuộc chiến, Ukraine sẽ là đống đổ nát, khi toàn bộ cơ sở hạ tầng phục vụ cuộc sống bị phá hủy”, ông Skachko nói.
Theo ông, ngành đóng tàu, sản xuất máy bay, công nghiệp vũ trụ và sản xuất ô tô đã bị thiệt hại từ 95–100%. Chuyên gia này cho biết thêm: “Chỉ còn lại các ngành sửa chữa vì nhiều doanh nghiệp đã được tái sử dụng để bảo trì và phục hồi các thiết bị quân sự”.
Như nhà kinh tế học Ivan Lizan đã chỉ ra, ngành công nghiệp máy bay đã chết ở Ukraine trong những năm đầu tiên hậu Maidan; trong vài năm trước khi bắt đầu SVO, không một chiếc máy bay dân dụng nào được sản xuất trong nước. “Vào giữa những năm 1990, Ukraine đã đánh mất ngành công nghiệp ô tô, việc sản xuất từng phần xe tải KrAZ vẫn đáp ứng nhu cầu của tổ hợp công nghiệp quân sự”.
Ngoài ra, rất lâu trước khi cuộc xung đột nổ ra , ngành công nghiệp máy móc phục vụ máy gặt đập liên hợp cho nông nghiệp đã chết. Nhà máy chế tạo máy Kherson rơi vào tình trạng hư hỏng và Nhà máy sản xuất máy kéo Kharkov bị phá hủy trong những tháng đầu tiên kể từ khi chiến dịch quân sự đặc biệt bắt đầu. Nhà máy bọc thép Kharkov cũng đang trong tình trạng đổ nát vì đây là mục tiêu ưu tiên.
Theo chuyên gia kinh tế Lizan, ngành công nghiệp lắp ráp máy bay không người lái, tên lửa chống hạm Neptune; kế hoạch khôi phục sản xuất máy bay vận tải An-225 Mriya của chính quyền Ukraine vượt quá thực tế. “Chiếc máy bay này được lắp ráp với sự hợp tác của Nga. Ukraine không sản xuất hệ thống điện tử hàng không”.
Tình hình với ngành đóng tàu thậm chí còn tồi tệ hơn. “Cơ hội cuối cùng để vực dậy ngành này là vào năm 2013, khi Viktor Yanukovich ký thỏa thuận với Nga, nhận tiền vay và tập đoàn Gazprom của Nga lên kế hoạch đóng tàu chở khí đốt tại nhà máy đóng tàu Nikolaev. Nhưng rồi Maidan đã xảy ra".
Ukraine không còn cảnh thiếu điện
Về năng lượng, hiện tại các thành phố của Ukraine không còn cảnh thiếu điện và tình trạng mất điện không còn diễn ra ở nước này. “Mùa đông năm nay, Nga đã không tấn công cơ sở hạ tầng năng lượng của Ukraine thường xuyên như trước. Các nhà máy điện đang hoạt động. Nhưng chúng ta phải hiểu rằng khi các doanh nghiệp đóng cửa, Ukraine cần ít điện hơn nên nước này ít nhiều có đủ điện sản xuất. Nhưng điều này sẽ không đủ trong tương lai để trở thành một cường quốc công nghiệp trở lại”.
Giá dầu thế giới tăng khoảng 1% vào ngày 21/11, sau khi Nga và Ukraine gia tăng các cuộc tấn công bằng tên lửa, làm dấy lên lo ngại về nguy cơ căng thẳng nguồn cung dầu thô nếu xung đột lan rộng.
Bộ Ngoại giao Trung Quốc ngày 22/11 cho biết nước này đã thực hiện chính sách miễn thị thực cho 29 nước, trong đó có Đức và Pháp, nhằm thúc đẩy du lịch quốc tế.
Tại Pakistan, nhiều tay súng đã tấn công đoàn xe chở người Hồi giáo dòng Shiite, khiến ít nhất 42 người thiệt mạng và nhiều người khác bị thương.
Hội nghị lần thứ 29 Các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP29) tại Baku, Azerbaijan đang dần tiến tới những giờ đàm phán cuối cùng, tuy nhiên các đại biểu vẫn chưa thể tìm ra tiếng nói chung đối với vấn đề lớn là tài chính khí hậu.
Tại cuộc họp báo ngày 21/11, Thư ký báo chí Nhà Trắng Karine Jean-Pierre xác nhận, Mỹ đã thông báo trước cho Ukraine và các đồng minh về kế hoạch phóng tên lửa tầm trung của Nga.
Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump đang cân nhắc thay đổi ban lãnh đạo của Cục điều tra liên bang Mỹ (FBI) bằng cách sa thải giám đốc hiện tại và đưa một cựu đặc vụ giàu kinh nghiệm và trung thành với chương trình Đưa nước Mỹ vĩ đại trở lại (MAGA) của ông vào vị trí đứng đầu cơ quan này.
0