Lễ hội đua ghe ngo Sóc Trăng - Văn hóa đặc sắc đồng bào Khmer
Đua ghe ngo là phần hấp dẫn nhất trong lễ hội Ook Om Bok - một trong 3 lễ hội lớn của người Khmer, bên cạnh Tết cổ truyền Chol Chnam Thmay và lễ cúng ông bà Sene Dolta.
Đây được coi là hoạt động rước đặc trưng của cư dân nông nghiệp lúa nước, thể hiện sự biết ơn đối với thần nước đã phù hợp cho người dân một mùa màng bội thu. Tuy nhiên, không chỉ đơn giản là vậy, phong tục đua ghe ngo còn chứa rất nhiều ý nghĩa thiêng liêng đối với đồng bào dân tộc Khmer đang sinh sống tại vùng đất trù phú đồng bằng sông Cửu Long.
Lễ hội đua ghe ngo của người Khmer gồm hai loại: đua trên cạn và đua dưới nước. Đua ghe ngo trên cạn chủ yếu là sự tái hiện, mô phỏng lại cuộc đua ghe dưới nước. Nó thường được tổ chức gắn liền với các lễ hội truyền thống và đó là một trò chơi thường xuất hiện trong phần hội sau các lễ thức truyền thống.
Còn đua ghe ngo dưới nước thì mới chính là hoạt động được trông đợi của bao người dân, du khách vào ngày lễ Cúng Trăng nổi tiếng (rằm tháng 10 âm lịch).
Hàng ngàn lượt khách kéo về Sóc Trăng, nơi tổ chức chính của lễ hội đua ghe Ngo, reo hò cỗ vũ nồng nhiệt cho các đội đua từ nhiều tỉnh thành như Trà Vinh, Hậu Giang, Kiên Giang, Cà Mau, An Giang, Cần Thơ,…cùng nhau về đây tham dự.
Ghe ngo không phải là sản phẩm của bất kỳ cá nhân hay tập thể nào. Mỗi chiếc ghe ngo là do một ngôi chùa làm, đại diện cho một hay nhiều phum sóc người Khmer tạo ra và tham gia tranh tài. Do đó, sự thắng bại giữa các ghe ngo thực chất là sự thắng bại giữa các chùa, giữa những phum, sóc với nhau. Sự thành bại của ghe ngo trong hội đua còn là niềm vinh dự, là tiếng thơm của ngôi chùa, của một địa phương tham gia thi đấu.
Vì vậy, để tạo nên sự thành công của ghe đua, người Khmer Nam Bộ đã vận dụng nhiều phương thức, kỹ thuật khác nhau trong việc tạo ra ghe ngo cũng như trong tham gia thi đấu. Yếu tố tâm linh là một trong những phương thức được vận dụng để tạo nên sự thành công của ghe ngo.
Ghe ngo chỉ được sử dụng vào việc thi đấu, được xem là vật linh thiêng, nhất cử nhất động đều phải cử hành lễ cầu xin, như: lễ mở cửa rừng xin cây làm ghe, lễ khởi công, lễ khánh thành, lễ đưa ghe lên nhà ghe,…
Trước mỗi lần thi đấu khoảng một tuần, các chùa thường tổ chức lễ mặc áo cho ghe ngo (còn gọi là lễ hạ thủy ghe ngo). Lễ này có vai trò đặc biệt quan trọng, có giá trị về mặt tâm linh, thể hiện niềm tin của người Khmer vào lực lượng siêu nhiên, vào vị thần nắm giữ vận mệnh, quyết định sự thành bại của ghe đua.
Lễ vật chính của buổi lễ là "sla tho" làm bằng quả dừa hoặc thân cây chuối để cắm nhang và nến. Dọc theo hai bên ghe đều cắm "sla tho." Ở đầu ghe, giữa ghe, và mũi ghe đều có chỗ đặt mâm bánh, trái cây, đầu heo hoặc gà vịt tùy theo từng chùa. Sau đó, vị sư cả và đại diện phum sóc chọn những thanh niên khỏe mạnh, lực lưỡng làm quân bơi, cử ra một ông ngồi ở đầu ghe chỉ huy.
Đến giờ định, người ta thắp nhang, đèn cầy, đánh chiêng trống, ngũ âm, reo hò, tập hợp lực lượng. Vị sư cả (acha) của chùa hoặc thành viên ban quản trị đứng ra làm chủ lễ, khấn nguyện vị thần bảo hộ ghe Ngo đi theo giúp sức để ghe giành chiến thắng trong các cuộc thi. Lực lượng tham gia thi đấu đi vòng quanh ghe. Tàn nhang, đèn cầy, họ tập hợp lực lượng đẩy ghe xuống nước để đưa đi đến nơi tập dượt.
Ngoài ra, khi xuất ghe đi dự hội, xuất phát trước mỗi cuộc đua hay kết thúc hội đua, đưa ghe lên nhà ghe đều tổ chức những nghi lễ riêng. Mỗi lễ đều có những quy định cụ thể về lễ vật, nghi lễ cũng như vị trí đặt lễ, người cử hành lễ, người tham dự lễ. Về người tham dự các lễ liên quan đến ghe Ngo, các vị sư sãi ở các chùa đều có những quy định nghiêm ngặt, xuất phát từ quan niệm tâm linh đối với ghe ngo.
Chẳng hạn như một số chùa cấm phụ nữ đến gần hoặc bước qua đầu ghe ngo, họ xem việc phụ nữ đến gần ghe là mang đến những điều xui xẻo. Tuy nhiên, quan niệm này cũng đã thay đổi đối với nhiều chùa. Trong các hội đua ghe ngo ngày nay đã phụ nữ tham gia tranh tài.
Đua ghe ngo đã trở thành lễ hội lớn và cũng là sản phẩm du lịch của tỉnh Sóc Trăng. Tại địa điểm đua, người ta xây dựng thành hai khán đài dài (A, B) và lớn sức chứa lên đến vài nghìn người và rất dễ quan sát cuộc đua. Đặc biệt, người Khmer rất hăm hở chờ đợi được chứng kiến đội đua của mình để cổ vũ động viên và sẽ rất tự hào nếu ghe mình có giải cao.
Đua ghe ngo ngày nay trở thành ngày hội chung của 3 dân tộc Kinh-Khmer-Hoa, làm cho mối quan hệ cộng đồng các tộc người ở miền Tây Nam Bộ ngày càng gắn kết.
Đồng bào Khmer Sóc Trăng tổ chức lễ hội đua ghe Ngo như một phong tục tốt đẹp, một ngày hội lớn để mọi người vui chơi, tranh đua tài nghệ, sức mạnh với nhau, là một nét đặc trưng văn hóa của vùng sông nước miền Tây xứng đáng được bảo tồn./.
Ngày 29/11/2022, tại phiên họp của Ủy ban Liên chính phủ Công ước 2003 về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể lần thứ 17 của UNESCO, di sản Nghệ thuật làm gốm của người Chăm chính thức được UNESCO ghi danh vào Danh sách di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp.
Sáng 29/11, Ban Tuyên giáo Trung ương phối hợp với Hội đồng Lý luận Trung ương, Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch, Viện Hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam tổ chức Hội thảo quốc gia “Hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam trong thời kỳ mới”.
Chiều 28/11, UBND tỉnh Bạc Liêu phối hợp với Hiệp hội ẩm thực Việt Nam -Tổ chức Kỷ lục Việt Nam, tổ chức không gian tinh hoa ẩm thực tôm và muối Bạc Liêu, trong đó công bố xác lập kỷ lục Việt Nam về 122 món ăn được chế biến từ tôm và muối.
Lễ hội hoa tam giác mạch lần thứ VIII - năm 2022 với nhiều hoạt động đa dạng, phong phú trải dài từ tháng 10 cho đến hết tháng 12 trên khắp vùng cao nguyên đá nhằm mục đích quảng bá và thúc đẩy du lịch Hà Giang. Du khách đến với lễ hội ngoài việc được thưởng ngoạn vẻ đẹp của hoa tam giác mạch còn được tham quan, khám phá những nét đẹp đặc trưng của văn hóa và con người nơi cao nguyên đá Đồng Văn hùng vĩ và nên thơ.
Ngày 27/11, tại Bạc Liêu khai mạc “Không gian Hội tụ tinh hoa Di sản văn hóa phi vật thể đại diện các vùng, miền”. Đây là hoạt động nằm trong khuôn khổ Ngày hội Văn hóa – Du lịch Bạc Liêu và Lễ hội Dạ cổ hoài lang năm 2022.
Tối 26/11, tại huyện Đồng Văn (Hà Giang), Lễ hội hoa tam giác mạch lần thứ VIII - năm 2022 đã chính thức khai mạc. Lễ hội hoa tam giác mạch năm nay mang chủ đề “Sức sống cao nguyên đá”, nhằm mục đích quảng bá và thúc đẩy du lịch Hà Giang.
0