Mùa hè đổ lửa ở châu Á
Nhiều nước châu Á đang chứng kiến tình trạng nắng nóng gay gắt kéo dài, với nền nhiệt nhiều nơi lên tới hơn 50 độ C. Báo The Guardian (Anh) dẫn đánh giá của các chuyên gia khí hậu cho rằng, đợt nắng nóng khắc nghiệt hiện nay là “sóng nhiệt tháng 4 tồi tệ nhất trong lịch sử châu Á”. Tình hình nắng nóng được dự báo sẽ tiếp diễn phức tạp và nghiêm trọng, khi các nhà khoa học thậm chí còn chưa thể đưa ra dự đoán về ngày kết thúc chuỗi đợt nắng nóng kỷ lục này.
Nắng nóng khắc nghiệt bao trùm nhiều nước châu Á
Philippines những ngày qua đã liên tục phát đi những khuyến cáo đối với người dân khi nắng nóng ở nhiều khu vực lên đến 50 độ C. Cơ quan quản lý thiên văn, địa vật lý và khí quyển Philippines kêu gọi người dân hạn chế các hoạt động ngoài trời và uống nhiều nước, đặc biệt là vào buổi trưa và đầu giờ chiều khi nắng nóng gay gắt nhất. Do ảnh hưởng của nắng nóng, hàng nghìn trường học trên khắp Philippines, bao gồm cả Thủ đô Manila, đã tạm ngừng các lớp học trực tiếp.
Ở Philippines, thời tiết đang cực kỳ nóng bức khó chịu. Nắng nóng làm bỏng rát da. Tôi không thể chịu đựng được, và hầu như không ra ngoài.
Anh Kirt Mahusay, sinh viên Philippines.
Một nửa trong số 82 tỉnh đang chịu hạn hán, gần 31 tỉnh khác đang đối mặt với khô hạn hoặc thiếu nước. Liên hợp quốc đã kêu gọi hỗ trợ khẩn cấp để giúp Philippines ứng phó với nắng nóng và chuẩn bị cho các hiện tượng thời tiết cực đoan trong tương lai. Vụ thu hoạch sắp tới của Philippines dự báo sẽ thấp hơn mức trung bình.
Thái Lan mới đây cũng ban bố cảnh báo ở 15 tỉnh thành phố, trong đó có Thủ đô Bangkok, khi nhiệt độ tăng vọt, chỉ số nắng nóng cấp độ đỏ - tương đương mức cực kỳ nguy hiểm. Giới chức y tế Thái Lan cho biết, tình trạng sốc nhiệt đã khiến ít nhất 30 người thiệt mạng trong năm nay, đồng thời kêu gọi người dân ở trong nhà để bảo đảm sức khỏe. Nhu cầu điện tăng vọt lên mức cao kỷ lục do người dân sử dụng điều hòa để giải nhiệt. Nhiệt độ cao được dự báo có thể tiếp tục gia tăng ở Thái Lan sau những tháng mùa hè, gây ra hạn hán và khả năng mất mùa.
Bangladesh trong tuần vừa qua chứng kiến nhiệt độ cao nhất trong gần 60 năm qua, khi nhiệt độ khắp cả nước lên hơn 42 độ C. Đây được xem là đợt nắng nóng dữ dội chưa từng có ở Bangladesh kể từ khi năm 1948, do thời gian kéo dài và phạm vi phủ sóng rộng. Được biết, nắng nóng cực độ đang ảnh hưởng đến khoảng 3/4 diện tích đất nước Bangladesh. Các trường học đã phải tạm thời đóng cửa, ảnh hưởng đến việc học tập của hàng triệu học sinh. Hiện một số trường học đã mở cửa trở lại, nhưng nhiều phụ huynh vẫn không khỏi lo lắng cho sức khỏe của con em vì thời tiết nắng nóng gay gắt được dự báo sẽ tiếp tục trong ít nhất một tuần nữa.
Nhà tôi xa trường học, con út tan học sớm, con lớn vẫn đi học chưa về. Cả hai con tôi đều đi xe buýt đi học. Chúng mệt mỏi vì nắng nóng không chịu nổi.
Cô Kamrun Nahar, người dân Bangladesh.
Với những người lao động làm việc ngoài trời như công nhân và tài xế xe 3 bánh, nắng nóng khiến công việc mưu sinh của họ khó khăn và vất vả hơn.
Tại Ấn Độ, cuộc bầu cử đang diễn ra cũng bị ảnh hưởng bởi nắng nóng, khi nhiệt độ tại một số bang lên mức hơn 44 độ C. Trung tâm khí tượng Ấn Độ cho biết, một số nơi tại bang Odisha ở miền Đông Ấn Độ ghi nhận nhiệt độ cao lên đến 44,2 độ C.
Do thời tiết nắng nóng, chính quyền địa phương đã bố trí các cơ sở cung cấp nước uống và dựng lều cho cử tri tránh nắng.
Ông Jitendra Choudhary, quan chức bầu cử Ấn Độ.
Cơ quan khí tượng Ấn Độ đã đưa ra cảnh báo màu cam về đợt nắng nóng nghiêm trọng ở các bang có tỷ lệ lao động nông thôn và làm việc ngoài trời cao. Chính quyền bang Tây Bengal đã quyết định đóng cửa tất cả trường học của bang trong tuần này do lo ngại về nắng nóng gay gắt, đồng thời kêu gọi các tổ chức giáo dục tư nhân thực hiện biện pháp tương tự.
Theo Bộ Y tế Ấn Độ, có ít nhất 13 người thiệt mạng vì say nắng trong đợt nắng nóng lần này. Cơ quan khí tượng quốc gia Ấn Độ dự đoán đợt nắng nóng khắc nghiệt sẽ kéo dài ít nhất 5 ngày tới tại miền Đông và Nam đất nước.
Campuchia đang hứng chịu đợt nắng nóng gay gắt với nhiệt độ cao nhất trong ngày có thể dao động từ 40 - 42 độ C ở một số khu vực trên phạm vi toàn quốc. Theo Bộ Tài nguyên nước và Khí tượng Campuchia, đợt cao điểm nắng nóng lần này sẽ giảm dần vào cuối tháng 4 và tháng 5, thời điểm vào cuối mùa khô, thường xuất hiện những cơn mưa trái mùa.
Nguyên nhân dẫn tới sóng nhiệt nguy hiểm ở châu Á
Tháng 4 và tháng 5 thường là thời điểm nóng nhất trong năm với đa số quốc gia châu Á, nhưng điều kiện thời tiết vào năm 2024 dường như đang trở nên trầm trọng hơn. Theo các chuyên gia, nguyên nhân của đợt sóng nhiệt nghiêm trọng hiện nay là do tác động của hình thái thời tiết El Nino và biến đổi khí hậu. El Nino là hiện tượng thời tiết chỉ sự nóng lên bất thường của nhiệt độ bề mặt nước biển cùng sự thay đổi hướng gió tại khu vực Thái Bình Dương, kéo dài 8 - 12 tháng, thường xuất hiện 3 - 4 năm một lần. Gió mậu dịch thổi về phía Tây dọc theo đường xích đạo bị chậm lại, trong khi đó dòng biển ấm bị đẩy ngược lại phía Đông khiến nhiệt độ bề mặt đại dương càng ấm hơn. Thời điểm này, thời tiết trong khu vực sẽ khô hạn, nắng nóng và ít mưa. Cùng với ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, các đợt nắng nóng trong khu vực kéo dài hơn, với cường độ cao hơn. Các nhà khí tượng đánh giá, xét theo nhiều tiêu chí, châu Á có thể sẽ trải qua tháng 4 nóng nhất trong lịch sử, và vào mùa hè năm nay, khu vực này có thể chứng kiến nhiều kỷ lục thời tiết bị xô đổ.
Trên tờ USA Today, nhà khí tượng học Jason Nicholls của Công ty AccuWeather cho biết tình trạng thời tiết nắng nóng cực đoan ở châu Á là kết quả của một khối khí nóng và dải áp suất cao kéo dài từ vịnh Bengal đến biển Philippines. Ông Jason Nicholls cho biết đợt nắng nóng này cũng là hậu quả của biến đổi khí hậu. Các hoạt động do con người gây ra đang khiến các đợt nắng nóng trong khu vực kéo dài và trầm trọng hơn.
Cùng chung quan điểm, tạp chí The Business Standard dẫn lời các chuyên gia khí tượng thủy văn nhận định, đợt nắng nóng đang càn quét phần lớn châu Á đến từ những tác động còn sót lại của hiện tượng El Nino, vốn cũng là nguyên nhân khiến châu lục này phải trải qua mùa hè khắc nghiệt vào năm 2023. Xem xét mối quan hệ qua lại giữa các yếu tố nguy cơ, giới quan sát nhận thấy biến đổi khí hậu chính là "chất xúc tác", khuếch đại các hiện tượng thời tiết cực đoan tại khu vực châu Á.
Ba năm trước, tức năm 2021, hiện tượng thời tiết La Nina xảy ra khiến một phần nhiệt bị hút khỏi bầu khí quyển và lưu trữ dưới bề mặt đại dương. Điều này làm giảm đáng kể hệ quả của hiệu ứng nhà kính. Nhưng ở thời điểm hiện tại, El Nino - hiện tượng trái ngược với La Nina - đã giải phóng lượng nhiệt đó khỏi đại dương và làm nóng hành tinh của chúng ta.
Giáo sư Michael Mcphaden, Cơ quan khí quyển và đại dương quốc gia Mỹ.
Các nhà nghiên cứu từ Trung Quốc, Australia và Mỹ cũng từng kết luận tương tự trong bài nghiên cứu được đăng tải trên tạp chí khoa học Nature Review. Các chuyên gia này cho rằng các đợt El Nino diễn ra thường xuyên và khắc nghiệt hơn kể từ năm 1960, đến từ tác động của sự nóng lên toàn cầu. Tình hình thời tiết khắc nghiệt này sẽ gây ra những thách thức về sức khỏe cộng đồng, đặc biệt với các nhóm dân số dễ bị tổn thương.
Trẻ em, đặc biệt là trẻ nhỏ, vẫn đang trong giai đoạn phát triển, nên chưa có khả năng điều hòa nhiệt độ cơ thể tốt như người lớn. Các em thực sự dễ bị ảnh hưởng bởi một số tác động của nhiệt độ cao, với các triệu chứng đặc trưng như đau đầu, chóng mặt, nôn mửa và thậm chí ngất xỉu.
Ông Xerxes Castro, Cố vấn Tổ chức cứu trợ trẻ em Philippines.
Theo Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), thời tiết nắng nóng cực đoan hiện là một trong những mối đe dọa hiện hữu đối với an toàn của hàng triệu người lao động trên khắp khu vực châu Á – Thái Bình Dương. Chính phủ các nước cùng các tổ chức chính trị xã hội cần nghiên cứu xem xét những chính sách toàn diện tích hợp khả năng chống chịu biến đổi khí hậu vào các khuôn khổ an toàn vệ sinh lao động, từ đó, đánh giá rủi ro và các biện pháp phòng ngừa. Đến nay, một số quốc gia trong khu vực như Trung Quốc, Ấn Độ, Singapore, và Thái Lan đã ban hành luật và hướng dẫn để giải quyết vấn đề liên quan tới thời tiết nắng nóng khắc nghiệt tại nơi làm việc. Tuy nhiên, việc bảo vệ người lao động khỏi những tác động khác của biến đổi khí hậu vẫn còn nhiều hạn chế.
Sóng nhiệt cực đoan sẽ phổ biến hơn ở châu Á
Năm 2023, châu Á là khu vực chịu nhiều thiên tai nhất trên thế giới do các hiểm họa về khí hậu và thời tiết. Đáng chú ý, Tổ chức Khí tượng thế giới (WMO) nhận định châu Á đang ấm lên với tốc độ đặc biệt nhanh, khi nhiệt độ năm ngoái cao hơn gần 2 độ C so với mức trung bình từ năm 1961 đến năm 1990. Tình trạng nắng nóng gay gắt tại châu Á, nhất là ở khu vực Nam Á và Đông Nam Á được dự báo sẽ vẫn tiếp diễn trong năm nay. Từ các báo cáo của Cơ quan khí quyển và đại dương quốc gia Mỹ cho tới Cơ quan biến đổi khí hậu Copernicus của Liên minh châu Âu, các mô hình khí hậu đều dự đoán năm 2024 có khả năng là năm nóng nhất từng được ghi nhận, trong đó, các đợt sóng nhiệt cực đoan sẽ trở nên phổ biến hơn ở khu vực châu Á.
Tại phiên họp lần thứ 80 của Ủy ban Kinh tế và Xã hội châu Á - Thái Bình Dương hôm 23/4 vừa qua, Phó Tổng Thư ký Tổ chức khí tượng thế giới (WMO) - bà Ko Barrett cảnh báo biến đổi khí hậu đang làm trầm trọng thêm tần suất và cường độ của các đợt nắng nóng, tác động mạnh đến xã hội, nền kinh tế và quan trọng nhất là sức khỏe và môi trường sống của con người. Bà Ko Barrett nhấn mạnh các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt từ đầu năm đến nay tại châu Á đang tiếp nối xu hướng được nêu ra trong báo cáo thực trạng khí hậu châu Á năm 2023 của WMO. Nắng nóng đang trở thành “sát thủ thầm lặng”, khi số người đã chết do liên quan đến nắng nóng tăng, những tổn thất lớn về kinh tế do năng suất lao động giảm, mất mùa và căng thẳng lưới điện.
Báo cáo đánh giá mới nhất của Ủy ban Liên chính phủ về Biến đổi khí hậu (IPCC) cũng kết luận rằng tại châu Á, các đợt nắng nóng khắc nghiệt đã tăng lên, trong khi các đợt rét đậm giảm dần và xu hướng này sẽ tiếp tục trong những thập kỷ tới. Các mô hình dự báo của IPCC cho thấy đến năm 2060, xu hướng nắng nóng sẽ tăng thêm 2 đợt và thời gian nắng nóng sẽ kéo dài thêm 12 - 18 ngày tại các nước châu Á.
Theo nghiên cứu của nhóm chuyên gia tại Đại học Harvard và Đại học Washington đăng trên tạp chí Communications Earth and Environment, ở vùng nhiệt đới, bao gồm phần lớn châu Á, người dân có thể tiếp xúc với mức nhiệt nguy hiểm hầu hết các ngày trong năm. Những ngày có nhiệt độ ở mức cực kỳ nguy hiểm - chạm ngưỡng 51 độ C có thể tăng gấp đôi, thách thức giới hạn về khả năng sinh tồn của con người.
Nắng nóng gay gắt ở các nước châu Á những ngày qua là lời cảnh báo mạnh mẽ về tác động của biến đổi khí hậu và hình thái thời tiết El Nino. Tuy nhiên, những biện pháp đối phó với nắng nóng cho đến nay chỉ mang tính chất cấp bách, tạm thời. Rõ ràng, đã đến lúc các nước châu Á nói riêng và cộng đồng quốc tế nói chung cần có những hành động khẩn cấp để giảm thiểu tác động của nắng nóng và tăng cường khả năng chống chịu của cộng đồng trước những hiện tượng thời tiết cực đoan trong tương lai.
Tình trạng nghèo đói và xung đột gia tăng tại nhiều quốc gia châu Mỹ đã khiến số người di cư tăng mạnh. Đây là vấn đề nan giải của nhiều quốc gia và khu vực.
Ngọn đuốc Olympic 2024 đã đến thành phố Marseille, chính thức khởi đầu một mùa Thế vận hội sôi động mà Tổng thống Emmanuel Macron hy vọng sẽ thể hiện sự huy hoàng của nước Pháp. Kể từ đây, ngọn đuốc sẽ trải qua hành trình dài 12.000km trên khắp nước Pháp, tới cả các lãnh thổ hải ngoại xa xôi ở Đại Tây Dương, Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương.
10h sáng 9/5 theo giờ Matxcơva, tức 14h chiều theo giờ Việt Nam, lễ duyệt binh kỷ niệm 79 năm Ngày chiến thắng phát xít đã diễn ra trên Quảng Trường Đỏ của Nga. Kể từ năm 2000, các cuộc duyệt binh kỷ niệm Ngày chiến thắng đã trở thành màn trình diễn hàng năm không chỉ của các lực lượng quân sự mà còn của các loại vũ khí, khí tài tối tân nhất của Nga. Những màn trình diễn này cho thấy tiềm lực quốc phòng to lớn của nước này.
Chuyến công du nước ngoài đầu tiên trong năm nay của Chủ tịch Tập Cận Bình là một phần trong nỗ lực đảo ngược chính sách cứng rắn của Liên minh châu Âu (EU) về giảm rủi ro từ Trung Quốc, đặc biệt giữa lúc căng thẳng thương mại giữa hai bên chưa giảm. Chuyến thăm được kỳ vọng sẽ củng cố quan hệ đối tác chiến lược toàn diện Trung Quốc – châu Âu.
Những ưu tiên chính sách của Tổng thống Nga Vladimir Putin trong nhiệm kỳ mới gồm tiếp tục thúc đẩy kinh tế Nga phát triển vượt bậc trở thành một trong 4 nền kinh tế lớn nhất thế giới, cải thiện đời sống của người dân, hoàn thành các mục tiêu của chiến dịch quân sự đặc biệt và thắt chặt hơn nữa quan hệ với Trung Quốc, Ấn Độ và các quốc gia đang phát triển.
Nhân kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ, Phó Giáo sư - Tiến sĩ Nguyễn Mạnh Hà, nguyên Viện trưởng Viện Lịch sử Đảng đã có cuộc trao đổi với Đài Hà Nội về ý nghĩa của thắng lợi vĩ đại này. Một thắng lợi mà ông cho rằng có thể xem như hình mẫu của chiến tranh nhân dân, hình mẫu của việc huy động sức mạnh toàn dân tộc.
0