Nhớ món cơm độn sắn năm xưa

Thời bao cấp đi đã qua hơn 40 năm nhưng với nhiều người, những hình ảnh về dòng người chen chúc xếp hàng chờ mua thực phẩm với tờ tem phiếu trên tay thật khó quên. Trong những năm tháng ấy, cơm độn - một món ăn giản dị nhưng chứa đựng biết bao cảm xúc và kỷ niệm của người Hà Nội xưa - luôn khiến ta bồi hồi nhớ về những năm tháng khó khăn nhưng cũng đầy tình thương yêu.

Cơm độn là món ăn mà thời bao cấp, trong những năm tháng đất nước còn khó khăn, người Hà Nội thường xuyên phải ăn để vượt qua những ngày thiếu thốn. Cơm không đủ no, không đủ ngon, nhưng lại là thứ khiến mỗi người gắn bó và yêu thương đến lạ kỳ.

Người ta thường nấu cơm trộn lẫn với ngô, khoai, sắn hay thậm chí là vỏ đỗ, để tiết kiệm gạo mà vẫn có một bữa ăn đủ no. Tuy nhiên, trong những bữa cơm độn ấy, không ai cảm thấy thiếu thốn. Thậm chí, nó còn mang một hương vị đậm đà mà bây giờ khó lòng tìm lại được.

Hồi ấy, cơm độn không chỉ là món ăn mà là cách để những gia đình duy trì sự sống. Đôi khi, nhà gần hết gạo, nồi cơm độn trớ trêu đến mức cơm chỉ còn vài hạt dính xung quanh khoai, sắn hoặc lúc được vụ ngô thì nồi cơm lại gần như chỉ có một màu vàng. Gọi là cơm độn cũng đúng vì cứ gì cho được vào nồi để đầy lên là sẽ độn, nhưng thường thấy nhất là sắn, mấy củ khoai dế, ngô nếp hay hạt bo bo.

Với nhà báo Hà Hồng, nguyên Trưởng Ban Khoa giáo báo Nhân Dân, cơm độn khoai, sắn thường ngọt, bùi và cho vị ngon nhất nhưng nếu ăn nhiều thì rất dễ bị say. Vào vụ khoai, sắn, đa số mọi nhà thường phơi khô những loại lương thực ấy để cất đi dùng dần phòng lúc đói. Cơm độn ngô ăn lúc đầu lạ miệng, nhưng lại nhanh chán hơn. Có những lúc phải ăn liên tục mấy bữa cơm độn ngô mà thấy sợ và ngán ngẩm.

Một thời gian, người ta lại quen ăn cơm độn mì hay bo bo do Trung Quốc và Liên Xô viện trợ. Để nấu cơm độn mì, các bà, các mẹ thường cho một đám bột mì lên chiếc mâm nhôm hay mâm gỗ, rồi một tay cầm bát nước, một tay vẩy nước, cho từng đám bột dính vào nhau như những hạt gạo méo mó. Khi nồi cơm cạn săm sắp nước, các bà sẽ vẩy đám bột mì hạt ấy vào và ghế nhẹ nồi cơm, đậy vung lại chờ chín. Hoặc có khi để đổi vị, sẽ có thêm bát mắm tôm, trộn kèm vào đó là chút vừng đen để ăn với món cơm độn cho dậy vị hơn.

Xa thời nghèo khó với cơm độn đã lâu nhưng hầu như chẳng bao giờ nhà báo Hà Hồng  quên được, luôn coi đó là kỷ niệm và nhắc nhủ mình phải biết phấn đấu vươn lên từ gian khó. Chỉ bằng sự tảo tần lam lũ với khoai, sắn, tương, cà, rau, muối và những hũ ngô bung, vậy mà cũng nuôi nổi 5 anh chị đủ khôn lớn, học hành nên người.

Thời gian có trôi xa miền ký ức ấy bao lâu, cuộc đời đã nếm trải bao nhiêu món ngon trên các bàn tiệc, nhưng với nhà báo Hà Hồng, chỉ chợt nhìn thấy nồi cơm trắng độn vào mấy khúc khoai lang vàng ruộm hay vài lát củ mì trắng ngà, ký ức lập tức ùa về, có thể chỉ thoáng qua rồi trôi tuột đi giữa bao nhiêu náo nhiệt, nhưng cũng có khi níu lấy ông hay những người con của Hà Nội trong bao nhiêu hoài niệm của một thời cơm không đủ no, áo không đủ mặc.

Cơm độn có hương vị của ký ức, của một đời sống còn thiếu thốn đủ bề nhưng kỳ lạ là chẳng mấy ai thấy khổ. Chỉ có nỗi nhớ cồn cào, da diết mỗi khi hình ảnh nồi cơm độn khoai bất chợt hiện về.

Người ta gọi những món ăn đi vào ký ức đó là nhân vị, nó không đơn thuần là món ăn nữa. Và cũng không phân biệt sang hèn hay giàu nghèo, đã là nhân vị thì chỉ duy nhất, nó khiến con người ta có những phút cúi đầu nhìn lại quê hương, tình cảm gia đình. Vì thế, cũng có đôi lúc sống chậm lại chỉ vì nhìn thấy một món ăn từng ước không bao giờ phải ăn nữa, nhưng lại mãi không muốn quên đi hương vị ấy.

Bài viết hay? Hãy đánh giá bài viết
user image
user image
User
Ý KIẾN

Hàng Cân là một phố nhỏ nằm trong khu 36 phố phường. Tuy phố này không dài, nhưng lúc nào cũng nhộn nhịp và tràn đầy sức sống từ sáng sớm.

Với người Việt Nam, Hà Nội vừa là Thủ đô, vừa là mảnh đất trữ tình yêu thương từ hàng ngàn năm trước. Bốn mùa ở Hà Nội chậm rãi luân phiên nhau, gieo vào lòng người những nỗi nhớ. Mỗi một mùa làm cho ta cảm nhận về cuộc sống khác nhau và một cách yêu Hà Nội khác nhau

Là một người công tác trong ngành xây dựng, nhưng với tình yêu và sự đam mê nghệ thuật nhiếp ảnh, gần 30 năm qua, nghệ sĩ nhiếp ảnh Kim Mạnh đã kiên trì theo đuổi và chinh phục bộ môn nghệ thuật này. Với thế mạnh về chụp ảnh đời thường, các bức ảnh của anh không cầu kỳ, hoa mỹ nhưng giàu tính nghệ thuật và mang đậm hơi thở cuộc sống.

Hà Nội bước qua năm 2024 với nhiều công trình mới mang theo khát vọng phát triển, đánh dấu bước chuyển mình mạnh mẽ trong hạ tầng giao thông, môi trường đô thị và công nghiệp văn hóa, góp phần thiết thực nâng cao chất lượng đời sống người dân.

Hà Nội xác định, phát triển an sinh xã hội là ưu tiên hàng đầu của chính quyền nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân. Năm 2024, thành phố triển khai hàng loạt chương trình hỗ trợ người nghèo, người có hoàn cảnh khó khăn, các đối tượng dễ bị tổn thương. Bằng những chính sách như trợ cấp xã hội, hỗ trợ nhà ở, đào tạo nghề nhằm tạo điều kiện cho người dân có cơ hội phát triển kinh tế bền vững.

Hà Nội tiếp tục khẳng định là điểm đến du lịch an toàn, thân thiện, chất lượng, hấp dẫn với du khách trong và ngoài nước.