Quy định bất hợp lý cản trở quỹ đất nhà ở xã hội
Trong Công điện số 993 Thủ tướng Chính phủ vừa ký có yêu cầu khá đặc biệt, từ trước đến nay chưa đề cập, đó là phải thực hiện nghiêm quy định dành quỹ đất làm nhà ở xã hội và bảo đảm tỷ lệ hợp lý giữa phát triển nhà ở thương mại và nhà ở xã hội trên địa bàn.
Sự đốc thúc đó cho thấy quyết tâm hành động của Chính phủ trước thực trạng thiếu thốn nghiêm trọng nhà ở xã hội. Nhưng bên cạnh sự quyết liệt đó, tới đây rất nhiều quy định pháp luật liên quan cần phải sửa đổi, ban hành đồng bộ.
Tạo quỹ đất cho nhà ở xã hội là việc rất cần, nhưng vốn tiến hành rất chậm trên cả nước. Thực tế, toàn quốc mới quy hoạch được 36,34% quỹ đất nhà ở xã hội so với nhu cầu. Trong khi đó, thời gian tới việc tạo lập quỹ đất xây dựng nhà ở xã hội sẽ vẫn khó khăn vì những lý do sau: thứ nhất, hiện nay việc tạo lập quỹ đất chỉ trông chờ vào Nhà nước, mà không huy động được nguồn vốn của doanh nghiệp tham gia phát triển nhà ở xã hội. Thứ hai, quy định các địa phương phải bố trí quỹ đất để phát triển nhà ở xã hội sẽ phải chờ đến ngày 1/7/2024 mới có hiệu lực. Trong khi đó quy hoạch xây dựng của các địa phương hầu hết đã được phê duyệt, nên sớm nhất chỉ có thể thực hiện từ năm 2026 trở đi.
Quay lại những bất hợp lý trong quy định quỹ đất 20% dành cho phát triển nhà ở xã hội tại các dự án đầu tư xây dựng nhà ở thương mại, khu đô thị. Đó là sự cản trở nguồn cung cũng như thu hút các doanh nghiệp tham gia. Thực tế có nhiều dự án nhà ở thương mại phù hợp để xây dựng nhà ở xã hội trên quỹ đất 20%, nhưng lại có dự án không phù hợp. Còn đối với các quy hoạch phân khu đã bố trí đủ quỹ đất 20% thì khi lựa chọn chủ đầu tư các dự án thành phần của quy hoạch đó theo quy định chủ đầu tư các dự án thành phần này vẫn phải dành quỹ đất 20%. Điều này có thể phá vỡ quy hoạch phân khu đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt. Thực tế nội dung trên đã được đưa vào chỉnh sửa trong dự thảo Luật Nhà ở trình Quốc hội thông qua. Vì vậy, nhiều quy định liên quan đến cơ chế tạo quỹ đất sẽ tiếp tục phải sửa đổi., trong đó nên sửa đổi, bổ sung khoản 1 Điều 81 theo hướng UBND cấp tỉnh phải bố trí đủ quỹ đất dành để phát triển nhà ở xã hội theo chương trình, kế hoạch phát triển nhà ở đã được phê duyệt.
Việc giao trách nhiệm tạo nguồn vốn xây dựng hạ tầng cho các dự án nhà ở xã hội cũng đang cho thấy quy định khá lỏng lẻo. Cụ thể khoản 3 Điều 80 dự thảo Luật Nhà ở sửa đổi quy định UBND cấp tỉnh phải dành một tỷ lệ nhất định nguồn tiền thu được từ tiền sử dụng đất, tiền thuê đất của các dự án nhà ở thương mại, khu đô thị trên địa bàn để đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật cho các dự án nhà ở xã hội. Thế nhưng, “tỷ lệ nhất định” là bao nhiêu lại không định lượng và ban hành quy định cụ thể.
