Tên lửa Yars: ‘Thanh bảo kiếm’ răn đe hạt nhân của Nga

Cuộc tập trận răn đe hạt nhân với tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Yars

Tổng thống Nga Putin vừa ra lệnh tập trận răn đe hạt nhân chiến lược trong bối cảnh Ukraine đang thúc giục các đồng minh phương Tây cho phép sử dụng vũ khí tầm xa để tấn công vào sâu trong lãnh thổ Nga. Phát biểu về cuộc tập trận hôm 29/10, Tổng thống Nga Vladimir Putin cho biết vũ khí hạt nhân là phương án cuối cùng nếu cần để đảm bảo an ninh quốc gia. Ông cũng tiết lộ rằng, lực lượng răn đe chiến lược sẽ sớm nhận được các bệ phóng tên lửa, tàu ngầm và máy bay ném bom mới, hoặc được nâng cấp.

Khi phát động các cuộc tập trận của lực lượng răn đe chiến lược vào hôm thứ Ba, Tổng thống Putin khẳng định: "Tôi muốn nhấn mạnh rằng chúng tôi sẽ không bị kéo vào một cuộc chạy đua vũ khí mới, nhưng chúng tôi sẽ giữ lực lượng hạt nhân của mình ở mức độ cần thiết".

Tổng thống Nga cũng nhắc lại rằng việc sử dụng vũ khí hạt nhân sẽ là "một biện pháp cực đoan, đặc biệt để đảm bảo an ninh của nhà nước." Ông nói: "Chúng tôi hoàn toàn nhận thức rằng bộ ba hạt nhân vẫn là một đảm bảo đáng tin cậy cho chủ quyền và an ninh của đất nước, cho phép chúng tôi đạt được các mục tiêu răn đe chiến lược, duy trì sự bình đẳng hạt nhân và cân bằng quyền lực trên thế giới, những yếu tố chính để đảm bảo sự ổn định toàn cầu."

Bộ trưởng Quốc phòng Nga Andrei Belousov cho biết một "cuộc tấn công trả đũa quy mô lớn" đã được diễn tập để đáp trả một cuộc tấn công hạt nhân giả định.

Theo một video được Bộ Quốc phòng Nga công bố vào ngày 29/10, các quân nhân Nga đã thực hiện phóng tên lửa đạn đạo và tên lửa hành trình trong cuộc tập trận của lực lượng răn đe chiến lược. Hình ảnh cho thấy tên lửa đạn đạo xuyên lục địa 'con trai quỷ Satan' - Yars được khai hỏa từ bệ phóng trên mặt đất. Đây cũng là những hình ảnh hiếm hoi được công bố về quá trình phóng các tên lửa tầm xa chiến lược của Nga.

Theo hình ảnh được Bộ Quốc phòng Nga công bố, điểm nhấn trong cuộc tập trận răn đe hạt nhân chiến lược này là một tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Yars được phóng gần sân bay vũ trụ Plesetsk, nhắm đến khu huấn luyện Kura ở Kamchatka thuộc vùng Viễn Đông. Trong khi đó, tên lửa Sineva và Bulava được phóng từ tàu ngầm Novomoskovsk ở biển Barents và Knyaz Oleg ở biển Okhotsk. Máy bay ném bom Tu-95MC cũng được triển khai, phóng tên lửa hành trình từ trên không.

Vào tháng 9, Moscow đã phê duyệt các thay đổi trong học thuyết hạt nhân, theo đó một cuộc tấn công của "quốc gia phi hạt nhân với sự hỗ trợ từ quốc gia hạt nhân" được coi là một "cuộc tấn công chung" vào Nga.

Sức mạnh của tên lửa đạn đạo xuyên lục địa mang đầu đạn hạt nhân Yars

Tên lửa đạn đạo tầm xa Yars là một trong những loại tên lửa tiên tiến của Nga, được thiết kế để tăng cường khả năng răn đe hạt nhân của quốc gia. Tên lửa Yars còn được còn được gọi là RS-24 Yars, mệnh danh là 'con trai quỷ Satan', tên ký hiệu NATO là SS-29 hoặc SS-27 Mod 2. Yars được phát triển dựa trên loại tên lửa Topol-M, nhưng có các cải tiến vượt trội về khả năng mang nhiều đầu đạn độc lập (MIRV), khiến nó khó bị đánh chặn hơn so với các thế hệ trước.

Tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Yars nổi bật với tầm bắn xa. Yars có tầm bắn ước tính từ 10.000 đến 12.000 km, cho phép nó có thể tấn công các mục tiêu ở nhiều nơi trên thế giới. Yars có khả năng mang các đầu đạn hạt nhân độc lập, mỗi đầu đạn có thể nhắm đến các mục tiêu khác nhau. Điều này giúp loại tên lửa hạt nhân chiến lược của Nga tăng khả năng gây sát thương và giảm nguy cơ bị đánh chặn toàn bộ. Yars được trang bị hệ thống dẫn đường chính xác, có khả năng vượt qua các hệ thống phòng thủ tên lửa hiện đại của đối phương. Các đầu đạn khi được phóng ra khỏi tên lửa có thể tự điều chỉnh quỹ đạo để vượt qua hàng rào phòng không đánh chặn.

Yars là một phần trong lực lượng tên lửa chiến lược của Nga và đóng vai trò quan trọng trong chiến lược răn đe hạt nhân của nước này. Bên cạnh các tên lửa phóng từ mặt đất, Nga cũng triển khai các tên lửa hạt nhân phóng từ tàu ngầm và máy bay ném bom chiến lược, tạo nên một bộ ba hạt nhân (nuclear triad) nhằm duy trì khả năng tấn công ngay cả khi bị tấn công phủ đầu.

Yars có thể được phóng từ các bệ phóng di động, giúp tăng cường tính linh hoạt trong quá trình triển khai. Các bệ phóng di động giúp tên lửa có thể di chuyển liên tục, làm giảm khả năng phát hiện, giảm hiệu suất các cuộc tấn công tìm diệt phá hủy mục tiêu của đối phương.

Giá thành cụ thể của một tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Yars không được Nga công khai hoàn toàn, nhưng các ước tính từ nhiều nguồn cho thấy giá trị của một hệ thống ICBM này có thể dao động trong khoảng từ 100 triệu đến 200 triệu USD. Chi phí này bao gồm các thành phần quan trọng như hệ thống phóng di động, hệ thống dẫn đường tiên tiến, các đầu đạn hạt nhân độc lập, và thiết kế để vượt qua các lá chắn phòng thủ tên lửa.

Chi phí đầu tư vào tên lửa Yars còn liên quan đến các yếu tố khác như cơ sở hạ tầng của lực lượng tên lửa chiến lược (RVSN) và việc nâng cấp các thiết bị phòng thủ kèm theo để đáp ứng yêu cầu của quân đội Nga. Các chi phí này có thể biến đổi tùy thuộc vào việc sản xuất, vận hành, và bảo trì theo thời gian

Quá trình phát triển tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Yars

Quá trình phát triển tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Yars là một phần quan trọng trong chiến lược hiện đại hóa lực lượng hạt nhân của Nga, nhằm tăng cường khả năng răn đe và duy trì ưu thế chiến lược.

Giai đoạn nghiên cứu và phát triển tên lửa Yars (2004 - 2007)

Việc nghiên cứu và phát triển tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Yars xuất phát từ nhu cầu hiện đại hóa của quân đội Nga. Vào cuối những năm 1990 và đầu 2000, Nga đối mặt với thách thức về sự lỗi thời của các chương trình tên lửa đạn đạo xuyên lục địa từ thời Liên Xô. Để duy trì sức mạnh răn đe, Bộ Quốc phòng Nga bắt đầu triển khai một chương trình nghiên cứu phát triển thế hệ tên lửa mới với khả năng vượt qua các hệ thống phòng thủ tên lửa tiên tiến của Mỹ và phương Tây.

RS-24 Yars được phát triển dựa trên tên lửa Topol-M (RS-12M1), một trong những tên lửa đạn đạo xuyên lục địa tiên tiến thời hậu Xô Viết. Yars kế thừa nhiều đặc điểm của Topol-M nhưng có khả năng mang nhiều đầu đạn hạt nhân độc lập nhằm tăng khả năng bảo toàn và mở rộng sức mạnh công phá.

Giai đoạn thử nghiệm và hoàn thiện tên lửa Yars (2007 - 2010)

Tháng 5/2007, Nga tiến hành phóng thử nghiệm thành công RS-24 Yars từ sân bay vũ trụ Plesetsk. Đây là bước tiến quan trọng trong việc đánh giá khả năng mang nhiều đầu đạn cũng như các phương án cải tiến của Yars. Các cuộc thử nghiệm tiếp theo diễn ra vào năm 2008 và 2009, giúp Nga hoàn thiện các công nghệ điều hướng và tăng cường khả năng vượt qua hệ thống phòng thủ tên lửa của đối phương. Sau nhiều thử nghiệm thành công, năm 2010, RS-24 Yars được chứng nhận sẵn sàng chiến đấu và chính thức được đưa vào biên chế trong lực lượng tên lửa chiến lược của Nga.

Giai đoạn triển khai và hiện đại hóa (2010 - nay)

Từ năm 2010, Nga bắt đầu triển khai Yars trên quy mô lớn tại các đơn vị tên lửa cố định và di động. Để duy trì tính cạnh tranh, Nga tiếp tục hiện đại hóa Yars bằng cách nâng cấp các hệ thống dẫn đường, tăng độ chính xác và tích hợp các công nghệ chống đánh chặn và tác chiến điện tử tiên tiến. Cũng trong giai đoạn này, Nga đã đầu tư vào việc đào tạo đội ngũ chuyên gia tên lửa và nhân viên vận hành nhằm đảm bảo khả năng triển khai và bảo trì Yars trong thời gian dài.

Theo các nguồn tin quân sự, Nga được cho là đang triển khai khoảng 150 tên lửa đạn đạo xuyên lục địa RS-24 Yars. Các tên lửa này được biên chế trong các đơn vị đặc biệt của lực lượng tên lửa chiến lược (RVSN) tại các căn cứ như Kozelsk, Novosibirsk, và Tagil. Các đơn vị sử dụng Yars được huấn luyện chuyên sâu để vận hành và sẵn sàng triển khai hệ thống tên lửa trong các tình huống khẩn cấp, phù hợp với yêu cầu tác chiến chiến lược của Nga. Một số nguồn tin cho rằng Yars đang được trang bị từ ba đến sáu đầu đạn hạt nhân độc lập, với tầm bắn vượt 10.000 km, là một trong những quân bài chủ chốt trong ‘’bộ ba hạt nhân’’ giúp tăng cường khả năng răn đe chiến lược của Nga.

Các chiến thuật tác chiến điển hình của tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Yars

Phóng từ các bệ phóng di động và cố định: Yars được triển khai ở cả các hầm phóng cố định và trên các bệ phóng di động, cho phép hệ thống linh hoạt trong việc thay đổi vị trí. Chiến thuật này giúp giảm nguy cơ bị phát hiện và tăng cơ hội phản công trong trường hợp xảy ra xung đột hạt nhân, vì đối phương gặp khó khăn khi xác định chính xác vị trí của các bệ phóng tên lửa.

Đối phó với các hệ thống phòng thủ tên lửa: Yars được thiết kế để có khả năng vượt qua các lá chắn phòng thủ tên lửa tiên tiến. Với các đầu đạn hạt nhân độc lập, mỗi đầu đạn có thể nhắm đến một mục tiêu riêng biệt, giúp tăng khả năng xuyên thủng các hệ thống phòng thủ đa tầng của đối phương. Tên lửa Yars còn có thể sử dụng các biện pháp đánh lạc hướng để làm rối loạn hệ thống phòng không.

Tác chiến tầm xa: Yars có tầm bắn trên 10.000 km, cho phép Nga tấn công các mục tiêu từ khoảng cách rất xa mà không cần tiếp cận gần các khu vực có lưới phòng không mạnh. Điều này phù hợp với chiến lược duy trì khả năng tấn công hiệu quả từ các căn cứ trong nước mà vẫn có thể gây thiệt hại lớn cho đối phương ở tầm xa.

Triển khai nhanh trong tình huống khẩn cấp: Các đơn vị chiến đấu được trang bị tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Yars được huấn luyện để có thể phản ứng nhanh trong trường hợp khẩn cấp. Khả năng triển khai nhanh giúp Nga đảm bảo khả năng phản công ngay lập tức nếu phát hiện một cuộc tấn công hạt nhân từ đối phương, tăng cường hiệu quả của chiến lược "răn đe trả đũa" mà Nga theo đuổi.

Chiến thuật "tấn công bất ngờ": Sự kết hợp giữa bệ phóng di động và các hầm ngầm cho phép Nga sử dụng chiến thuật ngụy trang, dịch chuyển liên tục và ẩn giấu các bệ phóng chiến lược. Điều này giúp Nga duy trì khả năng tấn công bất ngờ từ những địa điểm mà đối phương không thể lường trước và tính toán các phương án đánh chặn, đối phó.

Những chiến thuật này cho thấy Yars là một yếu tố quan trọng trong khả năng răn đe hạt nhân của Nga, giúp duy trì lợi thế chiến lược trước các hệ thống phòng thủ tên lửa hiện đại hoặc một cuộc tấn công hạt nhân tiềm tàng để đảm bảo an ninh quốc gia Nga.

Bảng so sánh thông số kỹ thuật tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Yars của Nga với các dòng tên lửa tương tự

Vai trò của tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Yars đối với Nga

Tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Yars là một trong những vũ khí chiến lược quan trọng của Nga, đóng vai trò then chốt trong chiến lược phòng thủ quốc gia và duy trì khả năng răn đe hạt nhân.

Tên lửa Yars - trụ cột trong chiến lược răn đe hạt nhân của Nga

Yars là một phần quan trọng của lực lượng hạt nhân Nga, cùng với tên lửa phóng từ tàu ngầm và máy bay ném bom chiến lược, tạo thành bộ ba hạt nhân (nuclear triad) của nước này. Khả năng mang nhiều đầu đạn hạt nhân độc lập của Yars giúp Nga có thể tấn công nhiều mục tiêu cùng lúc, từ đó tăng cường khả năng răn đe và gây sức ép đối với đối thủ.

Với khả năng phóng từ các bệ phóng di động và tầm bắn xa, Yars có thể đảm bảo một cuộc phản công hạt nhân ngay cả khi các cơ sở cố định của Nga bị tấn công. Điều này giúp Nga duy trì khả năng trả đũa mạnh mẽ trong bất kỳ kịch bản tấn công nào, từ đó củng cố hiệu quả của chiến lược phòng thủ.

Gia tăng sức mạnh trong chiến lược phòng thủ quốc gia

Nhờ khả năng triển khai trên các bệ phóng di động, Yars có thể linh hoạt thay đổi vị trí phóng và giảm nguy cơ bị đối phương phát hiện, từ đó nâng cao khả năng bảo toàn của lực lượng tên lửa trong chiến tranh.

Yars được trang bị công nghệ hiện đại giúp nó có thể xuyên thủng các hệ thống phòng thủ tên lửa của đối phương, như THAAD và Patriot. Điều này đặc biệt quan trọng khi các quốc gia thành viên NATO đang đầu tư vào các hệ thống phòng thủ tên lửa tiên tiến, làm giảm hiệu quả của các loại tên lửa truyền thống.

Ngoài việc củng cố sức mạnh răn đe hạt nhân chiến lược của Nga, tên lửa xuyên lục địa Yars còn là động lực để Nga phát triển công nghệ quốc phòng. Quá trình phát triển Yars thúc đẩy nền công nghiệp quốc phòng Nga, giúp nước này đạt được sự tự chủ công nghệ và giảm phụ thuộc vào các quốc gia khác. Việc sở hữu công nghệ sản xuất và phát triển tên lửa đạn đạo cũng giúp Nga dễ dàng nâng cấp, cải tiến Yars cũng như là tiền đề để Nga phát triển các chương trình tên lửa đạn đạo tiên tiến khác trong tương lai.

Cân bằng cán cân quyền lực của Nga với các đối thủ tiềm tàng

Việc sở hữu một trong những hệ thống tên lửa đạn đạo hiện đại nhất thế giới như Yars sẽ giúp Nga duy trì uy tín của mình là một cường quốc hạt nhân ngang hàng với Mỹ, củng cố vai trò của Nga trong hệ thống an ninh toàn cầu. Yars giúp Nga có lợi thế trong các cuộc đàm phán kiểm soát vũ khí và duy trì cân bằng chiến lược với các quốc gia khác.

Việc sở hữu Yars cũng giúp Nga khẳng định vai trò bảo vệ các lợi ích an ninh của mình và các đồng minh, đặc biệt trong bối cảnh NATO mở rộng ảnh hưởng và các mối đe dọa từ khu vực Đông Âu, đặc biệt trong bối cảnh Ukraine đang yêu cầu Mỹ và phương Tây cho phép nước này dùng các vũ khí hiện đại được viện trợ để tấn công vào sâu trong lãnh thổ Nga.