Tiểu thuyết 'Mảnh đất lắm người nhiều ma' (phần 1) - Nguyễn Khắc Trường

Ở phần 20 của cuốn tiểu thuyết đã lộ diện người lên kế hoạch và thực hiện việc dàn cảnh làm nhục bà Son chẳng ai khác ngoài Thủ và Cao. Từ trước tới giờ, mọi việc đều theo đúng dự tính của Thủ. Nhưng âm mưu xấu xa ấy có tiếp tục thuận lợi hay không? Thủ sẽ tính toán tiếp như nào?

Mặc dù là cuộc đấu đá giữa dòng họ Vũ Đình và Trịnh Bá, nhưng người đàn bà họ Ngô lại là người bị đem ra để làm công cụ hạ bệ đối phương. Sự dồn nén, ép buộc của chồng và em trai chồng khiến bà Son không chịu nổi mà vùng lên bỏ đi.

Thủ biến tình hình gia đình đang ở thế bất lợi thành có lợi. Không những đẩy ông Phúc vào thế khó, giờ đây Thủ còn muốn ông Phúc phải "ngã ngựa" để phục vụ cho lợi ích cá nhân và sự đấu đá giữa các dòng họ. Lần này Thủ lợi dụng người chị dâu của mình, ép bà Son phải ký vào đơn tố cáo ông Phúc.

Ở phần 17 của cuốn tiểu thuyết đã tái hiện rõ nét về bộ máy chính quyền vụ lợi, bè phái lúc bấy giờ, đặc biệt là nhân vật Bí thư Đảng uỷ Thủ - người thường ra vẻ nghiêm túc, văn minh xong khi xử lý các vụ việc từ dân lại xử trí bằng cách lắt léo và xảo trá.

Nhờ mưu mô của Thủ, ông Hàm đã thoát tội trở về nhà. Nếu Đào mừng rỡ khi thấy bố về thì bà Son lại ngược lại. Bà phải đối diện với những lời tra hỏi của chồng mình về cuộc gặp gỡ với ông Phúc. Nỗi uất ức, sự tủi nhục hàng chục năm của người đàn bà phúc hậu khi sống với người chồng phàm tục được khắc hoạ rõ nét.

Với mưu đồ thâm sâu như Thủ thì việc vu khống cho Son và Phúc vụng trộm bất chính là chưa đủ. Ông bắt ông Phúc phải lập biên bản thừa nhận dưới sự chứng kiến của ông và phó ban công an Ca ngay trong đêm đó. Không chỉ Phúc, đến cả Đảng uỷ và Uỷ ban cứ như bị ông Thủ thôi miên.

Đúng như kế hoạch của Thủ, bà Son đến gặp ông Phúc lúc nửa đêm. Cảm xúc năm nào bỗng nhiên ùa về rạo rực, cảm xúc xa xưa sống dậy trong lòng cả hai. Cuộc gặp gỡ Phúc để xin cho chồng của bà Son có đạt được mục đích hay không? Âm mưu của Thủ sẽ tiếp tục diễn biến như nào?

Lợi dụng tình cảm trước đây của ông Phúc và bà Son, Trí buộc bà Son phải hẹn ông Phúc ra gặp mặt. Bà hết lòng vì chồng, vì con, hy sinh sự ngại ngần, xấu hổ và có lẽ cả sự sĩ diện của một người phụ nữ để đến gặp người yêu cũ xin rút đơn kiện về, cho chồng mình một con đường thoát khỏi tù tội. Trong kế hoạch của Thủ còn có cả sự xuất hiện của Cao - Phó Công an xã, cháu vợ ông, một người gần 40 tuổi nhưng tính nết vẫn bộp chộp, xốc nổi.

Trong phần 12 của cuốn tiểu thuyết nói về cuộc hôn nhân nhiều sóng gió của trung tá Trinh cùng bí mật đằng sau cái chết của chính trị viên Thông - người đồng đội thân thiết của trung tá Trinh. Bên cạnh đó, người cha của Tùng cũng sẽ được hé lộ ở phần này.

Do hiểu lầm cùng nỗi uất ức vì sự cư xử của Tùng với bố mình, Đào đã đoạn tuyệt, hắt hủi và cắt đứt mối tình với Tùng. Điều này khiến Tùng rất đau khổ và tuyệt vọng.

Ông Hàm và hai người cháu bị nhốt giữ trong trụ sở của uỷ ban xã. Bắt đầu từ đây không còn chỉ là những cuộc cãi vã, giễu cợt nhau trên đường làng mà là toan tính, bày mưu tính kế giữa những cán bộ xã là người của hai dòng họ.

Sự bất đồng, thù oán âm ỉ giữa hai dòng họ chính thức bộc lộ với việc bắt quả tang 3 bác cháu ông Hàm đi đào trộm mộ. Ẩn sâu sau cuộc rình bắt ấy là sự ganh ghét giữa hai dòng họ trong làng.

Mối tư thù giữa hai dòng họ Vũ Đình và Trịnh Bá ngày càng căng thẳng. Việc ông Hàm đào mồ mả để trả thù đã bị bại lộ. Liệu cuộc đời ông Hàm sẽ gặp phải những hệ luỵ gì? Những người liên quan đến ông trong gia đình sẽ gặp phải những rắc rối ra sao?

Trong phần 7 của cuốn tiểu thuyết, nhà văn không chỉ miêu tả những cuộc hẹn hò giữa Tùng và Đào mà còn khắc hoạ chi tiết những việc làm mê tín dị đoan của ông Hàm khi âm mưu dùng ma thuật để làm hại dòng họ Vũ Đình.

Sự tranh đấu giữa hai dòng họ Trịnh Bá và Vũ Đình không chỉ đơn thuần là những mâu thuẫn từ các thế hệ trước, cộng thêm vào đó việc bà Son - vợ ông Hàm từng có mối tình sâu nặng với ông Vũ Đình Phúc càng làm cho ông Hàm căm hận nhà ông Phúc đến tận xương tuỷ. Những câu chuyện xoay quanh gia đình nhà ông Hàm sẽ ra sao? Bà Son sẽ sống với người chồng bà không yêu thế nào?

Sự xuất hiện của nhân vật Trịnh Bá Hàm cùng những cuộc đấu đá giữa dòng họ của ông và dòng họ Vũ Đình, với những tư tưởng bảo thủ rất đáng lên án của một nhóm người trong xã hội, được nhà văn miêu tả vô cùng chân thực.

Trong phần bốn của cuốn tiểu thuyết, ta không khỏi xót xa trước cái chết đau đớn của lão Quỳnh - một ông già ngẩn ngẩn ngơ ngơ, lúc nhớ lúc quên, chết vì cơn đau bụng sau khi ăn hết một nồi ba cơm. Người ta cho rằng lão chết vì "ma đổi, ông Bụt bắt", nhưng có lẽ lão chết vì quá no, chết sau khi được ăn một bữa đẫy cái bụng đã trống rỗng từ lâu.

Cái đói xóm Giếng Chùa đã nhào nặn con người ta chẳng khác nào những bóng ma vật vờ và tha hoá. Điều đó không chỉ thể hiện qua nhân vật lão Quỳnh mà còn ở anh Thó vì kiếm ăn mà giả ma ăn trộm trong đám tang nhà người ta, hay chấp nhận làm việc bất lương là đi đào mộ người chết lên.

Trong phần hai của cuốn tiểu thuyết kể về những người dân nghèo không màng thế sự nhưng vẫn bị lôi kéo vào vòng xoáy của cuộc sống, những tư tưởng phong kiến vẫn còn rất nặng nề ở những thế hệ đi trước ràng buộc đến các thế hệ kế cận ở vùng nông thôn.

Tiểu thuyết 'Mảnh đất lắm người nhiều ma' của nhà văn Nguyễn Khắc Trường là một cuốn tiểu thuyết lạ thường nhưng đầy triết lý về lối sống vùng nông thôn xưa đan xen giữa nề nếp, ý thức, những sinh hoạt tinh thần ở nông thôn nói chung, trong những người nông dân nói riêng, các vấn đề gia tộc và dòng họ, hôn nhân và gia đình, các quan hệ làng xã và lề thói nông thôn.

Trong phần cuối của cuốn tiểu thuyết, chúng ta không khỏi xúc động trước những tình cảm, tình yêu của người ra đi, kẻ ở lại được tác giả miêu tả qua những trang văn trước lúc anh Ba ra đi tại bến càng Nhà Rồng. Trên con tàu Đô đốc Amiral Latouche Tréville mở đầu cho một hành trình dài đầy gian khổ nhưng vinh quang. Con tàu rẽ sóng, rẽ ra tương lai mới cho dân tộc, cho quê hương.

Tương lai là điều anh Ba luôn tìm kiếm, nhưng không vì lẽ đó mà anh bỏ quên thực tại, quên đi những con người đang nhiệt thành giúp đỡ mình hoàn thành ước mơ. Anh mở lớp dạy học, nơi mà chữ anh Ba thắp sáng lên trong trái tim những người thợ. Anh còn dành tặng những món quà tới những người anh biết ơn trước khi ra đi tìm đường cứu nước.

Theo chân Tư Lê, anh Ba đến Sài Gòn. Nơi đây anh đã gặp được cụ già Đờn, cô Út - con gái ông và những người bạn ở xóm chợ. Anh không ngại khó, không ngại khổ, tự nguyện làm nghề phu vất vả chỉ để tìm được hướng đi, ra một phương trời khác thực hiện ước mơ lớn. Cuộc sống nơi Sài Gòn mở ra những trải nghiệm mà từ trước đến nay anh chỉ đọc và biết qua sách vở.

Nguyễn Tất Thành gặp tại Tư Lê - người mà anh đã cứu trong cuộc biểu tình, đấu tranh đòi quyền sống ở Huế. Bấy giờ bản tính lương thiện của anh thấy ai gặp nạn thì ra tay cứu giúp. Nào ngờ sau này chính anh Tư lại là người anh em cùng anh trải qua những năm tháng tuổi 20.

Tại Bình Định, Thành gặp lại người cha đức độ của mình. Cuộc gặp gỡ lần này một lần nữa khẳng định kỳ vọng mà cha anh đã để lại. Dấu chân của Nguyễn Tất Thành in xuống cực Nam Trung Bộ, nghe theo lời cha anh đến dạy ở trường Dục Thanh.

Tại trường Quốc học Huế, Tất Thành gặp lại những người bạn cũ đã không quản ngại khó khăn giúp đỡ mình năm xưa. Cùng với bạn của mình, trong một lần nhân dân ta nổ ra biểu tình, Thành đi trong đội ngũ đấu tranh đòi quyền sống. Sau cuộc nổi dậy đó, Tất Thành bị cảnh sát săn đuổi.

Chặng đường học Tiểu học Đông Ba đã kết thúc, tâm trí Thành lại bộn bề với bao hy vọng chờ đợi được gọi vào 'Thiên đường trường học' niên khóa 1906 - 1907. Cùng lúc đó, anh xốn sang với cuộc vận động chống Pháp do các sĩ phu yêu nước đang nhen lên.

Bắt đầu từ những ngày sửa soạn theo cha lên đường vào kinh đô Huế lần hai cùng với cha và anh, Côn bận rộn chuẩn bị mọi thứ để tạm biệt mọi người.

Ở phần này chúng ta sẽ cùng đắm chìm vào những cảm xúc sâu lắng mà nhà văn đã gợi lên trong những ngày tháng cuối ở làng Sen của ba cha con cậu bé Côn trước khi cha cậu vào kinh thành Huế nhậm chức. Dù đã đỗ quan Phó bảng, nhưng ông Sắc khước từ cả việc triều đình gọi bởi ông còn trách nhiệm làm tròn chữ hiếu với cụ đồ An thay người vợ đã mất của mình.

Sau nhiều lần đi thi, ông cử Nguyễn Sinh Sắc đã đỗ cuộc thi hương chức danh Phó bảng. Hồi hương sau khi đỗ quan lớn, ông được dân làng và hội đồng hương đón rước trịnh trọng kiệu vọng chiếu hoa, dân làng góp nhau dựng nhà. Nhưng với bản tính liêm minh, đức hạnh, ông Sắc không hề thấy vui vì sự trịnh trọng này.

Đắm chìm vào những trang văn của tác giả, không khỏi xúc động trước hình ảnh cậu bé Côn 11 tuổi chứng kiến cảnh mẹ mất ở kinh thành Huế trong những ngày giáp Tết. Một mình Côn bế đứa em nhỏ côi cút, bệnh tật, yếu ớt mới được vài tháng tuổi đi xin từng giọt sữa để duy trì sự sống cho em. Nhưng chỉ sau một vài ngày, đứa em bé nhỏ kia cũng rời bỏ Côn mà đi. Đau buồn, xót xa trước sự mất mát lớn lao trong gia đình, cụ đồ Nguyễn Sinh Sắc quyết định đưa hai con trai trở về xứ Nghệ.

Năm 1898, cậu bé Nguyễn Sinh Cung bắt đầu được học chữ Hán thông qua những lớp dạy học của cha ở Huế, khám phá bao điều hay của chữ nghĩa. Song cũng chính trong khoảng thời gian này, gia đình có thêm một thành viên mới nên cậu bé Côn phải phụ mẹ chăm em. Những khó khăn vất vả tại kinh thành Huế đã mang đến nhiều trải nghiệm cùng sự chiêm nghiệm quý giá cho cậu bé Nguyễn Sinh Cung như thế nào?

Chuyến đi theo cha mẹ vào kinh thành Huế chính là bước ngoặt đầu tiên trong cuộc đời của Bác. Sự học của cậu bé Côn bắt đầu được ảnh hưởng rõ hơn từ cha mẹ. Chữ là mắt, người không có chữ coi như người mù ở thế gian. Trí thông minh, sự nhạy bén và ham học hỏi hơn người của cậu bé Côn được nhà văn Sơn Tùng khắc họa rõ nét qua từng câu hỏi, lời nói, thái độ diễn ra trong đời sống bình thường.

Trong tác phẩm ‘Búp sen xanh’ của nhà văn Sơn Tùng, tác giả sử dụng theo tiếng địa phương nên cậu bé Nguyễn Sinh Cung hồi nhỏ vẫn được mọi người quen gọi là cậu bé Côn. Như một lẽ đương nhiên, cậu bé Nguyễn Sinh Côn càng lớn càng thông minh, sáng dạ. Cậu có những suy nghĩ, lời nói không giống như những đứa trẻ khác. Không ít người bạn của cụ nho Sắc đã phải trầm trồ khen ngợi.

Trong phần ba của cuốn tiểu thuyết sẽ kể lại về xuất thân dòng dõi và những năm tháng tuổi thơ mồ côi cha mẹ được gia đình thầy dạy Hoàng Xuân Đường nuôi dưỡng của cậu bé Nguyễn Sinh Sắc, cha của Bác Hồ.

Trong phần hai của cuốn tiểu thuyết kể về tang lễ của thầy đồ Hoàng Xuân Đường, là ông ngoại của Bác Hồ cũng là thầy dạy, người nuôi dưỡng ông Nguyễn Sinh Sắc – người cha yêu quý của Bác. Những trang tiểu thuyết cũng cho biết thêm về gia thế của bà Hoàng Thị Loan và thầy đồ Nguyễn Sinh Sắc – những bậc thân sinh của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Tiểu thuyết ‘Búp sen xanh’ của nhà văn Sơn Tùng kể về tuổi thơ và thời niên thiếu của Bác Hồ. Trong phần 1 của cuốn tiểu thuyết, mời quý vị trở về làng quê xứ Nghệ những năm cuối thế kỷ 19, thời điểm cậu bé Nguyễn Sinh Cung chào đời.

Truyện ngắn ‘Con tôi đi lính’ là một tác phẩm ấn tượng của nhà văn Chu Lai. Câu chuyện kể về tâm trạng của người làm cha mẹ khi có cậu con trai xa nhà và bước chân vào môi trường quân đội. Những diễn biến tâm trạng của cha mẹ ở nhà ra sao và cậu con trai trong quá trình nhập ngũ sẽ như thế nào?

Bước vào chiến dịch Xuân Hè năm 1953, toàn Đảng toàn quân tập trung hướng tiến quân lên vùng Tây Bắc, đồng thời triển khai nhiều trận truy kích làm tiêu hao lực lượng, lung lay tinh thần của địch. Đó cũng là những tín hiệu đáng mừng để chuẩn bị bước vào một trận đánh lớn, trận đánh đi vào lịch sử của dân tộc như một trong những dấu son chói lọi. Diễn biến của trận đánh đó sẽ được gửi tới quý thính giả trong phần cuối của cuốn hồi ức 'Đại tướng Võ Nguyên Giáp - đường tới Điện Biên Phủ'.

Chiến dịch Thu đông năm 1952 đã thành công vượt dự kiến. Đây là động lực để toàn dân và quân ta tiếp tục dồn sức người, sức của tiến đánh những điểm yếu nhằm tiêu hao sinh lực địch, đồng thời tập trung khôi phục kinh tế sau thiên tai để đảm bảo đời sống của nhân dân, cung cấp lương thực cho các chiến sỹ nơi chiến trường. Những trận đánh tới sẽ tiếp diễn như thế nào?

Ta tiếp tục sử dụng chiến thuật 'công đồn đả viện' và thường xuyên uy hiếp các đường tiếp tế thủy, bộ để cầm chân số lớn lính Pháp. Trên hướng phối hợp, ta tiến sâu vào vùng địch tạm chiến ở trung du và đồng bằng Bắc Bộ, liên tục tấn công địch góp phần vào thắng lợi của mặt trận chính. Quân Pháp phải rải quân ra ở nhiều nơi, cạn hết quân dự trữ. Bộ chỉ huy Pháp lúng túng đối phó trong khi chiến phí ngày càng quá sức chịu đựng khiến nội tình nước Pháp ngày càng rối bời.

Sau thành công của đợt một chiến dịch Hòa Bình, ta tiếp tục đập vỡ phòng tuyến sông Đà, tiêu diệt điểm cao 400, 600, Đá Chông, Chẹ, chặn đánh các cánh quân viện trên các trục được 87, Ba Vì, Mỹ Khê. Quân Pháp nhận thấy không đủ lực lượng bảo vệ phòng tuyến sông Đà nên rút lui toàn bộ, chỉ để lại cụm cứ điểm Đan Thê, La Phù gần Trung Hà, Sơn Tây. Địch dự định sẽ tăng cường phòng ngự tuyến đường số 6 và thị xã Hòa Bình. Qua 20 ngày chiến đấu, ta đã tiêu diệt được bộ phận lớn của quân địch, đường tiếp tế trên sông Đà của địch bị tê liệt. Đường số 6 bị chia cắt, quân Pháp ở Hòa Bình đã hoàn toàn chuyển sang thế phòng ngự bị động.

Sau những phân tích, đánh giá về tình hình và âm mưu của địch, dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Trung ương Đảng, đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh, trực tiếp là Tổng quân ủy và Bộ Tổng tư lệnh, quân và dân ta đã mở màn chiến dịch Hòa Bình vào ngày 10/12/1951. Quân ta mở một cuộc tiến công lớn đánh địch trên cả hai mặt trận, tập trung chủ lực ở hướng chính là Hòa Bình, đặc biệt là cứ điểm Tu Vũ, núi Chẹ. Và mạnh bạo đưa một bộ phận chủ lực vào hoạt động trong vùng địch hậu đồng bằng Bắc Bộ.

Sau khi thực hiện chiến dịch Lý Thường Kiệt và một tháng chiến tranh du kích, ta đã diệt và bắt được khoảng 500 quân địch. Không rõ số bị thương, nhưng lực lượng của ta bị tiêu hao rất nhiều. Đây cũng là một trong những thất bại không mong muốn, mà nguyên nhân chính là do việc di chuyển bộ đội quá chậm nên địch phát hiện và đối phó. Đứng trước những tổn thất đó và trước diễn biến tình hình tương đối phức tạp, đặc biệt là việc Pháp cho tấn công chiếm Hòa Bình, Trung ương có những quyết định chỉ đạo và hướng tấn công như thế nào?

Sau chiến dịch Hà Nam Ninh, tại đồng bằng Bắc Bộ, địch ra sức củng cố quân sự, tàn phá cơ sở kinh tế của ta, đồng thời chúng đẩy mạnh kế hoạch củng cố vùng Tây Bắc. Trước tình hình khó khăn ở vùng hậu địch, Tổng quân ủy đề nghị với Trung ương cho mở một chiến dịch nhỏ ở hướng Tây Bắc và phát động một tháng chiến tranh du kích buộc địch phải đối phó.

Chiến dịch Liên khu III đã diễn ra với nhiều diễn biến mới. Thực dân Pháp đã tổng lực tấn công ta trên phương diện kinh tế tài chính. Pháp tập trung làm hai việc, đó là ngăn chặn các nguồn lương thực và phá giá đồng bạc Việt Nam. Đứng trước những khó khăn đó, Chính phủ đã ban hành sắc lệnh điều lệnh thu thuế nông nghiệp bằng thóc.

Chỉ thị của Trung ương với Chiến dịch Liên khu III là tranh thủ nhân dân, vận động ngụy binh, đồng bào Công giáo thi hành các chính sách của Đảng trong các vùng giải phóng. Thắng lợi chính trị cũng quan trọng không kém thắng lợi quân sự. Đại đoàn 304, 320, 308 đã tiến về Ninh Bình trong sự chào đón của nhân dân. Diễn biến của Chiến dịch Liên khu III sẽ tiếp tục được chuyển tới quý thính giả chương trình hôm nay.