Tìm nghe trong phố
Phố ở đâu cũng có đôi điều cho ta nghe, để thấy một nỗi niềm, một day dứt, một quyến luyến nào đó từng hiện diện nơi này làm nên hồn phố.
Bà cụ trông Đền liệt sĩ phường Hàng Gai, trên phố Hàng Nón, chắc là biết nhiều chuyện. Đều đặn mỗi năm một dịp, các gia đình về đây, bà mời nước, cắm hoa, hạ lễ giúp và nghe biết bao chuyện của mỗi nhà.
Chồng bà cũng là một người lính hy sinh hồi Mậu Thân 1968. Ở phố Tô Tịch, ngày lễ, ngày rằm hằng tháng, bà thong thả mấy chục bước từ nhà sang lau dọn, cắm hoa tươi và thắp hương... Khuôn mặt bà ánh lên nét phúc hậu qua bao tháng năm biến cố.
Và mỗi gia đình ấy, những gì để lại của những người lính bằng kỷ vật, bằng trí nhớ, nếu ghi lại được ngoài thông tin tên tuổi, đơn vị, ngày tháng nhập ngũ, hy sinh thì ta sẽ có cả một bộ sưu tập sống động về những người trai phố phường bước vào trận mạc.
Nhiều chuyện nghe mà lạ như việc xây dựng một tòa nhà giao thoa kiến trúc Đông - Tây, nhiều lớp người đã từng sống. Những câu chuyện về thuở ban đầu, cả tòa nhà của một gia đình, sau đó có khi cả chục hộ cùng ở. Nào quây lấy sân, ngăn lại phòng, xây kín ban công. Có những hộ trưng dụng cả chỗ nhà vệ sinh cũ để ở.
Biết được trước đây đã có những gia đình vượt qua nhọc nhằn, kể cũng đáng suy ngẫm cho sự tồn tại hôm nay của mỗi người. Lại nghĩ đến một hai công trình kiến trúc cổ, nay là trường học, như Trường Mẫu giáo Tuổi thơ ở phố Hàng Buồm, trước là Hội Quán Quảng Đông, mái nhà còn gắn nguyên cá chép sứ, vẻ rực rỡ trầm trong sắc rêu phong.
Tôi biết một số nhà sưu tập cổ vật. Mỗi món đồ trên tay chứa những câu chuyện về những người từng sở hữu nó, gắn với bối cảnh của một gia đình, dòng họ, có khi mang hình bóng của một thời kỳ.
Có nhà sưu tập, khi tôi hẹn lần đầu, ông cẩn thận gặp ở quán cà phê. Nói chuyện kỹ cho hiểu người rồi hôm khác mới mời đến nhà, chuẩn bị cẩn thận để giảng giải về thú trang trí tư gia bằng cổ vật, cây cảnh, cỏ hoa của các cụ mà cái danh từng nức tiếng Hà thành ngày trước. Bây giờ, niềm say mê ấy được tiếp mạch thế nào, đã phôi pha chút lịch lãm nào cùng năm tháng, đã có gì thực dụng hơn.
Chuyện hào hứng, chuyện vui, cả chuyện bùi ngùi cổ vật ấy, còn rải rác đâu đây. Nếu gặp đúng người, ta được nghe như tượng hình một cuốn phim về nét sinh hoạt văn hóa của lớp người sành sỏi có, a-ma-tơ có, khi yêu đắm đuối cuồng say, mà khi lại chơi ngẫu hứng tùy duyên, tùy cảnh và tùy thời.
Nếu không nhặt lại những chuyện đang trôi dần, thì ngày sau phố nội thành sẽ rỗng đi nhiều lắm. Những nhà quản lý bảo tồn phố cổ, văn nghệ dân gian nên ghi giữ lại. Đó sẽ thành cái nền, cái vốn rất tốt cho những người sáng tạo nghệ thuật tôn vinh Hà Nội. Nếu khuyết thiếu những dữ liệu trầm tích của phố phường thì cũng như phố mai kia có thể rỗng chút hồn, những tác phẩm của lớp người sau này mến yêu Hà Nội cũng không dễ mà thành quả.
Người nào yêu Hà Nội làm được gì cứ làm và tốt nhất là khi đã muốn biết, muốn hiểu, ta cứ tự đi tìm theo sức mình, mà nghe cho mình rộng mở. Ta đi tìm để được hơn là đợi ai đó mang đến.
Những con phố này cũng đã sinh thành, đón nhận và uốn nắn, chuyển tiếp giữa bao nhịp người, bao nghề nghiệp, cảnh sống để phố được định hình và mở ra, để lớn lên hơn và sinh sôi, trở thành chính nó.
Quang Hưng
Trong ký ức của một người xa Thủ đô, Hà Nội là những hàng cây xanh mát hai bên đường, những sạp báo, những bác xích lô ngồi đợi khách. Và nỗi nhớ Hà Nội đọng lại trong một ly trà ấm nóng, phảng phất khói bay trong một chiều hoàng hôn.
Đối với những người xa Hà Nội, hương hoa sữa của mùa thu là mùi hương của tình yêu, là ký ức yêu dấu mà họ sẽ mang theo suốt cuộc đời. Người đi xa nhớ da diết mùa thu Hà Nội, bởi mùa thu gọi họ sống chậm lại để yêu thương.
Có những bức ảnh lưu lại một khoảnh khắc khiến bạn bỗng thấy phố thật gần, thật thân thiết.
Cả ngàn năm người dân nước Việt lắng nghe tiếng gà trong đêm để biết nhịp thời gian, chia tiếng gà trong đêm thành những canh gà, để rồi dựa vào đó giữ thói quen thức sớm dậy khuya, bán buôn, đồng áng. Và ngay cả những mối tình thấm đẫm nước mắt, đẫm màu lãng mạn, cũng lấy canh gà làm thời khắc hò hẹn cùng nhau.
Gần 20 tên phố Hàng của Thăng Long - Hà Nội những trăm năm xưa đã biến mất trong biến thiên thời cuộc.
Đâu đó có những góc nhỏ mơ hồ thời gian, lâu lâu lại rộn lên câu chuyện cũ. Có thể là xa xôi với những người vội bước qua không kịp để ý. Nhưng vẫn là đau đáu trong những ai còn nặng lòng trước nhịp đổi thay phố phường.
0