Tín hiệu từ Thượng đỉnh Nga - Thổ Nhĩ Kỳ | Nhìn ra thế giới | 05/09/2023

Hội nghị lần thứ 28 các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc (LHQ) về Biến đổi khí hậu (COP28) dự kiến diễn ra tại Dubai, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, từ ngày 30/11 đến 12/12 tới. Hội nghị COP28 diễn ra vào thời điểm then chốt cho hành động toàn cầu về biến đổi khí hậu.

Thất bại của các nước trong nỗ lực thực hiện cam kết cắt giảm khí thải nhà kính đang khiến Trái Đất trên đà nóng thêm tới 3 độ C trong thế kỷ này. Thế giới đang chứng kiến hàng loạt sự gia tăng đáng lo ngại về số lượng, tốc độ và quy mô của các kỷ lục khí hậu bị phá vỡ, ảnh hưởng đến môi trường sống của con người, làm gia tăng dịch bệnh và đe dọa đến an ninh lương thực toàn cầu.

Israel và lực lượng vũ trang Hamas của Palestine đã đạt được thỏa thuận tạm ngừng giao tranh trong 4 ngày và trao đổi con tin. Những câu hỏi được đặt ra tiếp theo là vì sao các bên đạt được thoả thuận này ở thời điểm hiện nay, tác động của nó tới tình hình chiến trường và tương lai Dải Gaza sau đó sẽ ra sao?

Thế giới công nghệ vừa được chứng kiến màn "quay xe" đầy bất ngờ và kịch tính ở OpenAI - một trong những công ty trí tuệ nhân tạo hàng đầu thế giới. Chỉ trong 5 ngày, cựu CEO Sam Altman bị sa thải khỏi OpenAI, đồng ý sang Microsoft rồi lại quyết định quay lại OpenAI sau khi Hội đồng quản trị của OpenAI tìm cách mời ông quay về.

Số người vượt Địa Trung Hải sang châu Âu ngày càng tăng đang trở thành bài toán khó chưa có lời giải của các quốc gia ở tuyến đầu hứng chịu làn sóng di cư. Đối mặt cuộc khủng hoảng di cư đang nóng dần lên, những nước này một mặt vừa tăng cường biện pháp siết chặt quản lý dòng người nhập cư, mặt khác tìm cách phối hợp các nước trong khu vực để ngăn chặn làn sóng di cư đang tràn vào châu Âu.

Israel đã cảnh báo người dân ở miền Nam Dải Gaza di tản về phía Tây. Israel cũng liên tiếp không kích vào các mục tiêu ở thành phố Khan Younis miền Nam Gaza. Những động thái này cho thấy quân đội Israel sẽ mở rộng tấn công trên bộ vào miền Nam Dải Gaza. Trước việc Israel tiếp tục leo thang quân sự, cộng đồng quốc tế đã có những phản ứng gay gắt.

Cuộc phản công của Ukraine được triển khai từ đầu tháng 6 đang rơi vào bế tắc. Theo các chuyên gia quân sự, nguyên nhân là vì Kiev đã không vận dụng hiệu quả chiến thuật chiến tranh chớp nhoáng của NATO, đồng thời các loại vũ khí mà phương Tây cung cấp cho Kiev có những hạn chế nhất định. Trong khi đó, Nga luôn thay đổi chiến thuật trên chiến trường và không ngừng bổ sung lực lượng.

Vòng đàm phán thứ 3 về hạn chế ô nhiễm rác thải nhựa toàn cầu đang diễn ra tại thủ đô Nairobi của Kenya từ ngày 13 đến 19/11, dưới sự bảo trợ của Liên hợp quốc. Các cuộc đàm phán được dự báo sẽ căng thẳng với 2 luồng quan điểm: hạn chế lượng nhựa được sản xuất, hay chỉ quản lý rác thải nhựa thông qua tái chế và tái sử dụng. Hội nghị mang ý nghĩa quan trọng khi lần đầu tiên một văn bản cụ thể được đưa lên bàn đàm phán. Một yếu tố khác đang được tranh luận là các nước tham gia hiệp ước có thể tự do xác định các cam kết của riêng mình, hay sẽ phải bắt buộc tuân thủ cam kết chung.

Vươn lên mạnh mẽ sau siêu lạm phát và đại suy thoái, Đức đã từng có những bước phục hồi ngoạn mục, thậm chí được ca ngợi là “phép màu kinh tế” thập niên những năm 1950 và 1960. Nhưng thời gian gần đây, Đức đang phải đối mặt với một giai đoạn đầy thử thách, khi được dự báo có thể là nền kinh tế lớn duy nhất ở châu Âu phải đối mặt với sự suy thoái trong năm nay. Giữa những lo ngại về nguy cơ suy thoái, mới đây, Đức đã công bố một gói cứu trợ khổng lồ, bao gồm cắt giảm thuế điện cho lĩnh vực sản xuất, nhằm tăng sức cạnh tranh trên toàn cầu.

Luật nhân đạo quốc tế quy định các bệnh viện là nơi được bảo vệ đặc biệt khi chiến tranh xảy ra. Tuy nhiên, tại Dải Gaza, các bệnh viện lại đang trở thành tiền tuyến. Quân đội Israel đang siết chặt vòng vây đối với khu vực được coi là thành trì của lực lượng vũ trang Hồi giáo Hamas ở miền Bắc Gaza, khiến các cơ sở y tế liên tục phải hứng chịu bom đạn, đe doạ sinh mạng của hàng nghìn bệnh nhân, nhân viên y tế và những người đang trú ẩn tại đây.

Việc Nga hủy phê chuẩn CTBT và rút khỏi CFE, cùng với việc Mỹ và các đồng minh NATO tạm hoãn thực thi CFE đã khiến hệ thống giải trừ vũ khí và kiểm soát vũ khí toàn cầu tiếp tục suy yếu. Hơn bao giờ hết, các nghĩa vụ quốc tế cần được thực hiện. Các nỗ lực xây dựng lòng tin và tính minh bạch sẽ mang lại cơ hội để đảo ngược xu hướng đi xuống hiện nay.

Sau một tháng, xung đột Israel - Hamas ở Trung Đông diễn biến ngày càng phức tạp và có nguy cơ lan rộng, làm gia tăng hàng loạt thách thức đối với nền kinh tế thế giới vốn chưa thoát khỏi tình trạng bấp bênh sau đại dịch Covid-19 và những hệ lụy từ xung đột giữa Nga và Ukraine. Tình trạng leo thang bạo lực đang có tác động nghiêm trọng đối với ngành du lịch, nhất là ở khu vực Trung Đông - Bắc Phi. Số khách hủy chuyến đã tăng mạnh, trong khi lượng khách du lịch đặt phòng trong khu vực cũng sụt giảm.

Kể từ đầu năm nay, giá kim cương trên thị trường thế giới liên tục giảm sâu. Nguyên nhân do nhu cầu hàng hóa xa xỉ giảm trong thời kỳ kinh tế đi xuống hậu đại dịch, cùng sự xuất hiện của kim cương nhân tạo giá rẻ. Nhiều người chuyển sự chú ý tới các sản phẩm trang sức bền vững và thực tế hơn như vàng.

“Cơn đại hồng thủy Al Aqsa”- cuộc tấn công do Phong trào Hồi giáo Hamas ở Dải Gaza tiến hành vào miền Nam Israel khiến hơn 1.400 người chết ngày 07/10, đã khơi mào cho một cuộc xung đột đẫm máu nhất tại dải Gaza trong nhiều thập niên qua. Đáp trả Hamas, Israel đã triển khai chiến dịch tấn công tổng lực thảm khốc có tên gọi “Gươm sắt”, khiến vùng đất này trở thành một trong những khu vực chết chóc nhất trên thế giới kể từ sau chiến tranh thế giới thứ hai.

Trí tuệ nhân tạo (AI) được biết tới là ngành khoa học đang định hình, phát triển trong xã hội. Trí tuệ nhân tạo được ứng dụng trong các lĩnh vực: Giao thông, y tế, giáo dục, tài chính… Song song với đó, nhiều cơ hội và rủi ro khi sử dụng trí tuệ nhân tạo cũng được đặt ra.

Kể từ cuộc tấn công khơi mào của Hamas vào Israel cách đây đúng một tháng, các nhà phân tích đã chỉ ra rằng Israel không những phải gánh chịu nhiều tổn thất, mà còn phải trả giá khá đắt cho cuộc xung đột này.

Từ việc Israel bao vây, không kích đến chiến dịch trên bộ tại Gaza, đến nay các hoạt động quân sự của Israel nhằm tiêu diệt lực lượng Hamas đã khiến gần 10.000 người Palestinethiệt mạng, đẩy người dân Gaza sống trong cảnh thiếu lương thực, nước uống, nhiên liệu, gây ra cuộc khủng hoảng nhân đạo chưa từng có tại Dải Gaza, trong khi nỗ lực cứu trợ của quốc tế dành cho Gaza chỉ như muối bỏ bể.

Châu Âu một lần nữa phải đối mặt với những nguy cơ tiềm tàng từ chủ nghĩa khủng bố và bạo lực cực đoan sau các cuộc tấn công khủng bố và tấn công bằng dao cùng hàng loạt lời đe dọa ở Thuỵ Điển, Đức, Pháp và Bỉ trong tháng 10 vừa qua.

Thế giới chưa có bằng chứng về việc thuốc lá điện tử giúp cai nghiện thuốc lá thông thường. WHO cũng nhấn mạnh, không có sản phẩm thuốc lá nào là an toàn cho sức khỏe. Thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng có chứa nicotine, vẫn là sản phẩm gây nghiện. Do đó, việc hút và sử dụng các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng sẽ tiềm ẩn nhiều rủi ro và hậu quả khôn lường cho sức khỏe, đòi hỏi Chính phủ các nước phải có biện pháp quản lý và kiểm soát kịp thời.

Đã hơn 3 tuần trôi qua kể từ khi xung đột thảm khốc bùng phát tại Dải Gaza khiến hơn 1400 người Israel và hơn 9000 người Palestine thiệt mạng. Không chỉ riêng tại khu vực điểm nóng Trung Đông, người Do Thái và người Hồi giáo ở những quốc gia khác cũng đang cảm nhận được sự căng thẳng gia tăng.

Hàng loạt các quốc gia và cộng đồng quốc tế đã cực lực phản đối vụ thảm sát đẫm máu do quân đội Israel gây ra. Hàng loạt vụ tấn công này khiến cho ngọn lửa chiến tranh tại Dải Gaza có nguy cơ lan rộng sang một số quốc gia trong khu vực, khiến tình hình Trung Đông ngày càng khó kiểm soát.

Các lực lượng của Nga đã tập trung nguồn lực vào thành phố công nghiệp Avdiivka ở phía Đông Ukraine, ném bom và tấn công bằng pháo hạng nặng nhằm áp đảo các lực lượng của Kiev. Nếu thành công, cuộc tấn công này sẽ đánh dấu một chiến thắng quan trọng của Nga trong năm nay.

Tổ chức Y tế thế giới WHO đã gọi tình trạng ô nhiễm không khí là “kẻ giết người thầm lặng” khi gây ra khoảng 7 triệu ca tử vong và gây thiệt hại kinh tế tới gần 5 nghìn tỷ USD mỗi năm, trong đó Châu Á - Thái Bình Dương chiếm khoảng 4 triệu ca. Hiện nay khoảng 99% dân số thế giới đang sống trong môi trường có chất lượng không khí ở dưới mức tiêu chuẩn của WHO.

Liên hợp quốc cảnh báo sẽ có hàng nghìn người khác thiệt mạng khi Israel đưa binh sỹ và xe tăng tiến sâu vào Dải Gaza. Điều này làm tăng thêm lo ngại của phương Tây rằng lực lượng Hezbollah do Iran hậu thuẫn có thể mở ra một mặt trận mới ở biên giới Israel-Li băng.

Thống kê cho thấy, tiêu dùng cá nhân tại Nhật Bản giảm 0,5% do giá hàng hóa ngày càng tăng, ảnh hưởng đến chi tiêu của người tiêu dùng. Theo giới chuyên gia, nhu cầu trong nước suy giảm có thể “báo hiệu điềm xấu” cho nền kinh tế trong bối cảnh các đợt tăng lãi suất mạnh mẽ ở Mỹ và châu Âu làm dấy lên quan ngại về suy thoái kinh tế toàn cầu.

Sau khi giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống vòng hai mới đây, ông Daniel Noboa, 35 tuổi, đã trở thành tổng thống đắc cử trẻ nhất lịch sử hiện đại của Ecuador và của châu Mỹ La tinh. Ông được hi vọng là một luồng sinh khí mới trẻ trung hơn cho Ecuador. Rất nhiều những thách thức cũng như kỳ vọng dành cho tân tổng thống Daniel Noboa ở phía trước.

Trong gần 3 tuần qua, Trung Đông đã một lần nữa trở thành điểm nóng của thế giới sau khi phong trào vũ trang Hồi giáo Hamas, vốn kiểm soát Dải Gaza từ 15 năm qua, mở một chiến dịch quân sự quy mô lớn chưa từng có chống lại Israel khiến 1.400 người Israel thiệt mạng. Tel Aviv sau đó đã tiến hành oanh kích dữ dội xuống dải Gaza mỗi ngày, đồng thời đang chuẩn bị cho một cuộc tấn công tổng lực trên bộ. Tính đến ngày 26/10, các đợt ném bom của Israel đã cướp đi sinh mạng hơn 6.500 người Palestine, trong đó có hơn 2.000 trẻ em.

Trong khi Mỹ đang căng mình hỗ trợ hàng chục tỉ đô la và cung cấp khí tài cho Ukraine thì xung đột Israel - Hamas diễn ra ác liệt và có chiều hướng ngày càng lan rộng. Quân đội Israel đã phong tỏa Dải Gaza và đe dọa tiến hành một chiến dịch trên bộ, từ đó gây ra phản ứng từ Iran và các quốc gia khác trong khu vực.

Liệu Hamas và Israel có vi phạm luật pháp quốc tế hay không? Thế giới có một bộ luật và nghị quyết được quốc tế công nhận, bao gồm cả hiến chương Liên hợp quốc quy định về xung đột vũ trang. Ngoài ra còn có luật nhân đạo quốc tế bao gồm Công ước Geneva, được soạn thảo sau Thế chiến thứ hai và được hầu hết mọi quốc gia đồng thuận. Một tài liệu quan trọng khác trong luật chiến tranh là Quy chế Rome của Tòa án Hình sự Quốc tế, định nghĩa là các hành vi tội ác chiến tranh bao gồm các cuộc tấn công có chủ ý vào dân thường, các khu định cư dân sự hoặc nhân viên nhân đạo, phá hủy tài sản, bạo lực tình dục và trục xuất trái pháp luật. Vậy Hai bên đã vi phạm những luật này ở mức độ nào?

Hội nghị lần thứ 28 các bên tham gia Công ước khung của Liên Hợp Quốc về biến đổi khí hậu (COP28) sẽ diễn ra tại Dubai, Các tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE) từ ngày 30/11 đến 12/12 tới. Trước đó, đã có nhiều sự kiện được tổ chức nhằm chuẩn bị cho hội nghị COP28, được đánh giá là cơ hội quan trọng để các nước đẩy nhanh hành động nhằm hạn chế hiện tượng nóng lên toàn cầu.

Ngày 22/10 tới, cử tri Argentina sẽ đi bỏ phiếu để bầu ra tổng thống và phó tổng thống nhiệm kỳ 2023-2027, cũng như Thượng viện và Hạ viện. Tâm điểm của cuộc bầu cử sẽ là người thay thế cho tổng thống đương nhiệm Alberto Fernandez để chèo lái con thuyền Argentina vượt qua cuộc khủng hoảng kinh tế tồi tệ nhất trong hàng chục năm qua.

Diễn đàn cấp cao hợp tác quốc tế “Vành đai, Con đường” lần thứ 3 đã khai mạc tại thủ đô Bắc Kinh, Trung Quốc. Với chủ đề “Hợp tác Vành đai và Con đường chất lượng cao: Cùng nhau phát triển và thịnh vượng chung", sự kiện có sự tham dự của đại diện hơn 140 quốc gia và hơn 30 tổ chức quốc tế. Số lượng đông đảo các quốc gia tham dự là dấu hiệu cho thấy tác động lớn mà sáng kiến trị giá hàng nghìn tỷ USD này đã mang lại trên toàn cầu.

Biến đổi khí hậu cũng đang làm gia tăng tần suất và cường độ của các đợt nắng nóng, gây hạn hán và ô nhiễm môi trường, đe dọa sức khỏe của con người và các sinh vật khác trên Trái Đất. Trong năm nay, tình trạng nắng nóng bất thường đã và đang diễn ra tại nhiều quốc gia, cả ở châu Á, châu Âu và châu Mỹ.

Do ảnh hưởng của hình thái thời tiết El Niño và biến đổi khí hậu, những hình thái thời tiết cực đoan như nhiệt độ trung bình toàn cầu nhiều tháng qua đã phá kỷ lục, mùa mưa năm nay đến muộn hơn và lượng mưa cũng thấp hơn, đã ảnh hưởng tới nghiêm trọng tới hệ sinh thái và đặc biệt là tới mùa màng khiến giá lương thực tăng cao.

Tiến vào vũ trụ, phát triển kinh tế vũ trụ sẽ giúp con người khám phá các tiềm năng và cơ hội mới. Đáng chú ý, lĩnh vực kinh tế vũ trụ hiện nay không chỉ có sự tham gia của chính phủ các nước, mà còn có sự góp mặt của nhiều tập đoàn tư nhân lớn với hàng loạt dự án tham vọng, đưa kinh tế vũ trụ bước sang một kỷ nguyên mới - kỷ nguyên thương mại hóa, hội nhập và đổi mới.

Gần một tuần đã trôi qua, nhưng đến nay xung đột vẫn chưa có dấu hiệu hạ nhiệt. Trong khi Hamas vẫn tiến hành thêm nhiều vụ phóng tên lửa vào sâu trong lãnh thổ Israel, thì Israel đã tuyên bố chiến tranh, tăng cường các cuộc không kích và pháo kích dữ dội vào hàng loạt mục tiêu ở dải Gaza.

Không chỉ góp phần giảm bớt các rào cản trong thương mại toàn cầu, thương mại điện tử đã và đang thay đổi thế giới theo nhiều cách, mang lại sự tiện lợi, an toàn và hiệu quả cho cả doanh nghiệp và người tiêu dùng.

Sau dịch COVID-19, việc hạn chế đi lại được dỡ bỏ, nhiều nước đã chứng kiến làn sóng du lịch hồi phục nhanh chóng. Đây là niềm vui lớn đối với ngành công nghiệp không khói, bởi nó có cơ hội góp phần không nhỏ thúc đẩy kinh tế của đất nước phục hồi. Tuy nhiên, ngành du lịch các nước nhanh chóng phải đối mặt với một thực tế, đó là tình trạng quá tải do nhiều nguyên nhân.

Trong tuần này, các nhà lập pháp sẽ bầu tân chủ tịch Hạ viện. Thế nhưng theo giới quan sát, dù ai thay thế ông McCarthy, sự chia rẽ trong nội bộ đảng Cộng hòa sẽ không biến mất, và những thách thức đối với nỗ lực vận hành Hạ viện một cách hiệu quả vẫn không thay đổi.

Hai tháng sau khi quân đội Niger tiến hành đảo chính, lên nắm chính quyền và yêu cầu Pháp rút quân khỏi nước này, ngày 07/10, chính quyền quân sự tại Niger ra thông báo khẳng định lực lượng Pháp sẽ chính thức bắt đầu kế hoạch rút toàn bộ 1.500 binh sỹ khỏi nước này.

Phong trào Hamas bất ngờ tuyên bố bắt đầu chiến dịch quân sự mới mang tên "Cơn bão Al-Aqsa" chống lại Israel và kêu gọi người dân Palestine tham chiến, đồng thời cho biết 5.000 quả tên lửa đã được phóng về phía Israel. Tình hình căng thẳng leo thang nhanh chóng với con số người thiệt mạng mỗi bên đã tăng lên hàng trăm người, và được đánh giá là cuộc xung đột chết chóc nhất giữa Israel và Palestine trong 50 năm qua.

Cơ quan thống kê Liên minh châu Âu (Eurostat) cho biết, lạm phát trong tháng 9 của Khu vực đồng tiền chung châu Âu (Eurozone) đã giảm xuống gần mức thấp nhất trong 2 năm qua, cho thấy kế hoạch tăng lãi suất của Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) đã thành công trong việc kiềm chế giá cả tăng vọt.

Mùa hè năm nay kéo dài hơn với tháng 9 nóng nhất trong lịch sử, được ghi nhận ở nhiều nước Châu Âu như Đức, Ba Lan, Thụy Sĩ và thậm chí cả Pháp, với nhiệt độ tăng khoảng 3,5 đến 3,6°C” so với giai đoạn 1991-2020. Vương quốc Anh cũng ghi nhận kỷ lục nhiệt độ trong tháng 9 từ khi các dữ liệu thống kê bắt đầu được ghi nhận vào năm 1884. Tại Châu Á, thời tiết hanh khô khiến Indonesia đang phải khống chế với cháy rừng lan rộng. Còn tại Nhật Bản, nền nhiệt tháng 9 đạt mức kỷ lục trong vòng 125 năm qua, với nhiệt độ trung bình của tháng cao hơn bình thường 2,66 độ C.

Kể từ khi xung đột Nga - Ukraine nổ ra cách đây hơn 500 ngày, chưa bao giờ những rạn nứt ở phương Tây lại bộc lộ rõ như hiện nay. Trong đó, cơn địa chấn có tác động mạnh mẽ nhất là tình trạng hỗn loạn tại Quốc hội Mỹ, quốc gia đang viện trợ nhiều nhất cho Ukraine.

Tháng 9 đã trở thành tháng có số người thiệt mạng do các vụ xả súng cao nhất ở Thụy Điển kể từ khi hồ sơ bắt đầu được ghi nhận vào năm 2016, với 12 người thiệt mạng chỉ trong một tháng. Đất nước này đã rung chuyển bởi các vụ xả súng và đánh bom chết người trong những tuần gần đây – nhiều người nghi ngờ có liên quan đến sự chia rẽ trong băng nhóm tội phạm Foxtrot.

Tiêu chuẩn đầu tiên về khí thải của châu Âu, được gọi là euro 1, bắt đầu áp dụng vào năm 1992. Kể từ đó đến nay đã có những bộ tiêu chuẩn euro 2, euro 3 và mới nhất là euro 7. Tiêu chuẩn khí thải mới nhất này được cho là sẽ đảm bảo các phương tiện sạch hơn trên đường, cải thiện sức khỏe người dân và bảo vệ môi trường.