Hạ viện Mỹ tê liệt, ai sẽ là Tân Chủ tịch?| Nhìn ra thế giới| 10/10/2023

Trong tuần này, các nhà lập pháp sẽ bầu tân chủ tịch Hạ viện. Thế nhưng theo giới quan sát, dù ai thay thế ông McCarthy, sự chia rẽ trong nội bộ đảng Cộng hòa sẽ không biến mất, và những thách thức đối với nỗ lực vận hành Hạ viện một cách hiệu quả vẫn không thay đổi.

Lần đầu tiên trong lịch sử 234 năm của mình, hôm 03/10, Hạ viện Mỹ đã ủng hộ nghị quyết phế truất Chủ tịch Hạ viện Kevin McCarthy – một thành viên của đảng Cộng hòa. Đảng Cộng hòa đang kiểm soát Hạ viện với đa số sít sao 221 - 212 và chỉ cần có 5 người thay đổi là có thể đe dọa quyền lực của ông McCarthy trong trường hợp tất cả các thành viên Dân chủ tại Hạ viện cùng bỏ phiếu phế truất. Điều này đã xảy ra khi tại cuộc bỏ phiếu trên, 8 thành viên Cộng hòa cùng với 208 thành viên Dân chủ đã bỏ phiếu để loại bỏ ông McCarthy khỏi chức vụ.

Người dẫn đầu nỗ lực bãi nhiệm ông McCarthy là nghị sĩ Matt Gaetz - thành viên đảng Cộng hòa cực hữu từ bang Florida. Vị nghị sĩ này và các hạ nghị sĩ Cộng hòa cực hữu khác đã bày tỏ tức giận vì ông McCarthy hôm 30/9 đã dựa vào phiếu bầu của đảng Dân chủ để thông qua nghị quyết gia hạn tài trợ tạm thời cho chính phủ tiếp tục hoạt động tới ngày 17/11.

Một số đảng viên Cộng hòa đã lên tiếng phản đối việc phế truất ông McCarthy, cho rằng việc này khiến đảng rơi vào tình trạng hỗn loạn.

“Họ đã khiến chúng tôi rơi vào tình trạng hỗn loạn. Trong khi chúng ta đang có quá nhiều việc cần làm, như tình trạng biên giới Mỹ-Mexico không được đảm bảo, nợ quốc gia, chi tiêu thâm hụt và lạm phát.”, ông Bruan Steil, Nghị sĩ đảng Cộng hòa nói.

Còn bà Nicole Malliotalis, một Nghị sĩ đảng Cộng hòa  cũng bày tỏ quan điểm "đảng Cộng hòa cần học cách đoàn kết với nhau. Chúng ta cần biết rằng chúng ta phải chiến đấu với đảng Dân chủ ở Thượng viện chứ không phải chống lại nhau, nếu chúng ta muốn hoàn thành mục tiêu nào đó”

Việc ông McCarthy bị lật đổ bộc lộ sự chia rẽ sâu sắc trong nội bộ đảng Cộng hòa, vốn đã tồn tại dai dẳng từ lâu và ngày càng sâu sắc hơn, đặc biệt từ khi cựu Tổng thống Donald Trump bắt đầu ra tranh cử lần đầu tiên năm 2016. Giới quan sát và cử tri Mỹ thì đặt câu hỏi: liệu đảng Cộng hòa có sẵn sàng lãnh đạo đất nước vào năm 2024 hay không?

Chủ tịch Hạ viện là vị trí quyền lực thứ 3 trong chính phủ Mỹ, chỉ sau Tổng thống và Phó Tổng thống. Chủ tịch có thể sắp xếp chương trình nghị sự lập pháp của Hạ viện, kiểm soát việc bổ nhiệm nhân sự tại các ủy ban, ấn định lịch bỏ phiếu và làm việc, đồng thời có trách nhiệm đảm bảo sự thống nhất của thành viên trong đảng đối với các sáng kiến lập pháp lớn.

Một lý do khiến Chủ tịch Hạ viện có vị trí quan trọng là bởi Hạ viện được coi là cơ quan tiếp xúc trực tiếp nhất với người dân nên được Hiến pháp Mỹ trao cho quyền ban hành mọi dự luật về ngân sách. Điều đó có nghĩa Hạ viện là nơi khởi nguồn tất cả các dự thảo chi tiêu. Do vậy, Hạ viện Mỹ sẽ bị tê liệt và mọi hoạt động lập pháp sẽ không được triển khai nếu quá trình bầu Chủ tịch Hạ viện kéo dài.

Sau khi ông McCarthy bị phế truất, ông Patrick McHenry, thành viên Đảng Cộng hòa, đảm nhiệm vị trí quyền Chủ tịch Hạ viện. Nhưng theo quy định, ông bị hạn chế về quyền hành và không thể tiến hành các hoạt động lập pháp thông thường. Nhiệm vụ chính của ông McHenry là tiến hành bỏ phiếu bầu chủ tịch Hạ viện mới. 

Ông Matthew Green, Giáo sư Chính trị - Đại học Công giáo Hoa kỳ nhận định: “Chủ tịch Hạ viện có ảnh hưởng đối với chương trình nghị sự. Họ có rất nhiều trách nhiệm. Đó là lý do tại sao việc thiếu chủ tịch Hạ viện lúc này đặc biệt đáng lo ngại, bởi vì điều đó có nghĩa là hạ viện và cơ quan lập pháp không thể làm được gì nhiều. Quốc hội Mỹ gần như rơi vào trạng thái tê liệt."

Cho đến khi có lãnh đạo mới, Hạ viện không thể bỏ phiếu về các dự luật. Việc hoạt động lập pháp của Mỹ bị đình trệ trước mắt sẽ ảnh hưởng tới vấn đề chi tiêu của chính phủ trong năm tài khóa 2024. Hiện nay chính phủ Mỹ chỉ được cấp ngân sách tạm thời tới ngày 17/11, do đó nếu Hạ viện chưa ổn định được hoạt động thì Quốc hội Mỹ sẽ không thể thỏa hiệp về vấn đề chi tiêu, khi đó chính phủ Mỹ sẽ lại phải đối mặt với nguy cơ đóng cửa một lần nữa.

Tổng thống Mỹ Joe Biden đã bày tỏ lo ngại sự biến động chính trị tại Hạ viện sẽ ảnh hưởng đến cam kết ủng hộ Ukraine của Mỹ trong tương lai. Cuối tháng 9, quốc hội Mỹ đã quyết định loại bỏ khoản tài trợ trị giá 6 tỷ USD cho Kiev khỏi dự luật ngân sách tạm thời của chính phủ, và giờ đây Hạ viện lại đang bỏ trống vị trí chủ tịch,  khiến các hoạt động hỗ trợ tương lai cho Ukraine rơi vào tình thế bấp bênh.

Thêm vào đó, trước tình hình xung đột bất ngờ nổ ra giữa Israel và các lực lượng ở Palestine làm chấn động thế giới, Mỹ đã đề xuất gửi viện trợ bổ sung và điều tàu chiến, máy bay chiến đấu đến hỗ trợ quốc gia đồng minh Trung Đông. Nhưng theo hãng tin CNN, lời cam kết hỗ trợ này đang gặp trở ngại do vị trí Chủ tịch Hạ viện đang bị bỏ trống.  Các quan chức Bộ Ngoại giao và Bộ Quốc phòng Mỹ cho biết đang thúc đẩy quá trình cung cấp vũ khí và hỗ trợ cho Israel sớm nhất có thể, dựa trên các thỏa thuận và cam kết giữa 2 đồng minh. Dự kiến khoảng 100 triệu USD viện trợ cho Israel sẽ được chi thông qua Quyền rút vốn của tổng thống (PDA), cho phép vận chuyển nhanh chóng thiết bị từ kho vũ khí hiện có, để gửi viện trợ ngay lập tức. Tuy nhiên, các khoản viện trợ lớn hơn sẽ cần Quốc hội Mỹ thông qua.

Ứng cử viên đầu tiên tuyên bố tham gia cuộc đua đứng đầu Hạ viện là Chủ tịch Ủy ban Tư pháp Hạ viện Jim Jordan. Trước đó, việc ông Jordan thành lập liên minh với cựu Chủ tịch vừa bị bãi nhiệm McCarthy khiến ông đang bị những người theo đường lối cứng rắn của đảng Cộng hòa hoài nghi, trong khi những nghị sĩ ôn hòa cũng coi ông là “quá bảo thủ”. Ông Jordan là một đồng minh thân cận của cựu tổng thống Donald Trump. Ông Trump, người đang dẫn đầu cho đề cử ứng cử viên tổng thống của Đảng Cộng hòa năm 2024, đã lên tiếng ủng hộ ông Jordan làm chủ tịch Hạ viện.

Trong khi đó, với tư cách là đảng viên Cộng hòa số 2 tại Hạ viện chỉ đứng sau chủ tịch, nghị sỹ Steve Scalise là một nhân vật nổi bật và từ lâu đã được coi là người kế nhiệm hoặc đối thủ tiềm năng của ông McCarthy. Trước khi trở thành lãnh đạo phe đa số, ông Scalise từng là người đứng đầu Đảng Cộng hòa tại Hạ viện, một vai trò tập trung vào việc kiểm phiếu và đảm bảo sự ủng hộ cho các ưu tiên chủ chốt của đảng. Tuy nhiên, có nguồn tin cho hay, ông Scalise đang đối mặt lo ngại về vấn đề sức khỏe vì phải chiến đấu với căn bệnh đa u tủy, một dạng ung thư máu. Dù vậy ông khẳng định mình đủ sức khỏe để làm chủ tịch Hạ viện.

Ứng viên chủ tịch Hạ viện phải được nghị sĩ đề cử và phải có số phiếu quá bán, tương đương 217 phiếu bầu để trúng cử. Nhưng đến nay, ông Scalise và ông Jordan mỗi người đều chỉ nhận được khoảng 20 sự tán thành từ đảng viên Cộng hòa tại Hạ viện. Cả hai nhà lập pháp cũng đang đưa ra lời kêu gọi trực tiếp với nhiều thành viên trung dung hơn. 

Trong một diễn biến bất ngờ, ông Kevin McCarthy hôm 09/10 tuyên bố sẵn sàng trở lại vị trí Chủ tịch nếu có đủ sự ủng hộ từ các thành viên đảng Cộng hòa, dù trước đó hôm 03/10 ông cho biết sẽ không tranh cử chức Chủ tịch Hạ viện nữa.

Việc ông McCarthy trở lại lãnh đạo Hạ viện không phải không có khả năng, khi một số đảng viên Cộng hòa theo đường lối trung dung hiện đang kêu gọi khôi phục chức vụ Chủ tịch của ông sau các diễn biến ở Israel, do lo ngại rằng Hạ viện vẫn bị tê liệt khi không có chủ tịch và khó đạt được đồng thuận để bầu ra lãnh đạo mới. Một số người khác suy đoán ông McCarthy sẽ phải đạt được thỏa thuận với đảng Dân chủ để giành chiến thắng, điều mà ông đã từ chối thực hiện vào tuần trước.

Theo thống kê của CNN, cho đến nay chỉ có hơn 60 thành viên đảng Cộng hòa công khai xác nhận lựa chọn của mình, và nhiều hạ nghị sỹ khác cho biết sẽ kín đối tượng ủng hộ. Nếu không có ai giành được 217 phiếu bầu để trở thành chủ tịch, vẫn có khả năng các ứng cử viên khác xuất hiện vào phút cuối. Những cái tên nổi bật khác gồm có Chủ tịch Ủy ban Nghiên cứu của đảng Cộng hòa Kevin Hern, Chủ tịch Hạ viện lâm thời Patrick McHenry, và Chủ tịch Nội quy Hạ viện Tom Cole.

Đảng Cộng hòa đang chiếm đa số tại Hạ viện, do đó việc bầu Chủ tịch Hạ viện được coi là chuyện nội bộ của đảng Cộng hòa. Tuy nhiên, những chia rẽ nội bộ đảng sẽ khiến quá trình bầu ra lãnh đạo Hạ viện khó mà suôn sẻ. 

Bất kỳ ai trở thành chủ tịch Hạ viện tiếp theo đều đứng trước thách thức phải dung hòa giữa hai phe bảo thủ và ôn hòa trong nội bộ đảng Cộng hòa, đồng thời cũng phải chứng tỏ được khả năng dẫn dắt, điều phối các cuộc tranh luận ở Hạ viện về các dự luật quan trọng sắp tới. Tổng thống Mỹ Joe Biden cho biết, ông sẽ cố gắng làm việc với tân Chủ tịch Hạ viện, và kêu gọi đảng Cộng hòa thông qua luật chi tiêu cho chính phủ liên bang trước khi nguồn tài trợ hiện tại hết hạn vào ngày 17/11. 

Bài viết hay? Hãy đánh giá bài viết
user image
user image
User
Ý KIẾN

TikTok đã có những nỗ lực cuối cùng để được tiếp tục hoạt động tại Mỹ. Ngày 16/12, công ty này đã gửi đơn đề nghị khẩn cấp lên Tòa án Tối cao Mỹ để xin lệnh tạm dừng thực thi đạo luật buộc ByteDance, công ty mẹ của TikTok phải thoái vốn khỏi nền tảng này ở Mỹ trước ngày 19/1/2025.

Ngày 17/12, Trung tướng Igor Kirillov - Tư lệnh Lực lượng Phòng chống Phóng xạ, Hóa học và Sinh học của quân đội Nga cùng trợ lý của ông đã bị giết hại trong một vụ ám sát có chủ đích bên ngoài một tòa nhà chung cư ở thủ đô Moscow. Vụ việc đánh dấu một bước ngoặt nghiêm trọng trong cuộc xung đột Nga - Ukraine, phản ánh sự leo thang của các hoạt động tấn công mục tiêu và chiến tranh phi đối xứng.

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron ngày 13/12 đã quyết định chọn ông Francois Bayrou, một chính trị gia trung dung kỳ cựu, làm người đứng đầu chính phủ mới, thay thế ông Michel Barnier buộc phải từ chức sau cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm tại Quốc hội Pháp. Ở tuổi 73, Thủ tướng thứ 4 của nước Pháp sẽ đối mặt với nhiệm vụ đầy thách thức là đưa đất nước thoát khỏi cuộc khủng hoảng chính trị đã kéo dài nhiều tháng qua.

Lợi dụng tình trạng hỗn loạn ở Syria, Israel những ngày qua đã tăng cường các cuộc tấn công nhằm triệt tiêu tiềm năng quân sự, chiếm đóng một vùng lãnh thổ rộng lớn ở quốc gia láng giềng. Các chuyên gia lo ngại, chiến lược của Israel ở Syria nhiều khả năng sẽ phức tạp và nhà nước Do Thái có thể tiến xa hơn trong việc chiếm giữ lãnh thổ của Syria.

Bối cảnh thị trường robot sẽ có những thay đổi đáng kể khi chúng ta kết thúc năm 2024. Dự đoán đến năm 2025, robot được trang bị AI sẽ tự động hóa 50% các tác vụ, tăng năng suất lên 30%. Việc tự động hóa sản xuất bằng AI và robot có thể đóng góp tới 1,4 nghìn tỷ USD cho nền kinh tế toàn cầu vào năm 2025. Vậy có những xu hướng nào đối với thị trường robot năm 2025?

Việc luận tội Tổng thống Yoon Suk Yeol không phải là hồi kết cho tình hình chính trị hỗn loạn ở Hàn Quốc, mà chỉ kết thúc một cuộc đối đầu giữa hành pháp và lập pháp xung quanh lệnh thiết quân luật. Sự gia tăng các cuộc điều tra cũng phơi bày những rạn nứt chính trị và thể chế sâu sắc, có thể dẫn đến hậu quả là đẩy nền chính trị Hàn Quốc vào sự bế tắc và phân cực sâu sắc hơn.