Ukraine gặp nhiều thách thức trước trận chiến mùa đông

Trong những ngày gần đây, Nga đã đạt được những bước tiến tiếp theo trên trục phía Bắc trong nỗ lực bao vây thành phố Avdiivka. Quân đội Nga đã tăng cường các cuộc tấn công trên bộ và trên không vào Avdiivka kể từ giữa tháng 10, coi đây là tâm điểm của cuộc tấn công chậm rãi qua khu vực Donbass phía đông Ukraine trong cuộc xung đột kéo dài 21 tháng.

Bộ Quốc phòng Anh cho biết, kể từ đầu tháng 10, lực lượng Nga đã tiến lên được 2km trong khu vực này. Mặc dù khiêm tốn nhưng bước tiến này có thể là một trong những thắng lợi lớn nhất của Nga kể từ mùa xuân năm 2023. Hiện quân đội Nga đã đến gần nhà máy than cốc và hóa chất Avdiivka, một cụm cứ điểm phòng thủ kiên cố của Ukraine.

Ông Sergey Kuzhugetovich Shoygu - Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Nga cho biết: “Các lực lượng Nga đang thực hiện các cuộc tấn công hiệu quả và mạnh mẽ chống lại quân đội Ukraine, khiến năng lực của đối phương bị giảm sút nghiêm trọng. Quân nhân của chúng tôi đã hành động khéo léo và dứt khoát. Họ đã chiếm được các vị trí tốt hơn và mở rộng quyền kiểm soát theo mọi hướng.”

Mặc dù Avdiivka đã bị bao vây ba mặt nhưng Ukraine hiện vẫn kiểm soát một hành lang rộng khoảng 7km, qua đó họ tiếp tục cung cấp hậu cần cho thành phố. Giới chức Ukraine cũng cho biết thời tiết xấu đã làm chậm lại chiến dịch bảo vệ miền Đông Ukraine và giành lại thị trấn Avdiivka của Nga.

Sau hai ngày hứng chịu bão lớn với lượng tuyết dày đặc ở phía Nam, cùng dự báo lượng mưa tăng lên ở phía Đông, mặt đất đang trở thành những vũng lầy và không thích hợp để tiến hành các cuộc tấn công theo kế hoạch.

Viện Nghiên cứu Chiến tranh có trụ sở tại Washington cho biết gió thổi mạnh với vận tốc 136km/h khiến cho các lực lượng của Nga không thể sử dụng pháo và các phương tiện trinh sát trên không. Điều này đã giúp cho quân đội Ukraine củng cố các vị trí của mình ở bờ đông sông Dnipro.

Tuy nhiên, nguồn tin này nhận định các điều kiện thời tiết mùa đông cũng đang giúp quân đội Nga tiến vào trung tâm Krynky, đẩy các lực lượng của Ukraine khỏi phía Nam của ngôi làng. Ukraine cũng không thể điều động thêm binh sĩ mới do sóng cao và gió lớn ở hữu ngạn sông Dnipro.

Trong một bài viết gần đây, Tướng Valery Zaluzhny, Tham mưu trưởng các lực lượng vũ trang Ukraine, đã nêu ra những khó khăn mà lực lượng Ukraine phải đối mặt. Ông thừa nhận rằng việc huấn luyện và tuyển quân đang trở thành một thách thức nghiêm trọng. Đến nay, cuộc xung đột tiêu hao giữa Nga và Ukraine đã sắp bước sang năm thứ ba và Kiev đang rất cần bổ sung lực lượng để có thể tiếp tục duy trì khả năng chiến đấu.

Thách thức về nhân lực

Bà Antonina Danylevych, một giám đốc nhân sự 43 tuổi, đã từng rất tự hào khi chồng bà cùng với hàng chục nghìn công dân Ukraine khác nhập ngũ để bảo vệ tổ quốc vào tháng 3 năm ngoái. Tuy nhiên, giờ đây bà cảm thấy cuộc sống thật khó khăn khi cuộc xung đột dường như không có hồi kết. Chồng bà chỉ được về phép khoảng 25 ngày kể từ khi nhập ngũ và hai con của họ đang lớn lên mà không có bố.

Bà Antonina Danylevych - một công dân Ukraine chia sẻ: “Chồng chúng tôi đã nhập ngũ ngay từ đầu cuộc chiến. Chúng tôi yêu cầu chính phủ phải xác định rõ thời gian mà các quân nhân phải phục vụ. Họ đã kiệt sức và cần được xuất ngũ.”

Trong bối cảnh xung đột đang kéo dài và tốn kém hơn nhiều so với những gì nhiều người từng nghĩ, và không có gì đảm bảo là Ukraine sẽ giành chiến thắng, mùa thu năm nay, bà Danylevych cùng 25.000 người Ukraine đã ký thỉnh nguyện thư gửi Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky kêu gọi quân đội đưa ra mốc thời gian rõ ràng về thời điểm các quân nhân sẽ được xuất ngũ. Điều này cho thấy những lựa chọn khó khăn mà giới chức Ukraine phải đối mặt khi tìm cách duy trì nguồn nhân lực trong cuộc đối đầu với Nga, trong khi vẫn đảm bảo được lực lượng lao động đủ lớn để duy trì nền kinh tế đang suy sụp.

Tháng 8 vừa qua, Tổng thống Zelensky đã sa thải tất cả người đứng đầu đơn vị tuyển quân khu vực ở Ukraine liên quan đến cáo buộc nhận hối lộ từ 500 đến 10.000 USD để cung cấp giấy miễn trừ y tế giúp người dân tránh nhập ngũ. Theo một cuộc điều tra của đài BBC (Anh), gần 20.000 đàn ông Ukraine đã trốn nhập ngũ bằng cách rời khỏi nước này bất chấp lệnh cấm xuất cảnh.

Để bổ sung nhân lực, trong tuần này, Ukraine sẽ công bố chính sách mới về nghĩa vụ quân sự. Theo đó, Kiev dự kiến lập các công ty tuyển quân để huy động binh sỹ đúng mục tiêu hơn, đồng thời trấn an tân binh rằng họ sẽ được bố trí nhiệm vụ phù hợp với kỹ năng, không phải tất cả đều bị đẩy ra tiền tuyến. Mặc dù vậy, theo giới quan sát, trong bối cảnh người dân ngày càng mệt mỏi vì xung đột kéo dài, chính sách mới của chính phủ Ukraine vẫn sẽ khó thu hút tân binh.

Không chỉ thiếu nhân lực, quân đội Ukraine còn đang phải đối mặt với tình trạng thiếu thốn vũ khí đạn dược, đặc biệt là đạn pháo 155mm sau khi Israel khởi động chiến dịch trên bộ ở dải Gaza. Trong một cuộc phỏng vấn gần đây với tờ The Economist, Tướng Valery Zaluzhny, Tham mưu trưởng các lực lượng vũ trang Ukraine, thừa nhận Ukraine đang bị thiếu đạn pháo nghiêm trọng và Nga đang nắm giữ lợi thế do có thể tự chủ được việc sản xuất. Ngoài ra, Nga đạt được lợi thế này bằng cách áp dụng các công nghệ mới cho phép họ tấn công chính xác các mục tiêu Ukraine đồng thời hạn chế hiệu quả của pháo binh Ukraine.

Ukraine thiếu vũ khí, đạn dược

Ukraine đang phải nỗ lực để đảm bảo đủ nguồn cung đạn dược trong bối cảnh thời tiết trở nên xấu hơn và các khu vực chiến tuyến bị đóng băng khi mùa đông đến.

Liên minh châu Âu từng cam kết sẽ cung cấp đủ một triệu quả đạn pháo cho Ukraine trong vòng 1 năm, tính đến tháng 3/2024. Tuy nhiên, một quan chức EU mới đây thừa nhận mục tiêu này khó có thể đạt được.

Ông Boris Pistorius - Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Đức: “Câu hỏi liệu con số một triệu quả đạn pháo cung cấp cho Ukraine có thực tế hay không là một câu hỏi đúng. Đã có những ý kiến cho rằng hãy cẩn trọng khi đưa ra con số này bởi việc đưa ra quyết định thì dễ nhưng khâu sản xuất có đáp ứng được hay không lại là chuyện khác. Có thể nói rằng mục tiêu cung cấp một triệu quả đạn pháo cho Ukraine sẽ không đạt được.”

Đến nay EU mới chỉ giao cho Ukraine khoảng 300.000 quả đạn pháo, chủ yếu từ kho dự trữ quốc gia, kể từ khi khởi động chương trình vào  tháng 2 năm 2023. Các nhà ngoại giao và nhiều quan chức cấp cao của châu Âu cho rằng, việc EU không tăng cường đáng kể hoạt động sản xuất là nguyên nhân dẫn đến lo ngại trên.

Theo số liệu của tình báo phương Tây, Ukraine bắn khoảng 6.000 viên đạn cỡ 155mm mỗi ngày, trong khi Nga sử dụng 20.000 viên – tương đương số đạn mà tổ hợp công nghiệp-quốc phòng châu Âu sản xuất mỗi tháng, nhưng số liệu trên thực tế có thể còn cao hơn tùy theo cường độ chiến đấu và nguồn cung cấp bên ngoài.

Đạn pháo là một trong những yêu cầu chính của Ukraine khi nước này đàm phán với các đối tác phương Tây về việc hỗ trợ cho cuộc chiến chống lại Nga. Trước yêu cầu cấp thiết từ phía Ukraine, chính phủ các nước phương Tây lập luận rằng, họ đang hướng tới trang bị cho Kiev những hệ thống vũ khí tầm xa chất lượng cao hơn, nhờ đó giúp Ukraine phần nào thu hẹp khoảng cách với Nga về mặt vũ khí tiên tiến. Tuy vậy, nếu thiếu đạn pháo, Ukraine sẽ không thể cản được đà tiến của Nga và cũng không có khả năng tạo ra bước đột phá lớn trong tương lai. Tại hội nghị ngoại trưởng Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) diễn ra mới đây, một lần nữa thông điệp tiếp tục duy trì ủng hộ Ukraine đã được các nước thành viên NATO tái khẳng định. Tuy nhiên, việc cả Quốc hội Mỹ và Liên minh châu Âu đều đang trì hoãn thông qua các gói viện trợ bổ sung đang đặt quân đội Ukraine vào tình thế bấp bênh.

Tình thế bấp bênh khi viện trợ suy giảm

Tại hội nghị ngoại trưởng NATO, Tổng thư ký Stoltenberg đã có phát biểu trấn an Ukraine và khẳng định sự vững chắc của liên minh quân sự.

Ông Jens Stoltenberg – Tổng thư ký NATO: “Chúng ta sẽ tìm cách tăng cường hơn nữa khả năng phòng thủ tập thể, tăng cường hỗ trợ cho Ukraine và làm sâu sắc thêm mối quan hệ đối tác của chúng ta. Các đồng minh vẫn kiên định ủng hộ Ukraine.”

Ngoại trưởng Mỹ Antoni Bliken phủ nhận các nước NATO đang mệt mỏi vì hỗ trợ Ukraine.

Ông Antony Blinken - Ngoại trưởng Mỹ cho biết thêm: “Tôi không hề nghe thấy điều gì về cảm giác mệt mỏi hay lùi bước, trái lại là quyết tâm tiếp tục tiến về phía trước và có lý do chính đáng cho điều đó.”

Ukraine đang phải dựa vào các khoản viện trợ từ Mỹ và các đồng minh khác để duy trì năng lực chiến đấu. Đến nay, Mỹ và các đồng minh hiện đã chi hơn 175 tỷ USD để hỗ trợ quân sự và kinh tế cho Ukraine. Tuy nhiên, nguồn tài trợ giảm mạnh trong những tháng gần đây khi các nhà lập pháp ở Washington phải đối mặt với nguy cơ chính phủ đóng cửa và điều mà họ cho là cấp bách hơn, đó là hỗ trợ Israel trong cuộc chiến ở Gaza. Không chỉ vậy, sự chia rẽ trong Quốc hội Mỹ đang cản trở các gói viện trợ mới. Không ai chắc chắn liệu việc viện trợ cho Ukraine có được khôi phục hay không và nếu có thì khi nào.

Lầu Năm Góc cho biết họ còn khoảng 5 tỷ USD trong Quyền Điều chỉnh nguồn lực Tổng thống để cung cấp cho Ukraine vũ khí từ kho dự trữ của quân đội và chỉ còn hơn 1 tỷ USD để tái bổ sung. Với sự cạn kiệt của kho dự trữ quân sự trên khắp phương Tây – và cuộc khủng hoảng ở Trung Đông – giới lãnh đạo Mỹ có thể sẽ miễn cưỡng cho đi nhiều hơn những gì họ được phép mua lại.

Trong khi đó, tại châu Âu, gần đây các nước EU đã đưa ra một loạt lời hứa hẹn mới. Hà Lan, Phần Lan và Litva đã công bố các gói trợ giúp quân sự mới cho Ukraine. Đức cũng có kế hoạch tăng gấp đôi hỗ trợ cho Ukraine vào năm tới lên 8,5 tỷ USD và sẽ cung cấp thêm hệ thống phòng không. Tuy nhiên, trước nguy cơ nền kinh tế lớn nhất châu Âu có thể rơi vào suy thoái, việc chính phủ nước này tiếp tục viện trợ vũ khí cho Ukraine đã vấp phải sự phản đối của dư luận.

Bà Sevim Dagdelen, thành  hạ viện Đức cho biết: “Chúng ta thực sự đang có một cuộc chiến tranh tiêu hao ở Ukraine. Tôi nghĩ điều quan trọng nhất là phải có lệnh ngừng bắn và một giải pháp hòa bình. Việc chuyển giao vũ khí, viện trợ quân sự cho Ukraine không phải là giải pháp mà chỉ làm xung đột leo thang.”

Không chỉ vấp phải sự phản đối của dư luận, một phán quyết mới đây của tòa án hiến pháp Đức cũng có vẻ sẽ cản trở các kế hoạch của chính phủ nước này tăng cường viện trợ cho Ukraine.

Tại Hà Lan, đảng Tự do cánh hữu cứng rắn của ông Geert Wilders, đảng giành được số ghế lớn nhất trong cuộc bầu cử Hà Lan gần đây, phản đối việc gửi vũ khí cho Ukraine. Điều này đặt ra câu hỏi liệu Hà Lan có còn dẫn đầu liên minh cung cấp máy bay chiến đấu F-16 cho Ukraine hay không.

Chính phủ mới của Slovakia cũng đã tạm dừng viện trợ quân sự. Tất cả các quyết định ấy khiến Ukraine không khỏi lo ngại nếu không có sự lãnh đạo của Mỹ, châu Âu có thể nhanh chóng mất niềm tin.

Trong khi đó, lợi thế đang nghiêng về Nga khi Nga có nhiều binh lính hơn Ukraine. Tổng thống Vladimir Putin đã đặt nền kinh tế vào chế độ thời chiến, sử dụng doanh thu lớn từ dầu mỏ để bù đắp cho chi phí sản xuất vũ khí gia tăng. Ngành công nghiệp quốc phòng Nga đang chạy hết tốc lực để đảm bảo nhu cầu chiến trường và tích lũy vũ khí đạn dược, sẵn sàng cho một cuộc xung đột tiềm tàng với quy mô lớn hơn và trực diện với NATO. Kế hoạch tài chính của chính phủ Nga cho năm 2024 - 2026, được thông qua mới đây cho thấy nước này sẵn sàng tập trung nguồn lực lớn hơn cho cuộc xung đột ở Ukraine. Ngân sách quốc phòng dự kiến sẽ tăng lên hơn 100 tỷ USD vào năm tới, tăng gần 70% so với năm 2023 và là mức cao nhất kể từ thời Liên Xô.

Khả năng của Ukraine trong việc đẩy lùi Nga chủ yếu phụ thuộc vào sự hỗ trợ bền vững của Mỹ và các đồng minh châu Âu. Nếu nguồn cung cấp vũ khí, đạn dược và thông tin tình báo không đủ, Ukraine sẽ rất khó giữ vững phòng tuyến, chứ chưa nói đến việc giành thắng lợi trong cuộc phản công. Tờ Wall Street Journal của Mỹ ngày 27/11 nhận định năm tới sẽ là thời điểm đầy thách thức đối với nền quốc phòng Ukraine và thế trận của nước này trên chiến trường có thể thay đổi vào mùa Đông đang đến. Cuộc xung đột Nga - Ukraine sẽ sớm bước sang năm thứ ba, với việc Moscow chiếm ưu thế trên các mặt trận quân sự, chính trị và kinh tế.