Xe tăng Abrams của Mỹ: Huyền thoại chiến trường hay ‘hổ giấy’?

Xe tăng Abrams được trang bị nhiều công nghệ hiện đại, từ giáp composite đến hệ thống cảm biến và vũ khí tối tân, giúp tăng khả năng bảo toàn và hiệu quả chiến đấu trên chiến trường. Abrams đã chứng minh khả năng chiến đấu trong nhiều cuộc xung đột khác nhau, từ Iraq đến Afghanistan, cho thấy tính linh hoạt và hiệu suất cao trong các tình huống tác chiến. Với thiết kế dễ bảo trì và khả năng hoạt động hiệu quả trong điều kiện khắc nghiệt, Abrams được coi là một trong những xe tăng tốt nhất hiện nay trên thế giới.

Tuy nhiên, thực tế cuộc xung đột Nga - Ukraine cho thấy, mặc dù Abrams được trang bị nhiều công nghệ tiên tiến, nhưng vẫn có thể bị tổn thương nặng nề trong môi trường chiến tranh phức tạp, đặc biệt khi đối mặt với các vũ khí chống tăng hiệu quả và các kỹ thuật tác chiến hiện đại.

Xe tăng Abrams bị tiêu diệt dễ dàng trên chiến trường Ukraine

Phát biểu ngày 19/9, Phó đại diện thường trực của Nga tại Tổ chức An ninh và Hợp tác châu Âu (OSCE), ông Maxim Buyakevich khẳng định 2/3 số xe tăng Abrams Mỹ cung cấp cho Ukraine đã bị tiêu diệt. Ông nhấn mạnh rằng các thiết bị quân sự của NATO, vốn được ca ngợi quá mức, không thể chống lại được sức mạnh của vũ khí Nga. Tuy nhiên, cả Mỹ lẫn Ukraine chưa đưa ra bất kỳ bình luận nào về thông tin này.

Chỉ tính riêng trong năm 2024, hình ảnh xe tăng Abrams bị thiêu rụi trên chiến trường Ukraine đã xuất hiện rất nhiều lần trên báo chí của Mỹ và phương Tây cũng như trên mạng xã hội. Các báo cáo chiến trường của Nga cũng đã nhiều lần khẳng định tiêu diệt thành công Abrams trong chiến dịch quân sự đặc biệt tại Ukraine.

• Trận phục kích tại Mariupol (tháng 2/2024): Tại khu vực Mariupol, quân đội Nga đã phục kích một đoàn tăng thiết giáp của Ukraine, trong đó có xe tăng Abrams. Trong trận phục kích, lực lượng Nga sử dụng tên lửa chống tăng Kornet, một loại vũ khí nổi tiếng với khả năng xuyên giáp mạnh mẽ. Một trong số các tên lửa đã đánh trúng vào hông xe tăng Abrams, nơi có lớp giáp mỏng hơn, khiến xe bốc cháy và bị phá hủy hoàn toàn. Đây là một tổn thất đáng kể khi Ukraine mất một phương tiện bọc thép chủ lực trong một trận đánh quyết định.

• Cuộc tấn công UAV Kamikaze tại Zaporizhzhia (tháng 4/2024): Trong một đợt phản công lớn tại Zaporizhzhia, quân đội Ukraine sử dụng xe tăng Abrams để hỗ trợ bộ binh tiến công. Tuy nhiên, Nga đã triển khai UAV Kamikaze nhắm vào đội hình tăng thiết giáp này. Một chiếc Abrams bị UAV mang thuốc nổ tấn công trực tiếp vào nóc tháp pháo - vị trí yếu nhất của Abrams. Vụ nổ khiến tháp pháo bị vỡ và xe không còn khả năng hoạt động. Vụ việc này được ghi nhận là một trong những lần tiêu diệt xe Abrams thành công bằng UAV của Nga.

• Đột kích tại Kharkov (tháng 6/2024): Tại Kharkov, trong một chiến dịch đột kích vào các vị trí phòng ngự của Ukraine, quân đội Nga sử dụng cả pháo binh và tên lửa chống tăng để tấn công đoàn xe bọc thép Ukraine. Một chiếc Abrams bị trúng đạn từ pháo phản lực BM-30 Smerch, gây cháy phần động cơ và làm chiếc xe phát nổ sau vài phút. Theo các nguồn tin quân sự Nga, đây là một trong các vụ tấn công tiêu biểu vì sự hiệu quả của pháo binh trong việc làm tê liệt các phương tiện hạng nặng như Abrams.

• Cuộc tấn công bằng ATGM Kornet tại Donetsk (tháng 8/2024): Trong trận chiến khốc liệt tại vùng Donetsk, Nga sử dụng tổ hợp tên lửa chống tăng Kornet để tấn công đoàn tăng thiết giáp của Ukraine. Một chiếc Abrams bị tấn công từ xa khi đang hỗ trợ triển khai bộ binh. Tên lửa Kornet đánh trúng phần giữa xe, gây hư hại nghiêm trọng đến hệ thống lái và động cơ. Chiếc xe sau đó bị bỏ lại trên chiến trường và bị phá hủy hoàn toàn. Kornet một lần nữa khẳng định khả năng tiêu diệt các phương tiện bọc thép hạng nặng của NATO.

• Cuộc tấn công bằng UAV Lancet tại Luhansk (tháng 9/2024): Trong một trận giao tranh tại Luhansk, lực lượng Nga sử dụng UAV Lancet để tấn công một đơn vị thiết giáp Ukraine, bao gồm xe tăng Abrams. UAV Lancet, với khả năng bay xa và mang theo đầu đạn chính xác, đã nhắm vào một chiếc Abrams và tấn công từ trên cao, đánh trúng tháp pháo. Vụ nổ khiến chiếc xe mất khả năng chiến đấu ngay lập tức. Lần phá hủy này được Nga công bố là một trong những trường hợp thành công của việc sử dụng UAV Lancet trong tác chiến hiện đại chống lại xe tăng Abrams.

Cũng theo ông Buyakevich - đại diện của Nga tại OSCE, các nước phương Tây đang cân nhắc việc cho phép Ukraine sử dụng vũ khí tầm xa để tấn công sâu vào lãnh thổ Nga, sau khi các loại vũ khí trước đây không đạt được hiệu quả như mong đợi. Kể từ khi Nga phát động chiến dịch quân sự vào năm 2022, phương Tây đã liên tục tăng cường viện trợ quân sự và tài chính cho Kiev. Mặc dù vậy, Moscow khẳng định rằng họ sẽ không dừng lại cho đến khi hoàn thành các mục tiêu của mình, và cảnh báo rằng tất cả các phương tiện, khí tài phương Tây cung cấp cho Ukraine đều là mục tiêu hợp pháp cho các cuộc tấn công của Nga.

Trước đó, Mỹ đã viện trợ 31 xe tăng Abrams cho Ukraine vào mùa thu năm ngoái. Các xe tăng này được giao cho Lữ đoàn cơ giới 47 của Kiev. Tuy nhiên trong quá trình tham chiến tại Ukraine, xe tăng Abrams thường xuyên bị tổn thương trước các mối đe dọa từ Nga, đặc biệt là từ các máy bay không người lái cỡ nhỏ mang theo chất nổ.

Abrams - huyền thoại bọc thép trên chiến trường

Xe tăng Abrams (tên đầy đủ là M1 Abrams) là loại xe tăng chiến đấu chủ lực (MBT) được phát triển bởi Mỹ và chính thức ra mắt vào cuối những năm 1970. Xe tăng Abrams nổi tiếng với sức mạnh, hỏa lực và khả năng phòng vệ vượt trội, được coi là một trong những xe tăng chiến đấu tiên tiến nhất trên thế giới.

M1 Abrams được đặt tên theo tướng Creighton Abrams, một chỉ huy nổi tiếng trong Thế chiến II và Chiến tranh Việt Nam. Xe tăng này đã chứng minh khả năng của mình trong nhiều cuộc xung đột lớn, đặc biệt là trong Chiến tranh Vùng Vịnh (1991), các cuộc chiến tại Iraq và Afghanistan, nơi Abrams đã thể hiện sự áp đảo về hỏa lực và khả năng bảo vệ chủ động.

Trong Chiến tranh Vùng Vịnh năm 1991, Abrams đã có màn thể hiện ấn tượng khi đối đầu với các loại xe tăng của Iraq, chủ yếu là T-72, T-62 và T-55 của Liên Xô. Nhờ trang bị pháo 120 mm và giáp composite Chobham, Abrams không chỉ vượt trội về hỏa lực mà còn có khả năng bảo vệ tốt trước các cuộc tấn công của đối phương. Một ví dụ nổi bật là trong trận “73 Easting” - một trận đánh nổi tiếng trong Chiến tranh Vùng Vịnh. Lực lượng Mỹ với Abrams đã tiêu diệt hơn 50 xe tăng Iraq mà không chịu tổn thất nào đáng kể. Khả năng chiến đấu tầm xa, cùng với sự nhanh nhẹn và giáp bảo vệ vượt trội, giúp Abrams trở thành vũ khí quyết định trong chiến thắng nhanh chóng của liên quân.

Khi Mỹ phát động cuộc chiến tranh Iraq vào năm 2003, xe tăng Abrams một lần nữa thể hiện vai trò quan trọng trong việc tấn công và phá vỡ các vị trí phòng thủ của Iraq. Trong trận Karbala, lực lượng Mỹ sử dụng Abrams để tấn công vào trung tâm thành phố, nơi đối phương phòng thủ chặt chẽ. Xe tăng Abrams đã xuyên thủng các hàng rào phòng ngự, chịu đựng hỏa lực từ nhiều loại vũ khí chống tăng khác nhau và mở đường cho bộ binh Mỹ tiến vào. Sự hiện diện của Abrams đã giúp quân đội Mỹ nhanh chóng kiểm soát chiến trường nhờ khả năng chiến đấu ban đêm và trong môi trường đô thị phức tạp.

Trong các cuộc chiến kéo dài ở Iraq và Afghanistan, Abrams tiếp tục thể hiện khả năng bảo toàn rất tốt trong môi trường chiến đấu phức tạp, nơi mìn, bom tự chế và các cuộc phục kích là mối đe dọa lớn. Dù Abrams không phải là xe tăng lý tưởng cho chiến tranh phi đối xứng, nhưng lớp giáp dày của nó đã giúp bảo vệ binh lính khỏi các vụ tấn công bằng bom tự chế, vốn gây nhiều thương vong cho các phương tiện khác. Trong các trận chiến ở Fallujah (Iraq) và Marjah (Afghanistan), Abrams đóng vai trò hỗ trợ trực tiếp cho bộ binh, phá hủy các vị trí phòng thủ kiên cố và tiêu diệt lực lượng nổi dậy.

Trong trận chiến Najaf năm 2004 tại Iraq, xe tăng Abrams đóng vai trò then chốt trong việc đánh bại lực lượng dân quân địa phương. Abrams không chỉ là một vũ khí tấn công mạnh mẽ mà còn được sử dụng để phòng thủ hiệu quả trước các cuộc phản công của đối phương. Với khả năng chịu đựng hỏa lực mạnh, Abrams đã giúp quân đội Mỹ giữ vững các vị trí trọng yếu, cho phép bộ binh tiến lên mà không gặp trở ngại.

Trong chiến dịch Phantom Fury tại Iraq năm 2004 (còn được gọi là trận Fallujah thứ hai), xe tăng Abrams đã hỗ trợ quan trọng cho lực lượng thủy quân lục chiến Mỹ trong việc tái chiếm thành phố Fallujah. Abrams đã tiêu diệt nhiều ổ kháng cự của quân nổi dậy, giúp quân đội Mỹ kiểm soát từng khu vực của thành phố. Với khả năng chiến đấu trong môi trường đô thị khắc nghiệt và vượt qua các chướng ngại vật, Abrams giúp lực lượng Mỹ tiến hành các cuộc tấn công mạnh mẽ và bảo vệ lực lượng bộ binh trong những tình huống phức tạp.

Với bề dày thành tích tham chiến trực tiếp trong nhiều cuộc xung đột vũ trang, xe tăng Abrams được đánh giá là một “huyền thoại chiến trường” -  một trong mẫu xe tăng chiến đấu chủ lực tiên tiến nhất thế giới, được trang bị bởi quân đội Mỹ và nhiều quốc gia khác.

Vì sao huyền thoại xe tăng Abrams liên tục thất bại tại Ukraine?

Xe tăng M1 Abrams của Mỹ đã được cung cấp cho Ukraine như một phần trong gói viện trợ quân sự nhằm giúp Kiev đối phó với các cuộc tấn công từ Nga trong cuộc xung đột kéo dài từ năm 2022.

Việc Ukraine nhận Abrams từ Mỹ có ý nghĩa quan trọng về mặt biểu tượng và chiến lược. Điều này không chỉ được kỳ vọng sẽ tăng cường sức mạnh phòng thủ cho Ukraine, nâng cao khả năng chiến đấu của họ trong cuộc chiến dài hạn, mà còn gửi một thông điệp mạnh mẽ về sự ủng hộ lâu dài của Mỹ và phương Tây cho Ukraine trong cuộc chiến với Nga.

Tuy nhiên trên thực tế chiến trường Ukraine, Abrams đã nhanh chóng bị quân đội Nga hạ gục hàng loạt. Xe tăng M1 Abrams bị Nga phá hủy liên tiếp tại chiến trường Ukraine do một số nguyên nhân chính liên quan đến yếu tố chiến thuật tác chiến, công nghệ, và môi trường chiến đấu cụ thể ở Ukraine:

• Khả năng tấn công của vũ khí Nga: Quân đội Nga đã phát triển và triển khai nhiều loại vũ khí chống tăng hiệu quả, bao gồm tên lửa chống tăng có điều khiển (ATGM), pháo phản lực, và các loại UAV mang chất nổ. Các hệ thống như Kornet-EM hay UAV kamikaze của Nga đã chứng tỏ khả năng tiêu diệt xe tăng trên chiến trường, đặc biệt khi tấn công vào các khu vực yếu nhất của xe tăng Abrams như nóc xe, động cơ phía sau và các bộ phận giáp mỏng.

• Địa hình và chiến thuật ở Ukraine: Môi trường chiến tranh ở Ukraine có nhiều yếu tố bất lợi cho Abrams. Xe tăng này được thiết kế chủ yếu để tham gia các trận đánh quy mô lớn, trên địa hình mở hoặc trong các chiến dịch tấn công di chuyển nhanh. Tuy nhiên, tại Ukraine, lực lượng thiết giáp thường phải hoạt động trên các khu vực đô thị và vùng nông thôn với nhiều địa hình phức tạp, tạo điều kiện thuận lợi cho các đợt tấn công từ UAV, pháo binh và vũ khí chống tăng của Nga. Abrams cũng bị hạn chế về tính cơ động trong các khu vực có nhiều mìn hoặc vũ khí nổ tự chế, khiến nó dễ bị phục kích trong các cuộc chiến đối đầu trực tiếp.

• Không được trang bị hệ thống giáp tiên tiến: Các xe tăng Abrams được viện trợ cho Ukraine là phiên bản cũ và không được trang bị hệ thống giáp uranium nghèo tiên tiến như phiên bản mà quân đội Mỹ sử dụng. Điều này làm giảm khả năng chống chịu của xe tăng trước các vũ khí hiện đại của Nga. Mặc dù Abrams có lớp giáp mạnh mẽ, nhưng thiếu hụt các hệ thống giáp hiện đại, khiến nó dễ bị tổn thương trước các loại tên lửa và UAV chính xác của Nga.

• Số lượng Abrams ít và dễ bị tiêu hao: Mỹ chỉ cung cấp cho Ukraine 31 chiếc xe tăng Abrams, và số lượng này không đủ lớn để tạo ra sự thay đổi đáng kể trên chiến trường. Xe tăng Abrams cần sự hỗ trợ từ các lực lượng khác để phát huy tối đa sức mạnh, nhưng với số lượng hạn chế và phân tán, các xe tăng này dễ bị phát hiện và tiêu diệt trong các cuộc tấn công liên tục của Nga.

• Chiến thuật tác chiến của Nga: Nga đã triển khai các chiến thuật phòng thủ kết hợp với tấn công di động, sử dụng UAV để do thám và tấn công các vị trí của Abrams từ xa. Các UAV nhỏ mang thuốc nổ có thể tấn công chính xác vào các khu vực nhạy cảm trên xe tăng, nơi mà lớp giáp của Abrams không đủ dày để chống chịu. Điều này khiến Abrams dễ dàng bị tổn thương và phá hủy ngay cả khi chúng không tham gia trực tiếp vào các cuộc giao tranh lớn.

• Chiến tranh UAV: Một trong những yếu tố quan trọng dẫn đến việc Abrams bị phá hủy là sự phát triển của công nghệ UAV và các hệ thống tự động. Nga đã khai thác hiệu quả các máy bay không người lái trong cuộc xung đột tại Ukraine. Các UAV của Nga, đặc biệt là loại Kamikaze mang thuốc nổ, có khả năng tấn công chính xác vào các vị trí yếu của Abrams, như phần nóc xe hay khu vực động cơ phía sau – nơi lớp giáp bảo vệ mỏng hơn. Sự phát triển nhanh chóng của các loại UAV và hệ thống vũ khí thông minh đã thay đổi đáng kể mối đe dọa mà xe tăng Abrams phải đối mặt trên chiến trường hiện đại. Xe tăng Abrams vốn được thiết kế để chống lại các mối đe dọa từ các loại vũ khí truyền thống, nhưng trong cuộc xung đột Ukraine, những cuộc tấn công từ UAV đã vượt qua khả năng phòng thủ của lớp giáp truyền thống. Điều này làm tăng nguy cơ bị phá hủy đối với những chiếc Abrams ngay cả khi chúng sở hữu công nghệ hiện đại.