Xu hướng quân sự hóa AI tại Mỹ và châu Âu
Nhiều quốc gia đang ứng dụng mạnh mẽ trí tuệ nhân tạo (AI) trong lĩnh vực quốc phòng - quân sự, từ việc xử lý và phân phối thông tin trong trung tâm chỉ huy cho đến những máy bay yểm trợ trung thành do AI điều khiển.
Châu Âu và Mỹ ra mắt thế hệ máy bay không người lái AI mới
Trang web "Defense News" của Mỹ hôm 15/7 đăng bài báo cho rằng "Hệ thống không quân chiến đấu tương lai" (FCAS) của châu Âu là một kế hoạch đầy tham vọng nhằm triển khai một loạt máy bay chiến đấu có người lái và máy bay không người lái (UAV) vào những năm 40 của thế kỷ 21.
Đây có thể trở thành chương trình phòng thủ quy mô lớn đầu tiên kết hợp đầy đủ trí tuệ nhân tạo.
Bài báo cho biết Bỉ, với tư cách quan sát viên, gần đây đã tham gia một nhóm phát triển chung gồm các nước Đức, Pháp, Tây Ban Nha. Nhóm này cam kết sẽ ra mắt nguyên mẫu trình diễn đầu tiên phù hợp cho hoạt động bay để chứng minh khái niệm “Hệ thống không quân chiến đấu tương lai” (FCAS).
Mặc dù chưa có nhiều thông tin chi tiết về hình dạng và chức năng cụ thể của FCAS, nhưng các nước châu Âu đã đầu tư nguồn lực đáng kể vào đó. Người phát ngôn của Airbus Christian Scherer cho biết chỉ riêng Airbus đã có 1.400 nhà nghiên cứu làm việc trong dự án này.
Sự đổi mới chính của FCAS so với các nền tảng hiện có là việc sử dụng những “wingman” trung thành. Wingman trước đây được hiểu là phi công của máy bay yểm trợ, cung cấp hỗ trợ cho máy bay chính.
Trong hệ thống FCAS, wingman là máy bay không người lái được điều khiển bằng trí tuệ nhân tạo và có nhiệm vụ hợp tác với các máy bay chiến đấu có người lái để nâng cao khả năng hoàn thành các nhiệm vụ khó khăn. Chúng có thể giúp thu thập thêm dữ liệu, cung cấp thêm hỏa lực hoặc đơn giản là dựa vào ưu thế về số lượng để áp đảo hàng phòng thủ của đối phương.
Matthew Cross, kỹ sư trưởng của Airbus, cho biết máy bay có người lái và máy bay không người lái hoạt động cùng nhau sẽ đòi hỏi phải xác định lại hoàn toàn vai trò của phi công.
Ông nói rằng phi công ngồi trong buồng lái của máy bay chiến đấu thế hệ tiếp theo của châu Âu không chỉ lái máy bay chiến đấu mà sẽ "thực sự trở thành người điều hành sứ mệnh, có thể thực hiện nhiệm vụ với những người bạn đồng hành có người lái hoặc không người lái".
Trong một số trường hợp, vai trò truyền thống của phi công con người sẽ hoàn toàn thay đổi, chẳng hạn như máy bay chiến đấu có người lái trên danh nghĩa thực ra lại bay hoàn toàn tự động, để phi công được giải phóng khỏi nhiệm vụ bay truyền thống và tập trung vào điều hành nhiệm vụ.
Đối với quân đội Mỹ, nước này có kế hoạch thành lập phi đội máy bay không người lái gồm 1.000 "máy bay hợp đồng tác chiến" để hợp tác với máy bay chiến đấu F-35A hoặc máy bay "ưu thế trên không thế hệ tiếp theo" để thực hiện nhiệm vụ chiến đấu trên không.
Trong số đó, những máy bay không người lái do AI điều khiển này không chỉ phải thực hiện các nhiệm vụ hợp tác và yểm trợ của “wingman” truyền thống mà còn có thể dựa vào “lợi thế giá rẻ” để thực hiện thêm các nhiệm vụ rủi ro hơn như trinh sát phía trước, làm mồi nhử chiến trường hay phân tán hỏa lực.
Đồng thời, Hải quân Mỹ cũng đang tìm cách triển khai một hạm đội hỗn hợp bao gồm tàu không người lái trên mặt nước và thiết bị không người lái dưới nước.
Ông Admiral Samuel Paparo, chỉ huy Bộ Tư lệnh Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương của Mỹ, mới đây tuyên bố quân đội Mỹ sẽ thực hiện kế hoạch mang tên "Hellscape" và dự định sử dụng máy bay không người lái, tàu không người lái và tàu ngầm không người lái trên quy mô lớn cho nhiệm vụ ở eo biển Đài Loan, Trung Quốc.
Trong tháng này, Tư lệnh Hải quân Mỹ Mike Posey và Trung tá quân đội Mỹ Paul Lushenko đã viết bài báo “Khuôn khổ hệ thống không người lái trên biển” đăng trên trang web của Viện Hải quân Hoa Kỳ. Bài báo nêu rõ “Hải quân cần có kế hoạch hướng dẫn việc sử dụng các hệ thống không người lái để phục vụ cho tác chiến trên biển dạng phân tán và chiến tranh thông tin".
Bài báo cũng đề xuất bốn chế độ ứng dụng: "canh phòng, phân tán, quy mô lớn và hợp tác người và máy" để cung cấp một khuôn khổ chung cho Hải quân Mỹ và các lực lượng phối hợp về việc sử dụng các hệ thống không người lái trên biển.
Tướng quân đội đã nghỉ hưu Mark Milley, người từng giữ chức Chủ tịch thứ 20 của Hội đồng Tham mưu trưởng liên quân Hoa Kỳ, cho biết tại một sự kiện gần đây rằng trí tuệ nhân tạo và công nghệ không người lái đang phát triển có thể tạo ra một đội quân robot trong tương lai: “Tôi đoán là 10 đến 15 năm nữa, 1/3 hoặc 1/4 quân đội Mỹ sẽ là robot”.
AI được ứng dụng sâu vào quản lý Lầu Năm Góc
Ngoài các dự án vũ khí cụ thể, AI còn tham gia sâu vào công tác quản lý thực tế của Lầu Năm Góc. Thứ trưởng Quốc phòng Mỹ Kathleen Hicks đã công bố kế hoạch tăng tốc dữ liệu và trí tuệ nhân tạo chỉ vài tháng sau khi nhậm chức vào tháng 5/2021.
Mục tiêu của chương trình là thông qua thử nghiệm và diễn tập, giúp Bộ tư lệnh tác chiến Mỹ áp dụng công cụ kỹ thuật số vào các khái niệm tác chiến như chỉ huy và kiểm soát toàn khu vực cũng như các chức năng quan trọng khác như bảo trì và hậu cần.
Là một phần của nỗ lực này, Lầu Năm Góc đã triển khai các nhóm nhà khoa học dữ liệu, kỹ sư và lập trình viên tại 11 Sở tư lệnh tác chiến. Các chuyên gia này có nhiệm vụ đánh giá mức độ sẵn sàng số hóa của từng bộ tư lệnh và đưa ra phản hồi về lĩnh vực mà Bộ Quốc phòng nên đầu tư để đẩy nhanh tiến độ.
Bà Radha Plumb, Giám đốc Kỹ thuật số và AI của Lầu Năm Góc, cho biết trong chuyến thăm gần đây tới trụ sở Bộ Tư lệnh Trung ương Mỹ ở Tampa, Florida, rằng các nhóm chuyên gia đã đạt được “thành công to lớn”.
Bà Plumb cũng cho biết một nhóm làm việc của Bộ Quốc phòng Mỹ đang nghiên cứu việc sử dụng AI tổng hợp sẽ giúp các quan chức đưa ra hướng dẫn và xác định nhu cầu cơ sở hạ tầng cho các năng lực mới nổi.
Chương trình này được gọi là Lực lượng đặc nhiệm Lima, được khởi động vào tháng 8 năm ngoái và sẽ kéo dài 18 tháng, với mục tiêu là giúp Bộ Quốc phòng Mỹ sử dụng AI “một cách có trách nhiệm và có chiến lược”.
Bà Plumb gần đây đã phát biểu trong một sự kiện tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế, một tổ chức tư vấn của Mỹ, rằng nhóm làm việc hiện đang tư vấn cho bà cho biết các hướng dẫn liên quan sẽ giúp đưa ra những chính sách và biện pháp bảo vệ cần thiết khi bắt đầu thử nghiệm và sử dụng AI tổng hợp.
Vấn đề đáng quan tâm
Liu Wei, Giám đốc Phòng thí nghiệm Kỹ thuật Nhận thức và Tương tác Con người-Máy tính của Đại học Bưu chính Viễn thông Bắc Kinh, cho biết trong một cuộc phỏng vấn với phóng viên của Global Times hôm 17/7 rằng các kế hoạch quân sự hóa AI của Mỹ và châu Âu về đối ngoại cho thấy tâm thế không chịu thua, có thể giúp trấn áp đối thủ, nêu bật những ưu thế; về đối nội, giúp thúc đẩy nghiên cứu tương ứng, tăng cường hơn nữa tốc độ tình báo quân sự, cho các đồng minh thấy sức mạnh, và tăng cường sự gắn kết; trên tiền đề tạo ra áp lực khoa học và công nghệ lên đối thủ, có lợi cho việc đẩy nhanh xây dựng các tiêu chuẩn và luật cấp cao có liên quan nhằm đạt được lợi thế vượt trội trong các khía cạnh liên quan.
Ông Liu Wei tin rằng tiến độ của các dự án hợp tác giữa con người với AI hoặc con người với máy móc, mà đại diện là máy bay yểm trợ trung thành, các đội tác chiến thông minh hay hệ thống chỉ huy và kiểm soát trong tương lai cần được quan tâm cao độ. Đây là cốt lõi và xu hướng của tình báo quân sự toàn cầu và cũng là hướng phát triển liên tục của quân đội Mỹ.
Liên quan đến quan điểm được cựu Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Milley đề cập gần đây rằng "vào năm 2039, 1/3 quân đội Mỹ sẽ là robot", ông Liu Wei tin rằng việc hình thành nhóm hợp tác con người và robot là xu hướng phát triển của tình báo quân sự trong tương lai.
Các robot ở đây không chỉ có hình người mà còn có nhiều robot không phải hình người hơn, nhưng nhìn từ góc độ khoa học công nghệ cơ bản thì vẫn còn những khó khăn rất lớn, đòi hỏi phải phát triển các ngành cơ bản mới và sự tích hợp liên ngành ngày càng lớn hơn.
Trong cuộc họp báo vừa diễn ra tối 7/9, chính quyền tỉnh Hải Nam, Trung Quốc cho biết tính đến 15 giờ chiều nay, siêu bão Yagi đã khiến 4 người thiệt mạng và 95 người khác bị thương.
Biến đổi khí hậu khiến nhiệt độ nước biển tăng lên gần mức kỷ lục ở Đại Tây Dương và nhiều khu vực khác trên thế giới sẽ khiến mùa bão năm nay hoạt động mạnh hơn bình thường.
Trung Quốc dự báo siêu bão Yagi sẽ đổ đổ bộ vào một số tỉnh giáp với biên giới Việt Nam vào chiều tối 7/9. Chính quyền Khu tự trị dân tộc Choang ở tỉnh Quảng Tây cho biết đã chuẩn bị đầy đủ để ứng phó.
Cầu vượt biển dài nhất thế giới, cây cầu chính nối Hồng Kông với Ma Cao và Chu Hải ở Quảng Đông, đã mở cửa trở lại vào chiều ngày 6/9 bất chấp ảnh hưởng của bão Yagi.
Theo chuyên gia khí tượng Trung Quốc, do bão Yagi đang tiến đến vùng biển có nhiệt độ nước biển cao, độ gió đứt theo chiều dọc yếu, có lợi cho việc duy trì cấu trúc lõi ấm của cơn bão.
Khi gió và mưa lắng xuống, Hải Nam đã hạ cấp cảnh báo đối với bão Yagi và nhanh chóng triển khai các hoạt động khắc phục hậu quả thiên tai trên toàn tỉnh. Trước đó, siêu bão Yagi đã tấn công tỉnh đảo Hải Nam của Trung Quốc với mưa lớn và gió giật, khiến ít nhất 2 người thiệt mạng và 92 người bị thương.
0