Xung đột Iran – Israel, vẫn còn những rủi ro
Đây chính là thông điệp mà chính quyền Mỹ từng hy vọng họ sẽ không nhận được. Trong suốt tuần qua, các quan chức Mỹ đã kêu gọi Israel không trả đũa cuộc tấn công chưa từng có của Iran 5 ngày trước đó, khi hàng trăm tên lửa và máy bay không người lái được bắn từ Iran vào bên trong lãnh thổ Israel.
"Phương trình mới" của Iran
Các quan chức Mỹ lo ngại rằng bất kỳ cuộc phản công nào của Israel đều có thể gây ra một chu kỳ hành động trực tiếp leo thang giữa hai quốc gia và có thể vượt khỏi tầm kiểm soát.
“Chúng tôi không tán thành phản ứng của Israel,” một quan chức cấp cao Mỹ nói, đề cập đến những thông tin mà Mỹ nhận được trước cuộc tấn công hôm của Israel.
Các cuộc tấn công qua lại trong tuần qua khiến các quan chức Mỹ lo ngại rằng rào cản từng tồn tại giữa Israel và Iran lâu nay giờ đã bị phá vỡ, dẫn đến một hình thức đối đầu trực tiếp mới có thể biến động và khó dự đoán hơn rất nhiều.
Cách Iran phản ứng giờ đây sẽ là một phép thử quan trọng để xem liệu hai quốc gia đã bước vào giai đoạn mở đầu của cuộc xung đột trực tiếp hay liệu cả hai bên có thể lùi bước trước bờ vực chiến tranh hay không.
Có một số dấu hiệu cho thấy tình hình có thể được xoa dịu.
Tình báo Mỹ từ lâu đã đánh giá rằng cả Iran và Israel đều không muốn một cuộc chiến tranh toàn diện. Cuộc tấn công trả đũa của Israel dường như được thiết kế có giới hạn, tấn công một căn cứ quân sự duy nhất cách Tehran khoảng 275 dặm trong khi bỏ qua hai cơ sở gần đó vốn có vai trò quan trọng trong chương trình phát triển hạt nhân của Iran.
Một nguồn tình báo khu vực nắm rõ phản ứng của Iran trước cuộc tấn công nói với CNN rằng các cuộc tấn công trực tiếp cấp nhà nước giữa hai nước đã “kết thúc”. Người này cho biết Iran dự kiến sẽ không phản hồi.
Quan chức cấp cao của Mỹ cho biết: “Hiện tại không có dấu hiệu leo thang hơn nữa” và “tất cả các dấu hiệu đều cho thấy nên lùi lại.”
Tuy nhiên, các quan chức Mỹ nhận thức sâu sắc rằng sau “màn so găng” trực tiếp chưa từng có giữa Iran và Israel, mọi việc đều có thể thay đổi và việc dự đoán Iran sẽ phản ứng như thế nào trước những hành động khiêu khích có thể trở nên khó khăn hơn bao giờ hết.
Cuộc tấn công lớn của Iran vào Israel tuần trước đánh dấu lần đầu tiên nước này tấn công trực tiếp vào Israel từ bên trong biên giới của mình, đã đảo ngược những nhận định từ nhiều năm qua của Mỹ và các đồng minh về giới hạn của lực lượng dân quân Iran và việc nước này sẵn sàng tấn công trực tiếp vào Israel.
Các quan chức Iran đã công khai tuyên bố rằng chính sách của Iran đối với Israel đã thay đổi.
“Chúng tôi đã quyết định tạo ra một phương trình mới, đó là nếu kể từ bây giờ Israel tấn công lợi ích, tài sản, nhân cách và công dân của chúng tôi, thì bất cứ lúc nào chúng tôi sẽ tấn công họ từ Cộng hòa Hồi giáo Iran,” ông Hossein Salami, Chỉ huy hàng đầu của Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo hùng mạnh của Iran, nói với đài truyền hình nhà nước Iran sau cuộc tấn công cuối tuần trước.
Và chỉ vài giờ trước cuộc phản công của Israel vào sáng 19/4, Ngoại trưởng Iran đã nói với đài CNN rằng nếu Israel trả đũa, “phản ứng tiếp theo từ chúng tôi sẽ ngay lập tức và ở mức tối đa”.
Phát biểu tại Trung tâm Tổng thống George W. Bush ở Dallas hôm 18/4, Giám đốc CIA Bill Burns nhận định: “Tôi hiếm khi thấy một khoảnh khắc nào ở Trung Đông dễ bắt lửa hơn hiện nay”.
Cuộc chiến bóng tối âm ỉ kéo dài
Đối với một số cựu quan chức Mỹ quen thuộc với chế độ Iran, cuộc tấn công trực tiếp chưa từng có của Iran vào cuối tuần trước là hợp lý sau cuộc chiến tranh âm ỉ kéo dài với Irsael khiến một số chỉ huy của nước này thiệt mạng.
Israel đã thực hiện nhiều cuộc tấn công thành công nhằm vào các nhà lãnh đạo quân sự Iran trên khắp khu vực và thậm chí cả một số quan chức bên trong biên giới của Iran. Giọt nước làm tràn ly xảy ra vào ngày 1 tháng 4, khi Israel được cho là đã thực hiện một cuộc tấn công vào đại sứ quán Iran ở Syria khiến 7 quan chức, trong đó có 2 chỉ huy cấp cao của Iran thiệt mạng.
Tướng đã nghỉ hưu Frank McKenzie, cựu chỉ huy Bộ Tư lệnh Trung ương Mỹ, cho biết: “Hãy tưởng tượng áp lực đang gia tăng trong hệ thống Iran”. “Israel giết người của chúng tôi và không phải trả giá?’ Tôi nghĩ đó là một động lực quan trọng.”
Ông McKenzie và các nhà phân tích khác cho rằng đối với Iran, cuộc tấn công hôm 1/4 ở Syria là một sự leo thang nghiêm trọng và các nhà lãnh đạo Iran cảm thấy họ cần phải có phản ứng mạnh mẽ hơn để ngăn chặn hành động của Israel trong tương lai.
Theo Jonathan Panikoff, cựu nhà phân tích tình báo cấp cao chuyên về khu vực, một trong những chỉ huy bị sát hại, Mohammed Reza Zahedi, là sợi dây liên kết giữa Iran và Hezbollah ở Liban, lực lượng ủy nhiệm lớn nhất và có năng lực nhất của Iran. Sát hại Zahedi là một vụ việc nghiêm trọng.
Trước vụ Iran tấn công bằng tên lửa và máy bay không người lái vào Israel, các quan chức Mỹ vẫn tin rằng Iran có khả năng đáp trả thông qua mạng lưới lực lượng ủy nhiệm, như họ đã từng làm trước đây.
Nhưng khi Mỹ và các đồng minh bắt đầu nhận thấy những dấu hiệu cho thấy Iran đang di chuyển tên lửa trong lãnh thổ của mình, điều này đã khiến Washington phải suy nghĩ lại về những gì Iran có thể sẽ làm, các quan chức Mỹ cho biết.
Vẫn còn phải xem liệu sự thay đổi quan điểm này của Iran có phản ánh sự thay đổi lâu dài hơn trong suy nghĩ của Lãnh đạo tối cao Iran Ayatollah Seyyed Ali Khamenei hay không.
“Không rõ liệu ông Khamenei, ở tuổi 84, đã thay đổi học thuyết chiến lược lâu đời của mình để tránh đối đầu trực tiếp với Israel hay đây là lời nhắc nhở về cách một chính phủ Iran do quân đội lãnh đạo thời hậu Khamenei có thể tự hành xử”, ông Karim Sadjadpour, một thành viên cao cấp tại tổ chức Carnegie Endowmernt vì hòa bình quốc tế, nhận định.
Có lẽ tình hình hiện tại hiện cũng tương tự những gì từng xảy ra sau cuộc tấn công của Mỹ khiến Qassem Soleimani, một chỉ huy hàng đầu của Iran thiệt mạng vào tháng 1 năm 2020. Chỉ trong vài ngày sau đó, chính Iran – chứ không phải một trong những lực lượng uỷ nhiệm của họ - đã bắn hàng chục tên lửa đạn đạo tầm ngắn vào một căn cứ quân sự của Mỹ ở Iraq. Đây cũng được coi là một bước đi chưa từng có của Iran, có nguy cơ khiến tình hình khu vực leo thang nguy hiểm hơn.
Khi đó, Iran đã phát tín hiệu rằng quân đội Mỹ có thể trú ẩn trong các boongke để giảm thiểu thương vong. Không có người Mỹ nào thiệt mạng - mặc dù hàng chục người bị chấn thương sọ não - và khi cuộc tấn công kết thúc, Iran đã thông báo công khai rằng họ coi vấn đề đã kết thúc. Nước Mỹ dưới thời Tổng thống Donald Trump đã lựa chọn không trả đũa thêm nữa.
Vẫn còn rủi ro
Ngoại trưởng Iran Amir-Abdollahian ngày 19/4 cho biết Iran đang điều tra vụ máy bay không người lái (UAV) xuất hiện trên bầu trời thành phố Isfahan, miền trung Iran, nơi có các cơ sở hạt nhân quan trọng, khẳng định nếu các UAV không liên quan Israel, Iran coi như sự việc đã xong, không cần thiết phải đáp trả.
Tuy nhiên, ông Amir-Abdollahian cũng cảnh báo sẽ đáp trả lập tức và ở cấp độ cao nhất nếu Israel có hành động chống lại lợi ích của Tehran.
“Nếu Israel muốn thực hiện cuộc phiêu lưu quân sự khác và hành động đi ngược lại lợi ích của Iran, phản ứng tiếp theo của chúng tôi sẽ được đưa ra lập tức và ở cấp độ cao nhất”, Ngoại trưởng Iran Hossein Amir-Abdollahian tuyên bố.
Theo giới quan sát, mặc dù ở thời điểm hiện tại, Iran và Israel có lẽ đã tránh được một cuộc chiến tranh tổng lực, nhưng rủi ro vẫn còn.
Nhà phân tích về tình hình khu vực Panikoff nhận định: “Israel và Iran sẽ bắt đầu leo thang ở mức cao hơn trong mọi thời điểm xung đột trong tương lai và điều đó cực kỳ nguy hiểm”. “Nếu Israel và Iran nhận thức được mối đe dọa lớn hơn từ đối phương, nhiều khả năng họ sẽ nghĩ rằng mình phải hành động theo cách mạnh mẽ và quyết liệt hơn”./.
Ngày 21/11, Thủ tướng Israel, ông Benjamin Netanyahu đã lên án quyết định của Tòa án Hình sự Quốc tế (ICC) ban hành lệnh bắt giữ ông và cựu Bộ trưởng Quốc phòng Yoav Gallant với cáo buộc tội ác chiến tranh ở Gaza, cho rằng đây là quyết định "chống Do Thái".
Lực lượng không quân Ukraine vừa xác nhận Nga đã phóng một tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICBM) từ vùng Astrakhan miền Nam nước này, nhắm vào thành phố Dnipro của Ukraine.
Cựu hạ nghị sĩ bang Florida Matt Gaetz hôm 21/11 thông báo rút khỏi đề cử bộ trưởng Tư pháp do Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump đưa ra.
Chính quyền Nhà nước Palestine đã từ chối mọi kế hoạch của Israel về việc thiết lập vùng đệm ở phía Bắc Dải Gaza để phân phối viện trợ.
Tỷ phú Ấn Độ Gautam Adani, Chủ tịch Tập đoàn Adani vừa bị truy tố tại New York, Mỹ với cáo buộc âm mưu hối lộ và gian lận trị giá hàng tỷ USD. Đáng chú ý, tỷ phú Gautam Adani hiện là người giàu thứ 2 tại Ấn Độ và giàu thứ 22 tại châu Á, với tổng tài sản gần 70 tỷ USD.
Tờ Moskovsky Komsomolets của Nga dẫn thông tin từ ấn phẩm “Chính trị đất nước” đưa tin sáng 21/11, Nga đã phóng một tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICBM) từ vùng Astrakhan, miền Nam nước này nhắm vào thành phố Dnipro của Ukraine.
0