Ngọn lửa xung đột Israel - Palestin bùng cháy| Nhìn ra thế giới| 08/10/2023

Hội nghị thượng đỉnh Hàn Quốc, Nhật Bản và Trung Quốc diễn ra tại Seoul trong hai ngày 26 - 27/5 được kỳ vọng sẽ là cơ hội để đưa hợp tác ba bên vốn bị ngưng trệ trong hơn 4 năm qua quay trở lại đúng hướng.

Tránh lãng phí thực phẩm, tái sử dụng đồ vật, thay đổi phương thức di chuyển, giảm khí thải carbon và sống dung hòa với thiên nhiên là cách để mỗi người có thể sống xanh hơn.

Hội nghị thượng đỉnh toàn cầu về trí tuệ nhân tạo (AI) lần thứ hai diễn ra ngày 21-22/5 tại Seoul đã thông qua tuyên bố về việc thúc đẩy AI an toàn, sáng tạo và toàn diện, nhằm giải quyết các thách thức và cơ hội liên quan đến công nghệ đang phát triển nhanh chóng này.

Các nước châu Âu liên tục chứng kiến hàng loạt các vụ tấn công nhằm vào các chính trị gia, từ vụ ám sát thủ tướng Slovakia Robert Fico gây rúng động khắp châu lục, cho đến các vụ bạo lực nhắm vào các nghị sỹ ở Đức, Tây Ban Nha và Ireland.

Tây Ban Nha, Na Uy và Ireland hôm 22/5 đã đồng thời thông báo kế hoạch chính thức công nhận nhà nước Palestine độc lập. Đây được coi là bước đi lịch sử trong nỗ lực thúc đẩy mô hình hai nhà nước, trong đó Israel và Palestine cùng tồn tại hòa bình.

Tổng thống Volodymyr Zelensky chính thức kết thúc nhiệm kỳ 5 năm hôm 20/5. Việc Ukraine không tổ chức bầu cử đang làm dấy lên tranh cãi về tính hợp pháp của Tổng thống.

Những ngày qua, tại các phòng xử án, ông Trump đã giành được những chiến thắng pháp lý quan trọng. Hầu hết các phiên tòa hình sự đang chờ xử lý chống lại ông được hoãn và sẽ diễn ra sau cuộc bầu cử tháng 11 tới. Đó là một thắng lợi lớn đối với ông Trump, bởi sau cuộc bầu cử, có nhiều khả năng ông sẽ chiến thắng và sẽ thay đổi tình hình có lợi cho mình.

Tổng thống Iran Ebrahim Raisi, Bộ trưởng Ngoại giao cùng một số quan chức cao cấp khác của chính phủ đã không còn dấu hiệu sống sót, khi chiếc trực thăng chở tổng thống và đoàn gặp tai nạn tại tỉnh Đông Azerbaijan, nằm ở phía Tây Bắc Iran. Lãnh tụ Khamenei khẳng định vụ tai nạn sẽ không làm gián đoạn hoạt động của đất nước. Iran chắc chắn vượt qua được mất mát to lớn này và sẽ tiếp tục vững bước trên con đường phát triển của mình.

Hàng loạt các công ty lớn trong các ngành công nghệ, truyền thông, tài chính và bán lẻ đã tuyên bố cắt giảm nhiều vị trí nhân sự trong năm 2024. Ai cũng mong muốn có một công việc thuận lợi và được hạnh phúc với công việc của mình, nhưng rõ ràng ngày càng có rất nhiều thách thức đang tác động tới người lao động toàn cầu từ trí tuệ nhân tạo AI cho đến biến đổi khí hậu.

Thị trường tài chính thế giới đang đối diện với một kịch bản về đồng đô la Mỹ mạnh cho năm 2024. Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) dự báo tổng sản phẩm quốc nội của Mỹ trong năm 2024 sẽ tăng trưởng với tốc độ gấp đôi so với nhóm Các nước công nghiệp phát triển (G7), góp phần hỗ trợ cho giá cổ phiếu và lợi suất trái phiếu ở Mỹ, từ đó càng làm gia tăng sức hấp dẫn cho đồng đô la Mỹ. Trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị leo thang hiện nay, đồng bạc xanh được dự báo sẽ càng hấp dẫn hơn nhờ vai trò kênh trú ẩn an toàn.

Ứớc tính 66% khả năng rằng 2024 sẽ là năm nóng kỷ lục và 99% khả năng đây sẽ là năm nóng thứ 2 liên tiếp sau năm 2023. Theo thống kê hiện nay, nhiệt độ sẽ cao hơn 1,5 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp. Các nhà khoa học khẳng định thời tiết như vậy sẽ ngày càng trở nên phổ biến hơn. Chúng ta sẽ phải tìm cách dần dần thích nghi và chấp nhận sống chung với những hình thái thời tiết khắc nghiệt như vậy, chừng nào con người chưa chấm dứt những hành động làm gia tăng biến đổi khí hậu toàn cầu.

Sáng 16/5, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã tới Bắc Kinh, Trung Quốc, trong chuyến công du nước ngoài đầu tiên kể từ khi tái đắc cử tổng thống nhiệm kỳ thứ 5. Việc Tổng thống Putin chọn Trung Quốc cho chuyến thăm cấp nhà nước đầu tiên trong nhiệm kỳ tổng thống mới cho thấy mức độ quan hệ đối tác chiến lược chưa từng có giữa Moscow và Bắc Kinh.

Trong khi giữ lại hầu hết các vị trí bộ trưởng quan trọng, nhà lãnh đạo Nga Vladimir Putin đã đề cử Phó Thủ tướng thứ nhất Andrei Belusov làm Bộ trưởng Quốc phòng mới, thay cho ông Sergei Shoigu. Đây là cuộc cải tổ lớn nhất trong bộ máy lãnh đạo quân sự Nga kể từ khi xung đột tại Ukraine bùng phát đầu năm 2022, đồng thời chấm dứt thời kỳ lãnh đạo quân đội của tướng Shoigu, người đã giữ chức Bộ trưởng Quốc phòng suốt 12 năm qua, lâu nhất lịch sử Liên bang Nga.

Trong bối cảnh máy bay không người lái (UAV) xuất hiện với tần suất ngày càng phổ biến trên chiến trường, nhiều quốc gia đã đầu tư phát triển các hệ thống vũ khí chuyên dụng để khắc chế UAV và hệ thống Leonidas của Mỹ là một trong số đó. Hệ thống này tạo ra một chùm vi sóng cực mạnh tấn công các hệ thống điện tử của UAV. Leonidas được xem là khắc tinh của UAV, bởi hệ thống này có khả năng vô hiệu hóa hoàn toàn các đợt tấn công quy mô lớn của các UAV cỡ nhỏ.

Việc Israel mở rộng tấn công vào thành phố đông dân Rafah bất chấp sự chỉ trích mạnh mẽ của cộng đồng quốc tế, trong đó có đồng minh thân cận Mỹ, được cảnh báo sẽ làm trầm trọng hơn cuộc khủng hoảng tại Gaza, đẩy Israel vào thế bị cô lập trên chính trường quốc tế. Ai Cập cùng với Nam Phi đã kiện Isarel tên Toà án công lý quốc tế, yêu cầu Israel chấm dứt hoạt động quân sự nhằm vào Rafah.

Di cư hiện đang là vấn đề nan giải của nhiều quốc gia và khu vực. Trong khi những người di cư mong muốn thoát khỏi tình trạng bạo lực, xung đột gia tăng, bất ổn chính trị, khủng hoảng kinh tế, bệnh tật thì các quốc gia tiếp nhận người tị nạn đang phải đối mặt với tình trạng quá tải, ùn ứ người ở khu vực biên giới.

Ngọn đuốc Olympic 2024 đã đến thành phố Marseille, chính thức khởi đầu một mùa thế vận hội sôi động mà Tổng thống Emmanuel Macron hy vọng sẽ thể hiện sự huy hoàng của nước Pháp. Đây là lần thứ 3 thủ đô nước Pháp đăng cai Olympic mùa hè, đánh dấu mốc tròn 100 năm kể từ lần gần nhất sự kiện thể thao này được tổ chức tại Paris vào năm 1924. Lễ rước đuốc được tổ chức từ ngày 9/5 với sự tham dự của hơn 10.000 người, đưa ngọn đuốc đi qua hơn 450 thị trấn và thành phố của Pháp.

Du lịch vốn được coi là nguồn kinh tế mũi nhọn với nhiều quốc gia. Tuy nhiên, khi thành phố xinh đẹp của bạn bỗng một ngày kẹt cứng khách du lịch, đi kèm với là sự ngột ngạt, ô nhiễm không khí và môi trường, bạn sẽ thấy “quá tải du lịch là may mắn hay cực hình?”.

10h sáng 9/5 theo giờ Matxcơva, tức 14h chiều theo giờ Việt Nam, lễ duyệt binh kỷ niệm 79 năm Ngày chiến thắng phát xít đã diễn ra trên Quảng trường Đỏ của Nga. Cuộc duyệt binh kỷ niệm Ngày chiến thắng đã trở thành màn trình diễn hàng năm, không chỉ của các lực lượng quân sự Nga, mà còn của các loại vũ khí, khí tài tối tân nhất của nước này. Những màn trình diễn này cho thấy tiềm lực quốc phòng to lớn của nước Nga.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đang có chuyến công du ba nước châu Âu từ ngày 5 - 10/5. Chuyến thăm được kỳ vọng sẽ củng cố quan hệ đối tác chiến lược toàn diện Trung Quốc – châu Âu, giúp mang lại sự ổn định và chắc chắn hơn cho một thế giới đầy biến động khi cả Trung Quốc và EU đều đóng vai trò quan trọng trong việc giải quyết những thách thức toàn cầu.

Những ưu tiên chính sách của Tổng thống Nga Vladimir Putin trong nhiệm kỳ mới gồm tiếp tục thúc đẩy kinh tế Nga phát triển vượt bậc, trở thành một trong 4 nền kinh tế lớn nhất thế giới, cải thiện đời sống của người dân, hoàn thành các mục tiêu của chiến dịch quân sự đặc biệt và thắt chặt hơn nữa quan hệ với Trung Quốc, Ấn Độ và các quốc gia đang phát triển.

Trong cuộc họp đầu tháng 5, Cục dự trữ liên bang Mỹ FED đã quyết định tiếp tục giữ nguyên lãi suất cơ bản hiện nay ở mức từ 5,25 đến 5,5%, đúng như kịch bản đã được dự báo trước. Như vậy, mức lãi suất này đã được FED duy trì từ tháng 7/2023 và là mức lãi suất cao nhất trong hơn hai thập kỷ qua. Việc FED duy trì mức lãi suất cao khiến đồng đô la Mỹ tăng giá và gây ra nhiều tác động đến nền kinh tế của Mỹ cũng như toàn cầu.

Năm 2024 được đánh giá là năm hứa hẹn mở ra một loạt tiến bộ đột phá trong phát minh robot AI thế hệ mới. Cho dù thế giới vẫn lo ngại về mặt trái của công nghệ này nhưng không thể phủ nhận rằng những robot AI đang ngày càng được hoàn thiện, linh hoạt hơn góp phần cải thiện chất lượng cuộc sống, chẩn đoán y tế và khám phá khoa học.

Châu Á đã trở thành điểm nóng cho các nhà đầu tư quốc tế nhờ vào sự tăng trưởng kinh tế nhanh chóng và thị trường tiêu dùng khổng lồ. Sự phát triển mạnh mẽ của khu vực này trong công nghệ, sản xuất và dịch vụ tạo ra nhiều cơ hội hấp dẫn. Trong đó, các quốc gia như Trung Quốc, Indonesia và Singapore được coi là những lựa chọn hàng đầu của các nhà đầu tư.

Các cuộc biểu tình diễn ra tại hàng chục trường đại học từ bờ Đông đến bờ Tây của nước Mỹ. Phong trào này bắt đầu từ Đại học Columbia và tình hình ở đây có thể coi là căng thẳng nhất. Làn sóng biểu tình của sinh viên trên khắp nước Mỹ đã làm nổ ra các cuộc tranh luận về quyền tự do ngôn luận, chủ nghĩa bài Do Thái và xung đột Israel - Palestine.

Sau khi giành được thành phố công nghiệp Avdiivka vào tháng 2, những ngày gần đây, Nga đang tấn công như vũ bão vào phòng tuyến phía Đông của Ukraine và đã đạt được những bước tiến lớn nhất kể từ đầu xung đột. Trong khi gói viện trợ quân sự mới của Mỹ vẫn chưa tới tay Ukraine thì phòng tuyến của nước này đã bị Nga xuyên thủng.

Nhằm hướng tới mục tiêu tham vọng về khí hậu, nhiều quốc gia trên thế giới đã đẩy mạnh phát triển các nguồn năng lượng sạch. Theo IAEA, việc tăng cường sản xuất điện từ các nguồn phát thải thấp, bao gồm năng lượng mặt trời, gió và thủy điện, cũng như địa nhiệt dự kiến sẽ chiếm hơn 1/3 tổng sản lượng điện vào đầu năm 2025. Còn Cơ quan Năng lượng Tái tạo Quốc tế (IRENA) thì cho rằng, thế giới cần khoảng 35.000 tỷ USD cho công nghệ chuyển đổi năng lượng sạch vào năm 2030, bao gồm nâng cao hiệu quả, điện khí hóa, mở rộng lưới điện và tính linh hoạt. Mỹ, Trung Quốc và Australia là những quốc gia đang nỗ lực đầu tư để thúc đẩy các sáng kiến chống biến đổi khí hậu và sản xuất năng lượng sạch.

Nếu như cách đây một năm, các nhà sản xuất ô tô phải vật lộn để đáp ứng nhu cầu xe điện tăng vọt, thì giờ đây họ dường như phải thay đổi kế hoạch và giảm bớt tham vọng đối với loại phương tiện không phát thải này. Theo các số liệu thống kê mới nhất, trong quý đầu tiên của năm 2024, thị phần xe thuần điện giảm mạnh, ngay cả tại những thị trường lớn nhất. Điều này khiến nhiều người phải đặt ra câu hỏi, liệu thời kỳ hoàng kim của xe điện có phải đã qua?

Sóng nhiệt mạnh ngay từ đầu mùa nắng nóng đã và đang ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và cuộc sống của hàng triệu người dân. Các chuyên gia khí hậu cho rằng, đợt nắng nóng khắc nghiệt hiện nay là “sóng nhiệt tháng 4 tồi tệ nhất trong lịch sử châu Á”. Tình hình nắng nóng được dự báo sẽ tiếp diễn phức tạp và nghiêm trọng, khi các nhà khoa học thậm chí còn chưa thể đưa ra dự đoán về ngày kết thúc chuỗi đợt nắng nóng kỷ lục này.

Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ và Sáng kiến Rạn san hô Quốc tế cho biết thế giới đã chính thức bước vào giai đoạn tẩy trắng san hô toàn cầu lần thứ tư. Kể từ đầu năm 2023 đến nay, hơn 54% diện tích rạn san hô trên thế giới đã bị tẩy trắng, ảnh hưởng đến ít nhất 54 quốc gia và vùng lãnh thổ, bao gồm các khu vực rộng lớn ở Đại Tây Dương, Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương. Nhiều chuyên gia quan ngại đây có thể là thời kỳ tẩy trắng tồi tệ nhất được ghi nhận trong lịch sử.

Quân đội Israel đang chuẩn bị cho kế hoạch tấn công trên bộ vào thành phố Rafah ở miền Nam Gaza, nơi Israel cho là thành trì cuối cùng của lực lượng Hamas ở Dải Gaza. Tấn công vào Rafah là kế hoạch mà Israel đặt ra từ nhiều tháng trước. Tuy nhiên, kế hoạch này vấp phải sự chỉ trích mạnh mẽ của Mỹ - đồng minh thân cận của Israel, cũng như cộng đồng quốc tế, do lo ngại cuộc tấn công sẽ gây thương vong lớn cho dân thường.

Chiến tranh và xung đột thúc đẩy chi tiêu quân sự toàn cầu đạt kỷ lục mới. Báo cáo của Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm (SIPRI) cho thấy thế giới đã chi khoảng 2.440 tỷ USD cho mục đích quân sự vào năm 2023, số tiền cao nhất từng có. Xu hướng này vẫn tiếp tục duy trì khi những bất ổn về địa chính trị hiện nay chưa được giải quyết và các nước tiếp tục chạy đua vũ trang.

Báo cáo do Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) công bố trong tháng 4 dự báo khối lượng thương mại hàng hóa thế giới sẽ tăng 2,6% trong năm nay và 3,3% vào năm 2025. Trong đó, châu Á sẽ đóng một vai trò quan trọng hơn trong thương mại hàng hóa toàn cầu, đóng góp khoảng 45% vào tổng xuất khẩu của thế giới và hơn 80% vào nhập khẩu.

Sau nhiều lần trì hoãn, cuối cùng Quốc hội Mỹ cũng đã thông qua khoản viện trợ trị giá gần 61 tỷ USD cho Ukraine, là nguồn lực quan trọng cho Ukraine trong bối cảnh Kiev từng cảnh báo nước này sẽ thua trong cuộc xung đột với Nga nếu các chính trị gia Mỹ không thể thông qua gói viện trợ mới. Liệu gói viện trợ của Mỹ có thể giúp Kiev xoay chuyển cục diện trên chiến trường hay chỉ làm xung đột kéo dài thêm?

Phiên tòa hình sự xét xử cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa diễn ra tại New York. Ông Trump bị cáo buộc làm giả hồ sơ để che đậy khoản thanh toán nhằm mua chuộc sự im lặng của một diễn viên khiêu dâm. Đây là phiên tòa đầu tiên mang tính lịch sử đối với một cựu tổng thống Mỹ và có thể là bước ngoặt đối với cuộc bầu cử tổng thống năm 2024, khi mà ứng cử viên của Đảng Cộng hòa này đang tìm cách trở lại nắm quyền.

Ngày 22/4 hàng năm được Đại hội đồng Liên hợp quốc chọn là Ngày Trái đất. Chủ đề năm nay là “Trái đất và nhựa” nhằm kêu gọi các quốc gia giảm 60% sản lượng tất cả các loại nhựa vào năm 2040, hướng đến chấm dứt việc sử dụng nhựa vì sức khỏe của con người và Trái đất. Nếu không có các giải pháp hữu hiệu, kịp thời thì những tác động tiêu cực từ rác thải nhựa sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến Trái đất.

Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long sẽ từ nhiệm vào ngày 15/5/2024, sau 20 năm lãnh đạo đất nước. Người kế nhiệm ông sẽ là Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Tài chính Lawrence Wong. Đây là tiến trình chuyển giao lãnh đạo đã được lên kế hoạch từ lâu của Singapore, và được thủ tướng Lý Hiển Long gọi là thời khắc quan trọng.

Israel vừa tiến hành tấn công vào lãnh thổ Iran nhằm đáp trả cho cuộc tấn công của Iran vào ngày 13/4. Theo các nhà phân tích cuộc tấn công vào Iran vào sáng sớm thứ Sáu (19/4) theo giờ địa phương có thể nhằm mục đích vừa là một cách để trả đũa vừa là một thông điệp cảnh báo. Vụ việc không làm leo thang tình hình, nhưng những căng thẳng, mâu thuẫn giữa hai nước thì vẫn còn đó.

Cuộc bầu cử ở Ấn Độ có quy mô lớn nhất thế giới bắt đầu từ ngày 19/4 với những con số kỷ lục. Gần 1 tỷ cử tri sẽ đi bỏ phiếu trong cuộc bầu cử kéo dài 44 ngày, chi phí tốn kém nhất. Giới phân tích cho rằng, cuộc bầu cử trở thành tâm điểm thu hút sự quan tâm của dư luận quốc tế không chỉ bởi quy mô lớn, mà còn vì quốc gia Nam Á này có tiếng nói ngày càng quan trọng trên các diễn đàn quốc tế và là nền kinh tế có tốc độ tăng trưởng hàng đầu thế giới.

Tình hình thời tiết cực đoan trong những tháng đầu năm 2024 đã ảnh hưởng đến nhiều quốc gia trên thế giới gây nắng nóng hay mưa đá, lũ lụt, cháy rừng. Cơ quan giám sát biến đổi khí hậu của Liên minh châu Âu (EU) cho biết thế giới vừa trải qua tháng 3 nóng nhất trong lịch sử, đánh dấu chuỗi 10 tháng liên tiếp lập kỷ lục nhiệt độ mới.

Vụ tấn công trả đũa của Iran vào Israel hôm 13/4 được cho là để bảo vệ danh dự quốc gia của nước này và chỉ mang tính chất răn đe. Tuy nhiên, mọi chuyện không dừng lại ở đó. Israel cho biết sẽ đáp trả cuộc tấn công của Iran trong bối cảnh các nhà lãnh đạo thế giới kêu gọi kiềm chế. Việc hai nước có những động thái trả đũa lẫn nhau có thể trở thành mồi lửa làm bùng lên một cuộc chiến tranh toàn diện trong khu vực.

Một giai đoạn mới của cuộc xung đột Nga - Ukraine đang mở ra, khi cả hai bên thời gian qua đều nhắm mục tiêu vào các tài sản năng lượng để gây tổn thất cho nền kinh tế của đối phương. Nga được cho là đã thay đổi chiến thuật trong các cuộc tấn công nhằm vào hạ tầng năng lượng của Ukraine, khiến Kiev phải hứng chịu tổn thất nặng nề hơn. Nga ngày càng tiến công ổn định và có khả năng đạt được đột phá.

Có tới 99% tên lửa do Iran bắn đã bị Israel và các đối tác của nước này đánh chặn, chỉ có một số lượng nhỏ tên lửa đạn đạo chạm tới lãnh thổ Israel. Nguyên nhân là Iran theo đuổi cách tiếp cận chiến lược, không gây nhiều tổn thất cho đối phương, không làm leo thang tình hình trong khu vực. Vậy mục đích thật sự của Iran khi tấn công Israel là gì? Có chăng chỉ đơn giản là răn đe Mỹ và Israel, bảo vệ danh dự sau vụ tấn công lãnh sự quán ở Syria.

Rạng sáng 14/4 (theo giờ Việt Nam), Iran đã phóng hàng trăm UAV và hàng chục quả tên lửa vào Israel. Đây là vụ tấn công quân sự trực tiếp đầu tiên quy mô lớn của Iran vào lãnh thổ Israel, nhằm trả đũa vụ Israel không kích tòa lãnh sự quán Iran ở Damacus, Syria hôm 1/4. Động thái này đã đẩy hai nước đến bờ vực xung đột toàn diện sau hơn một thập kỷ căng thẳng, làm tăng nguy cơ dẫn đến chiến tranh khu vực và có thể kéo theo sự tham gia của Mỹ.

Sốt xuất huyết trước đây từng chỉ xuất hiện giới hạn ở những vùng có khí hậu nhiệt đới và cận nhiệt đới, nhưng biến đổi khí hậu và sự mở rộng đô thị đã khiến dịch bệnh này ngày càng gia tăng và lan rộng trên toàn cầu. So với mọi năm, năm nay, nhiều quốc gia châu Á và châu Mỹ đang phải đối mặt với nguy cơ dịch bệnh bùng phát sớm hơn và nguy hiểm hơn.

Từ lâu, các đại sứ quán được coi là “bất khả xâm phạm” đối với các quốc gia khác. Thế nhưng, các cuộc tấn công vào đại sứ quán Mexico và Iran vừa qua đã nhấn mạnh thực tế là luật pháp quốc tế đang bị vi phạm nghiêm trọng, cần phải bị lên án mạnh mẽ.

Phương Tây lâu nay vẫn tuyên bố họ là những người bảo vệ “trật tự dựa trên luật lệ”. Tuy nhiên, trong khi tại Ukraine, Mỹ và Liên minh châu Âu đứng về phía Kiev - bên bị tấn công, thì tại Dải Gaza, họ lại đứng về phía Israel - bên tấn công. Những phản ứng có phần trái ngược của phương Tây với hai cuộc xung đột đã làm dấy lên nhiều chỉ trích rằng Mỹ và đồng minh đang áp dụng tiêu chuẩn kép ở hai điểm nóng trên thế giới.