Thách thức với lời hứa “Thời đại hoàng kim của nước Mỹ”
Sau khi tuyên thệ nhậm chức, tân Tổng thống Mỹ Trump đã thông qua một loạt các sắc lệnh hành pháp. Đây là những bước đầu tiên giúp ông hiện thực hoá chương trình nghị sự sâu rộng của mình nhằm mở rộng lãnh thổ Mỹ, hạn chế nhập cư, thúc đẩy sản xuất nhiên liệu hóa thạch và bãi bỏ các quy định về môi trường.
Các đồng minh và cố vấn của ông Trump đã soạn thảo các sắc lệnh hành pháp này trong nhiều tháng. Họ lập luận cả riêng tư và công khai rằng đã chuẩn bị tốt hơn để ban hành tầm nhìn của mình so với nhiệm kỳ 2017-2021 của ông Trump, khi những cuộc đấu đá nội bộ của đảng Cộng hòa và sự thiếu tầm nhìn xa đã dẫn đến những thất bại tại tòa án và Quốc hội.
Lần này, ông Trump sẽ được hưởng lợi từ Tòa án Tối cao với quan điểm cực kỳ bảo thủ, nơi đã mang lại cho ông một số chiến thắng pháp lý lớn trong quá trình vận động tranh cử. ⅓ trong số 9 thành viên của tòa án là những người được ông bổ nhiệm.
Tuy nhiên, do đã từng giữ chức Tổng thống Mỹ một nhiệm kỳ nên ông sẽ phải rời nhiệm sở sau bốn năm nữa và nhiều đề xuất của ông mang tính phá vỡ chuẩn mực đến mức chắc chắn sẽ dẫn đến các vụ kiện tụng lớn, thử thách ranh giới của luật pháp và hiến pháp.
Các nhóm vận động, từ nhóm hoạt động vì môi trường Sierra Club đến Liên đoàn Tự do Dân sự Mỹ đang cùng nhau lập kế hoạch để phản đối những kế hoạch của vị tổng thống thứ 47 của nước Mỹ.
Nhập cư - vấn đề gai góc nhất
Nhập cư là lĩnh vực chính sách sẽ phải chịu sự phản đối mạnh mẽ nhất từ đảng Dân chủ và các tổ chức dân quyền. Nhóm của ông Trump ngày 20/1 đã xác nhận rằng, họ có kế hoạch cố gắng chấm dứt quyền công dân theo nơi sinh, một nguyên tắc hiến pháp lâu đời quy định rằng, phần lớn những người sinh ra ở Mỹ đều tự động trở thành công dân Mỹ.
Các chuyên gia pháp lý cho biết, những cá nhân bị từ chối quyền công dân sẽ kiện, dẫn đến tranh chấp pháp lý kéo dài. Hầu hết các học giả tin rằng, quyền công dân theo nơi sinh được ghi nhận trong Tu chính án thứ 14 của Hiến pháp Mỹ và Hiến pháp trao cho Quốc hội quyền quản lý quyền công dân.
Không có tổng thống nào trước ông Trump từng cố gắng định nghĩa lại các quy tắc về quyền công dân thông qua sắc lệnh hành pháp.
Một yếu tố khác trong kế hoạch nhập cư mà ông Trump đã hứa, viện dẫn Đạo luật Kẻ thù Ngoại quốc năm 1798, cũng sẽ phải đối mặt với sự phản đối về mặt pháp lý. Đạo luật ít khi được sử dụng này thường cho phép trục xuất một số người nước ngoài trong thời kỳ xung đột. Đạo luật này mới chỉ được sử dụng 3 lần.
Ông George Fishman, một cựu quan chức An ninh Nội địa trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump đã nói với Reuters vào năm ngoái rằng, chính quyền Trump sẽ cần phải chứng minh những người nhập cư được chính phủ nước ngoài cử đến.
“Tôi hơi lo lắng về việc hứa hẹn quá mức”, ông Fishman nói.
Trong bài phát biểu nhậm chức của mình, ông Trump cũng nói rằng, chính quyền của ông sẽ trục xuất “hàng triệu và hàng triệu người nước ngoài phạm tội”, nhưng nỗ lực trục xuất ở quy mô đó có thể tốn hàng chục tỷ USD và có thể kéo dài trong nhiều năm.
TikTok - giờ G có điểm?
Một trong những lời hứa mong manh nhất của ông Trump là giữ TikTok tiếp tục hoạt động tại Mỹ.
Mặc dù ông Trump không đề cập đến ứng dụng mạng xã hội này trong bài phát biểu nhậm chức hôm 20/1, nhưng gần đây ông đã phát tín hiệu rằng sẽ giữ cho ứng dụng này hoạt động. Về cơ bản, TikTok đã bị cấm hoạt động tại Mỹ từ ngày 19/1, nhưng ngoài một thời gian gián đoạn ngắn đối với người dùng Mỹ, ứng dụng vẫn được duy trì sau khi Trump can thiệp vào phút chót, hứa sẽ ban hành sắc lệnh hoãn lệnh cấm để có thời gian “đạt được thỏa thuận”.
Tuy nhiên, các lựa chọn dài hạn của Trump có thể bị hạn chế. Tổng thống mãn nhiệm Joe Biden có thể đã cấp cho Bytedance, chủ sở hữu TikTok, thêm 90 ngày để tìm người mua ở Mỹ nếu đáp ứng được một số điều khoản nhất định, ông Colin Costello, một luật sư tại Freshfields và là cựu quan chức tình báo cho biết. Nhưng ông Biden đã không gia hạn thời gian đó và giờ thời hạn đã hết, tùy chọn gia hạn có thể không còn nữa.
Theo ông Costello, việc dừng lệnh cấm trong thời gian dài hơn có thể yêu cầu ông Trump phải chỉ đạo Bộ Tư pháp “giảm mức ưu tiên” hoặc không thực thi luật, có thể là trong một khoảng thời gian nhất định. Tuy nhiên, điều đó sẽ dẫn đến sự không chắc chắn về mặt pháp lý mà các công ty công nghệ có thể không muốn chấp nhận.
Các lựa chọn lập pháp của ông Trump cũng có thể bị hạn chế. Một số đồng minh tại Thượng viện và Hạ viện Mỹ đã công khai phản đối kế hoạch của ông Trump, nói rằng TikTok cần phải được bán cho một công ty Mỹ hoặc ngừng hoạt động ngay lập tức.
Ukraine, Panama, Sao Hoả
Trong chiến dịch vận động tranh cử năm 2024, ông Donald Trump đã nhiều lần cam kết sẽ giải quyết cuộc xung đột tại Ukraine trước khi nhậm chức. Nhưng ông đã bỏ lỡ thời hạn đó và các cố vấn của ông hiện thừa nhận sẽ mất nhiều tháng để đạt được thỏa thuận hòa bình.
Trong bài phát biểu nhậm chức của mình, ông Trump cũng nhắc lại nguyện vọng giành lại kênh đào Panama, mặc dù đó là lãnh thổ có chủ quyền của một đồng minh và không rõ ông sẽ thực hiện điều đó như thế nào.
Tổng thống Mỹ cũng cho biết, ông sẽ đổi tên Vịnh Mexico thành “Vịnh Hoa Kỳ”. Mặc dù ông có thể chỉ đạo Cục Khảo sát Địa chất Mỹ thực hiện thay đổi như vậy, nhưng điều đó khó có thể được công nhận trên toàn thế giới.
Ngoài ra, ông cũng tuyên bố rằng, Mỹ sẽ cử một người lên Sao Hỏa trong nhiệm kỳ của mình, sẽ kết thúc vào tháng 1 năm 2029. Ông sẽ có rất nhiều việc phải làm để thực hiện mục tiêu đó.
Để tham khảo, Mặt Trăng cách Trái Đất khoảng 239.000 dặm, trong khi Sao Hỏa cách Trái Đất trung bình khoảng 140 triệu dặm. Vào tháng 12/2024, cơ quan vũ trụ Mỹ (NASA) đã thông báo về những sự chậm trễ mới trong việc đưa các phi hành gia Mỹ trở lại Mặt Trăng.
Năng lượng
Ngày 20/1, Tân Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết, ông sẽ ban bố tình trạng khẩn cấp về năng lượng quốc gia để giải phóng hoạt động sản xuất nhiên liệu hóa thạch trong nước. Trong khi các chuyên gia pháp lý nói rằng, các tổng thống có thẩm quyền rộng rãi để ban bố tình trạng khẩn cấp quốc gia, nhưng Tổng thống vừa mãn nhiệm Joe Biden đã đặt ra một số rào cản đối với các biện pháp cụ thể mà ông Trump có thể muốn thực hiện.
Chẳng hạn, đầu tháng này, ông Biden đã sử dụng Đạo luật Đất đai ngoài Thềm lục địa để cấm khoan dầu và khí đốt ở tất cả các vùng biển liên bang ngoài khơi bờ biển phía Đông và phía Tây, phía đông Vịnh Mexico và một số phần của Biển Bering ở Alaska. Ông Trump đã nói rằng, ông sẽ thu hồi lệnh cấm đó, nhưng các chuyên gia pháp lý cho biết vẫn chưa rõ liệu các tổng thống có thẩm quyền đó hay không.
Trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump, ông đã cố gắng hủy bỏ lệnh cấm khoan của liên bang gần Alaska thông qua một sắc lệnh hành pháp, nhưng một thẩm phán liên bang đã xác định lệnh của ông là bất hợp pháp.
Luật liên bang trao cho ông Trump quyền ban bố tình trạng khẩn cấp về năng lượng. Điều này có thể cho phép ông tạm thời đình chỉ các quy tắc phát thải đối với các nhà máy điện và bỏ qua việc đánh giá môi trường đối với các dự án năng lượng.
Myanmar là nơi dễ xảy ra động đất, chủ yếu do nước này nằm dọc theo đường đứt gãy Sagaing, chạy từ Bắc xuống Nam qua trung tâm đất nước, và là một trong những nơi có hoạt động địa chấn mạnh nhất.
Nhiều nơi ở tỉnh Vân Nam, Trung Quốc, giáp biên giới Myanmar đã cảm nhận được những cơn rung lắc mạnh kéo dài ít nhất 10 phút, Đài truyền hình nhà nước Trung Quốc CCTV đưa tin.
Trận động đất mạnh hơn 7 độ xảy ra ở miền Trung Myanmar khiến nhiều công trình ở nước này và Thái Lan hư hại, rung chấn lan đến các nước như Việt Nam, Trung Quốc. Ghi nhận tại Myanmar, cây cầu nối giữa khu vực Ava và Sagaing của Myanmar đã bị sập sau trận động đất. Còn ở Thái Lan cũng chịu ảnh hưởng lớn, khi một tòa nhà cao tầng đang thi công sụp đổ, 67 công nhân mắc kẹt.
Thiệt hại của trận động đất đã được ghi nhận ở khu vực Sagaing và Mandalay của Myanmar.
Cảnh sát Bangkok cho biết một tòa nhà cao tầng đang xây dựng đã bị sập khi hai trận động đất dữ dội làm rung chuyển Đông Nam Á vào ngày 28/3, khiến các tòa nhà ở thủ đô Thái Lan rung chuyển và buộc người dân trên khắp thành phố phải sơ tán.
Trưa ngày thứ Sáu 28/3, một trận động đất mạnh 7,7 độ Richter đã khiến thủ đô Bangkok, Thái Lan trải qua những chấn động mạnh mẽ.
0