Truyện ngắn "Lòng mẹ"

Hàng tháng, Thảo vẫn luôn gửi thư và hàng đều đặn. Cô vẫn không bị cuộc sống phương Tây làm mất đi sự đức hạnh, đoan chính của mình. Tuy nhiên, có một lần Thảo vô tình thả mình vào một cuộc chơi đầy cạm bẫy mà không hề hay biết.

Cuộc sống nghiệt ngã và sự sống của cả gia đình đã khiến Lãm phải lên biên giới đi buôn. Thoạt đầu, đi theo bậc đàn anh, Lãm hoàn thành khá tốt công việc, cho đến lúc anh không chịu nổi sự khinh thị của Loan và Hùng khi họ gọi anh là dân đầu đường xó chợ.

Nếu như không có người bạn đặc công cùng tiểu đội tìm về chăm sóc thì Lãm đã chết với cơn ác mộng 'viên đá 10 tỷ đồng'. Sau nửa tháng, khi Lãm đã hồi tỉnh, được sự giúp đỡ của người bạn, anh lên biên giới tìm vợ con và đưa cả nhà về Hà Nội.

Một người đàn bà giàu có xuất hiện tìm Nam và Bình để cảm ơn vì đã cứu cha con cô khỏi đạn của người lính vào cuối tháng 4/1975. Đặc biệt, cô muốn Nam thuyết phục Bình vào Sài Gòn sinh sống, nhờ anh trông nom hộ căn nhà đang trống của mình.

Thấm thoát đã hơn một năm Thảo xa nhà, kể từ đó ngày nào Loan cũng vào nấu nướng, chăm sóc cho bố con Nam. Thấy cảnh gà trống nuôi con nên Loan muốn ở bên cạnh an ủi anh và thậm chí muốn lấp đầy khoảng trống chị gái mình để lại trong căn nhà.

Sau khoảng hơn ba tháng làm việc đào đất cho người bạn tù của Dũng, Lãm cảm thấy kiệt sức, nhục nhã vì bị bóc lột sức lao động và triền miên sống trong cảnh dối trá, lừa lọc lẫn nhau. Mặc dù le lói ý nghĩ bỏ đi nhưng nghĩ đến vợ con, Lãm lại không thể rời bỏ 'vương quốc' tàn bạo, bẩn thỉu này.

Sự xuất hiện bất ngờ của Dũng - một tướng cướp mang tiền án, đã làm dòng đời Lãm xoay chuyển ít nhiều sang hướng khác. Hắn giới thiệu và cho Lãm vốn làm ăn ở mỏ đá đỏ Quỳ Châu. Lãm để vợ đưa con về quê và bắt đầu một công việc mới đầy nguy hiểm và tham vọng.

Sau khi cho người đàn bà xa lạ ăn ở nhờ một đêm, sáng hôm sau, cô ta đã biết mất cùng hơn một triệu đồng của hai cha con Nam và chiếc vali hàng mới nhận về. Nhưng ngay sáng hôm ấy, Lãm đã trả lại cho Nam toàn bộ số tiền và đồ đạc mà mụ vợ anh đã ăn cắp nhằm giữ lại sự trong sạch cho bản thân.

Cô vợ của Lãm đến gõ cửa nhà Nam vào một đêm mưa gió. Cô ta ranh mãnh đánh vào lòng trắc ẩn của anh để xin ăn và ngủ nhờ. Nam nhẹ dạ đồng ý. Trong đêm đó, đứng giữa ngưỡng cửa của dục vọng và sự thủy chung, Nam sẽ hành động như thế nào?

Từ ngày Thảo vắng nhà, Nam bị chứng mất ngủ, điều mà từ trước đến nay anh chưa từng mắc phải. Một vài cô kỹ sư, nhân viên thấy anh hay phải lủi thủi đã tìm cách tiếp cận, nhưng chưa một dáng hình phụ nữ nào khiến anh bận tâm, bởi anh vẫn luôn cảm nhận được sự nồng nàn, yêu thương của Thảo qua từng lá thư. Sự sống, niềm vui, nỗi buồn của hai cha con gắn liền với những lá thư sẽ diễn ra như nào?

Từ ngày Thảo đi xuất khẩu lao động, cuộc sống của hai bố con Nam đỡ chật vật hơn. Nhưng sự thiếu vắng người vợ, người mẹ trong một gia đình thì không gì khỏa lấp được. Nam không khỏi xót xa và đôi lúc anh cảm thấy hối hận bởi con cái không thể thiếu vắng mẹ.

Thảo lấy hết can đảm nói với Nam việc cô đã quyết định ghi tên đi lao động sang Đức và mong Nam đồng ý. Thông báo đột ngột của vợ đã khiến anh mất cân bằng phương hướng.

Nam và Thảo - hai người lính đã bước ra khỏi chiến tranh với một tình yêu đẹp và một gia đình hạnh phúc. Nhưng khi trở về với cuộc sống đời thường, đối diện với những thay đổi chóng mặt của cơ chế, họ sẽ xoay xở ra sao?

Tiểu thuyết 'Phố' viết về cuộc sống của những người lính thời hậu chiến, cuộc sống của người Hà Nội giai đoạn đầu đổi mới. Cuốn sách đã được chuyển thể thành bộ phim truyền hình 'Người Hà Nội' năm 1996.

Trong những ngày cùng các diễn viên hăng say cuốc, rải đá, góp sức làm đường kéo pháo, Đỗ Nhuận đã cho ra đời ca khúc bất tử 'Giải phóng Điện Biên' với niềm tin, quân đội ta chắc chắn sẽ toàn thắng.

Từ trận địa Him Lam, Đỗ Nhuận cùng Trần Ngọc Sương, Nguyễn Tiếu theo đường giao thông hào về nhận nhiệm vụ mới. Vừa bước chân về đoàn, gương mặt anh em còn đen nhèm khói súng nhưng nhiệm vụ phía trước đã kêu gọi thì phải triển khai ngay.

Trận chiến kết thúc, Đỗ Nhuận không kìm nổi xúc động khi nhìn thấy dáng vẻ của các đồng đội trở về với khuôn mặt nhuốm máu, miệng cười như khóc cho sự anh dũng của các chiến sĩ đã hy sinh. Cảm xúc trước chiến thắng oanh liệt của trận mở đầu, tại căn hầm, bài hát mang tên 'Chuyển đổi Him Lam' đã ra đời.

Mưa đạn của địch cứ từng cơn rơi xuống, cả Him Lam và Mường Thanh rung chuyển trong tiếng nổ dồn dập của đạn pháo, nhiều hầm hào sụp đổ. Sở chỉ huy phân khu Bắc bị đánh tơi tả. Bộ đội ta không ngừng xông pha, đặc biệt phải kể đến anh hùng Phan Đình Giót.

Sau ngày cưới ít hôm, Đỗ Nhuận lại khoác balo trở về đơn vị ở Đại Từ và nhận lệnh tham gia chiến dịch ở Trần Đình. Còn Túc, nếu đúng theo tập tục sẽ về ở với mẹ Đỗ Nhuận làm con dâu chăm sóc mẹ già, vườn tược nhà chồng. Nhưng do còn đang kháng chiến và Túc còn trẻ nên cô xung phong vào các đoàn dân công phục vụ hỏa tuyến.

Túc và Đỗ Nhuận bén duyên với nhau. Ban đầu là sự rung động qua lời ca, tiếng hát, sau này là sự cảm mến vì đối phương là người chân phương, không trọng hình thức. Đám cưới của cả hai được tổ chức vào mùa đông lạnh cắt da, cắt thịt năm 1953.

Đại đoàn 312 được giao nhiệm vụ mở màn chiến dịch tiêu diệt cụm cứ điểm Him Lam, Đỗ Nhuận cùng đội nghệ sĩ lên đường. Trên đường hành quân vào Trần Đình, câu nói của người chỉ huy như tia chớp xuyên vào thẳng trái tim Đỗ Nhuận.

Nhân vật chính Đỗ Nhuận xuất hiện với tính cách và vai trò đầu tàu được nhà văn miêu tả vô cùng ấn tượng. Qua dòng hồi ức của Đỗ Nhuận, ngay sau khi Cách mạng tháng Tám, ông đã đề xuất lập một đội tuyên truyền tay súng, tay đàn mang tên Sao Vàng - đoàn nghệ thuật đầu tiên của quân đội ta.

Tiểu thuyết 'Vầng trăng Him Lam' viết về khoảng thời gian từ đầu những năm 1940 đến cuối những năm 1960 của thế kỷ XX. Với bối cảnh chính là Chiến dịch Điện Biên Phủ và nhân vật trung tâm là Nhạc sĩ Đỗ Nhuận - một hình tượng văn học thành công biểu trưng cho cuộc đời nghệ thuật của một du kích cầm đàn.

Dù đã có cuộc sống ổn định nhưng trong tâm trí Sơn lúc nào cũng canh cánh nỗi niềm về đất Thủ Biên - nơi ghi dấu quãng đời tuổi trẻ của anh. Sau ngày gặp Diễm lần cuối, 20 năm sau, Sơn trở lại mảnh đất ấy. Anh gặp lại ông Tư, bà Mười,... nghe chuyện những người xưa, nhất là chuyện kể về Diễm.

Số phận của Thiếu úy Việt Nam Cộng hòa Trần Văn Tâm dần được hé lộ - người tưởng đã tử nạn và được tổ chức lễ tang trang trọng trước ngày đất nước thống nhất. Cùng với đó là sự hội ngộ đầy nước mắt của Tâm và Trang. Với thân phận hiện tại, Trang có đối diện với Tâm hay không? Mối quan hệ giữa hai người sẽ trở nên thế nào?

Dù được khuyên lấy Tươi - con gái nuôi của Thủ tướng, nhưng trái tim Sơn vẫn day dứt mối tình của Diễm. Chính vì vậy, anh đã quyết định tìm gặp cô lần cuối. Trong chuyến tìm gặp Diễm, Sơn tình cờ gặp lại Trang tại ga Thủ Biên.

Chiến tranh đã kéo theo nhiều biến động thay đổi cuộc đời và lý tưởng của các nhân vật. Dõi theo bước chân của nhân vật Hoàng - chàng thi sĩ khoa văn đầy mơ mộng, sau ngày đất nước thống nhất, anh đã rẽ ngang qua sư phạm và trở thành thầy giáo cấp hai ở Long Khánh. Tại đây, Hoàng tình cờ gặp Diễm.

Miền Nam giải phóng, gia đinh Diễm được đón vào đất liền. Mẹ con cô trở về Thủ Biên nhưng căn nhà của họ đã trở thành nhà công vụ. Cha cô thì bị đưa ra Bắc cải tạo. Cô cùng mẹ đành về quê, mở một quán cà phê nhỏ sống qua ngày.

Nghe tin Sơn bị bắt, Diễm tìm mọi cách để cứu Sơn. Sau khi tìm đến Trang để nhờ kết nối với viên cố vấn Mỹ không thành, Diễm chỉ còn hy vọng là nhờ Thành giúp đỡ, tuy nhiên, anh đã không được về nhà mấy tháng nay.

Gặp lại Diễm, Sơn rất vui mừng nhưng có chút e ngại bởi Sơn không làm được việc gì ngoài việc tìm nơi ẩn náu. Tuy nhiên, Diễm vẫn luôn dành cho Sơn tình cảm và sự cảm thông. Lúc này, Sơn đang sống cùng Hoàng. Anh nhận ra Hoàng quan tâm đến các vấn đề chính trị và thường rủ anh tham gia đoàn biểu tình sinh viên của mình.

Trước mùa gặt, cuộc chiến đi vào hồi căng thẳng khi liên tiếp xảy ra những trận đánh kinh hoàng. Chỉ sau một đêm, người dân quê rơi vào cảnh mất lúa, mất nhà, mất trâu,... và mất cả con em mình. Ông Ruộng nhận tin dữ rằng ba đứa con của ông đã chết.

Sự việc ông Tư Cụt bị cảnh sát bắt vì là người của Việt Cộng đã khiến mọi người không khỏi bất ngờ. Theo lời kể của bà Mười, ông Tư Cụt tên thật là Nguyễn Văn Dũng, con thứ tư trong một gia đình Công giáo. Từ đời cha mẹ ông đã làm nghề buôn bán tơ lụa với người Pháp, Bồ Đào Nha, Trung Quốc... nên trở thành nhà tư sản lớn nhất thời ấy ở phía Bắc.

Sơn may mắn được trở lại thành phố và trú trên căn gác của nhà bà Mười, cách nhà Diễm vài trăm bước chân. Trong thời gian trú nhờ ở đây, anh cảm thấy bà Mười không phải là người đơn giản khi phát hiện lá cờ có hình ngôi sao vàng ở giữa nằm gọn trong bao tải bột mỳ, cộng thêm việc bà bán rượu cho các thương phế binh của quân đội Việt Nam Cộng hòa.

Sơn và Ba Em được đồng chí Nguyễn Văn Bảy phụ trách mặt trận khu vực Bắc Tây Ninh mời tham gia vào lực lượng Việt Minh. Tuy chưa biết tương lai thế nào nhưng cả Sơn và Ba Em đều đồng ý. Lúc này, Thành đang có cơ hội rất lớn để bày tỏ tình cảm với Diễm nhưng anh lại e ngại.

Nỗi đau về sự ra đi của cha mẹ và sự hy sinh của người yêu dần lắng xuống, Trang phải đối diện với thực tế để kiếm kế sinh nhai. Cô trở thành vũ nữ đài trang nổi tiếng của quán bar Thiên Thai. Cũng từ đây, Trang có con ngoài giá thú với John - một người lính không quân của quân đội Hoa Kỳ ở Sài Gòn.

Xóm Đạo Tân 3 đã trở nên náo loạn bởi một vụ nổ lớn và có đến bốn phi công tử vong. Sự việc bắt đầu tại vụ ẩu đả ở quán bar giữa Hùng với nhóm phi công và anh chính là thủ phạm. Ít ai biết được hành động nông nổi của Hùng đã làm hỏng kế hoạch gài lựu đạn giết mấy tên cố vấn Mỹ của Hoàng Phong.

Tin báo tử trận của Hai Tâm là điều khiến Diễm trở nên đau buồn nhất. Trong thời gian này, Sơn đã luôn bên cạnh an ủi, động viên cô. Tuy nhiên tình hình bắt lính nghĩa vụ ở miền Nam ngày càng ác liệt, ông Tư Duy không thể xin được giấy hoãn quân địch nên phải đưa Sơn về Tây Ninh trốn trong một tòa thánh. Từ đây, Sơn và Diễm bắt buộc phải rời xa nhau.

Sơn lặng người nghe Thượng sĩ Lê Lý kể chuyện Nguyễn Đó dẫn theo lính Việt Nam Cộng hòa tấn công một hầm trú ẩn của Việt Cộng ở nhà bà Tư Mía. Ông Sí rất đau lòng khi thằng con trai trở thành kẻ giết hại bà con hàng xóm của mình. Sau trận càn đẫm máu, Nguyễn Đó được đưa về Đà Nẵng sống ở làng Chiêu Hồi và không dám quay trở về quê hương.

Sơn thi trượt tú tài toàn phần nên quyết định trốn lính ở tầng áp mái biệt thự nhà bà Thu. Nơi đây đã bắt đầu cuộc tình của anh và Diễm.

Trong lần về nghỉ phép, Tâm kể cho cha nghe những câu chuyện ở chiến trường, trong đó có chuyện Tâm gặp một nữ du kích xinh đẹp bị thương và anh nhận ra đó là Quyên - cô bé cùng xóm, học dưới anh một lớp. Sự gặp gỡ giữa Tâm và Quyên là hình ảnh phản chiếu của chiến tranh khắc nghiệt khi đã đẩy những người bạn, thậm chí là những người bạn thân vào hai chiến tuyến đối đầu với nhau.

Ở phần này, nhà văn đã kể về mối tình của Trang và Tâm - anh trai của Diễm. Tình yêu trong thời chiến với những mất mát đầy đau xót khi bố mẹ của Trang trúng bom hy sinh trên chiến trường. Mối tình vừa chớm nở thì Tâm phải đi lính...

Mối quan hệ giữa nhân vật Sơn với gia đình ông Duy, bà Thu cùng với gia cảnh của ông được nhà văn Nguyễn Một hé lộ. Hai Tâm - con trai lớn của ông Duy tham gia quân lực Việt Nam Cộng hòa, còn người em trai được gửi qua Mỹ ăn học. Diễm - cô cháu gái duy nhất của dòng họ, xinh đẹp, ngoan hiền, đúng kiểu tiểu thư con nhà danh giá. Mối thâm tình nào khiến Sơn được gia đình ông Duy quan tâm, bao bọc?

Chọn bối cảnh quán nhậu của bà Mười - nơi lui tới của cánh thương phế binh Việt Nam Cộng hòa, nhà văn Nguyễn Một đã tái hiện tâm trạng của những cựu binh trong không khí chiến sự đang diễn ra ở các chiến trường miền Trung và Nam Bộ. Những con người như anh thương binh Ngô Hai hay bà Mười đã dày dặn sương gió cuộc đời. Họ chính là những chứng nhân trong cuộc chiến này cũng như số phận bao con người trong chiến tranh, cuộc đời họ trôi dạt theo thời cuộc.

Tiểu thuyết 'Từ giờ thứ sáu đến giờ thứ chín' là câu chuyện chân thực về cuộc tình của một chàng trai nông thôn trốn lính lên thành phố rồi đem lòng yêu một cô bé ở vùng ven phố thị. Câu chuyện tình của họ diễn ra trong bối cảnh cuộc chiến trong giai đoạn trước năm 1975 rực lửa. Bao trùm lên số phận của mỗi nhân vật đó là vận mệnh của đất nước khi đang bị chia cắt bởi cuộc chiến lịch sử.

Giờ đây khi dám đối diện với sự thật, cả Nguyễn Công và ông Bao, bà Ở mới nhận ra tình yêu thương chân thành vẫn luôn tồn tại trong chính gia đình mình. Ở một diễn biến khác, vì không giành được mảnh đất nên Tâm Khịt đã tìm cách gặp Thanh Loan và nói hết với cô về lý lịch của Nguyễn Công. Thanh Loan sẽ phản ứng ra sao? Chuyện tình của Nguyễn Công và cô sẽ tiếp tục hay kết thúc?

Bởi vì Nguyễn Công luôn nghĩ mẹ mình là người vì ái tình mà phản bội cha, nên ông Thông Huệ đã cho anh biết sự thật đằng sau cái chết đau thương của bà mà ông chôn giấu bấy lâu. Nguyễn Công cũng nói với ông Bao và bà Ở về sự việc anh đã thú nhận với cơ sở về nguồn gốc, lý lịch của mình.

Nguyễn Công cùng đoàn cán bộ thị xã đến Hạ Lỗi để duyệt phương án chuyển đổi từ cấy lúa sang trồng hoa. Đây là một bước tiến mới trong ngành nông nghiệp của xã Hạ Lỗi lúc bấy giờ. Ở một diễn biến khác, Tâm Khịt ngày càng trở nên táo tợn hơn khi anh trở mặt với người từng kiêng nể nhất - gia đình ông Bao.