'Chảo lửa' Trung Đông sục sôi sẽ kích hoạt Thế chiến 3?
Chảo lửa Trung Đông ngày càng nóng
Tình hình ở Trung Đông ngày càng trở nên căng thẳng sau khi quân đội Israel tấn công Tổng lãnh sự quán Iran ở Syria. Kết quả là tòa nhà lãnh sự Iran ở Thủ đô Damascus của Syria đã bị san phẳng bởi một cuộc không kích bất ngờ, khiến nhiều người thiệt mạng, trong đó có Chuẩn tướng Mohammad Reza Zahedi, chỉ huy cấp cao của lực lượng Quds thuộc Vệ binh cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC).
Iran và Syria đã cáo buộc Israel tập kích và cam kết sẽ trả đũa tương xứng. Đây là vụ tấn công mới nhất trong chuỗi các cuộc tấn công gần đây được cho là của Israel ở Syria, nhằm vào lực lượng vệ binh cách mạng Hồi giáo Iran và nhóm vũ trang Hezbollah thân Iran ở Liban.
Được đánh giá là sự leo thang nguy hiểm nhất bên ngoài Dải Gaza kể từ khi cuộc chiến Israel - Hamas nổ ra gần sáu tháng trước, cuộc tấn công vào lãnh sự quán Iran dẫn đến nguy cơ thổi bùng ngọn lửa xung đột âm ỉ nhiều tháng qua và đẩy Trung Đông đến bờ vực của một cuộc chiến tranh khu vực.
Bộ Quốc phòng Syria cho biết máy bay quân sự được cho là của Israel đã phóng tên lửa từ cao nguyên Golan vào Thủ đô Damascus, đánh trúng tòa nhà lãnh sự thuộc khu vực đại sứ quán Iran trong quận Mezzeh. Lực lượng phòng không Syria không thể đánh chặn toàn bộ tên lửa. Tổ chức Giám sát Nhân quyền Syria, có trụ sở tại Anh, dẫn nguồn tin cứu hộ nói rằng ít nhất 11 người chết trong vụ tập kích. Trong số này, 7 người là thành viên Lực lượng vệ binh cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC).
Tòa nhà lãnh sự trong khu sứ quán Iran ở Syria bị phá hủy sau một cuộc không kích nghi của Israel ngày 1/4 (Ảnh: Reuters).
Đại sứ Iran tại Syria Hossein Akbari cáo buộc Israel sử dụng tiêm kích F-35 phóng 6 tên lửa nhắm vào tòa nhà ngoại giao, khiến nhiều sĩ quan cấp cao của nước này thiệt mạng, trong đó có Chuẩn tướng Mohammad Reza Zahedi. Đại sứ Akbari xác nhận gia đình ông vẫn an toàn do không có mặt trong tòa nhà bị tập kích.
Theo truyền thông nhà nước Iran, vụ tập kích chủ yếu nhắm vào tướng Zahedi. Đài Al Alam của Iran mô tả tướng Zahedi là cố vấn quân sự tại Syria, từng lãnh đạo hoạt động ở Liban và Syria cho IRGC trước năm 2016. Tổ chức Giám sát Nhân quyền Syria cho biết tướng Zahedi trên thực tế đang lãnh đạo mọi hoạt động của đặc nhiệm Quds thuộc IRGC tại ba mặt trận Palestine, Syria và Liban. Cuộc tập kích còn khiến cấp phó, trợ lý của tướng Zahedi, cùng ba cố vấn chuyên trách thiệt mạng.
Tòa nhà lãnh sự của đại sứ quán đã phục vụ người dân Iran được 30 năm. Tầng trên của khu lãnh sự là nơi ở của đại sứ. Tòa nhà này không được xây mới mà đã sử dụng nhiều năm. Tất cả người dân Syria đều biết rằng đây là tòa nhà lãnh sự của đại sứ quán Iran. Hành động của Israel vi phạm mọi chuẩn mực của luật pháp quốc tế.
Ông Hossein Akbari, Đại sứ Iran tại Syria.
Ngoại trưởng Iran Hossein Amir-Abdollahian kịch liệt lên án vụ tấn công của Israel và gọi đó là hành vi vi phạm mọi nghĩa vụ và công ước quốc tế. Cùng chung quan điểm, Ngoại trưởng Syria Faisal Mekdad mô tả cuộc tập kích là sự vi phạm trắng trợn các quy định quốc tế, đặc biệt là công ước Vienna về quan hệ ngoại giao năm 1961.
Đây cũng chính là lời tuyên chiến trực tiếp của Israel với Iran. Trong trường hợp này, mục tiêu có thể không chỉ là Israel mà còn cả các cơ quan ngoại giao của nước này trên khắp thế giới, Đại tá Timur Syrtlanov, thành viên Chủ tịch đoàn tổ chức "Sĩ quan Nga" cho biết.
CIA cảnh báo Israel rằng Iran đang chuẩn bị một cuộc tấn công trả đũa quy mô lớn bằng tên lửa đạn đạo, tên lửa hành trình và máy bay không người lái. Israel đáp lại bằng cách nói rằng họ sẵn sàng ra đòn và đưa ra phản ứng trực tiếp.
Tel Aviv tuyên bố huy động lực lượng vận hành hệ thống phòng không Iron Dome (Vòm sắt). Các hầm tránh bom được mở ra trên khắp cả nước. Tất cả các hệ thống phòng không đều ở trạng thái sẵn sàng. Tại Jerusalem, việc sơ tán các đền thờ, sách tôn giáo và hiện vật đã bắt đầu. Sự lo lắng, hoảng sợ đang hiện diện trên gương mặt của người dân Israel. Họ bắt đầu đổ xô vào các cửa hàng, mua nước uống, thực phẩm đóng hộp và các nhu yếu phẩm cơ bản vì lo ngại cuộc tấn công vào lãnh sự quán Iran có thể dẫn đến một cuộc chiến thực sự.
Ngân hàng Trung ương Israel đã đưa ra hướng dẫn và khuyến cáo về nghiệp vụ với các ngân hàng thương mại trong trường hợp người dân rút hết tiền tiết kiệm khỏi tài khoản của họ. Người dân sợ trong những trường hợp khẩn cấp, liên lạc có thể bị gián đoạn hoặc dịch vụ ngân hàng không hoạt động nên khi gặp nguy hiểm lớn, việc đầu tiên họ làm là chạy đi rút tiền để không bị thiếu tiền mặt.
Sẽ có một cuộc chiến tranh?
Một dấu hiệu gián tiếp khác cho thấy sự chuẩn bị cho hành động quân sự là các vấn đề liên quan đến hoạt động của thiết bị điện tử mà máy bay và tàu thuyền đang gặp phải ở Vịnh Ba Tư. Tất cả điều này có thể chỉ ra rằng Israel và các nước NATO đã bật các thiết bị gây nhiễu mạnh mẽ trong khu vực, bao phủ khu vực từ Jordan đến miền Trung Israel và từ Lebanon đến Thổ Nhĩ Kỳ. Rõ ràng, đây là những biện pháp phòng ngừa trong trường hợp Iran quyết định hành động trực tiếp mà không thông qua các lực lượng ủy nhiệm của họ - Hezbollah và lực lượng kháng chiến Hồi giáo Iraq.
Nhà khoa học chính trị Vladimir Kireev, trong cuộc trò chuyện với kênh “Tsargrad” lưu ý rằng Iran thường hành động không trực tiếp mà thông qua các nhóm vũ trang được kiểm soát. Tuy nhiên, trong trường hợp xảy ra cuộc tấn công vào lãnh sự quán ở Damascus, nước này rất có thể sẽ trực tiếp tham chiến.
Thực tế là cả hai nước đều đã khởi động và sẵn sàng cho cuộc đối đầu mở. Đối với Israel, đây có thể sẽ là cách để gây chiến trực tiếp với đối thủ truyền kiếp của mình. Người Israel rõ ràng tin tưởng vào việc Mỹ đứng sau họ, ủng hộ và cung cấp sự hỗ trợ đáng tin cậy cho họ, vì đối với Mỹ, Cộng hòa Hồi giáo Iran cũng là một trong những đối thủ địa chính trị trọng yếu trong khu vực. Đây là thời điểm thích hợp để kết thúc mọi chuyện một lần và mãi mãi, đồng thời kéo cả Mỹ vào cuộc xung đột, ông Kireev nhận định. Theo ông, Iran trông cậy vào sự hỗ trợ của Nga và Trung Quốc. Trên thực tế, "chúng ta đang nói về sự va chạm của hai khối – Đông và Tây, và cuộc chiến này hoàn toàn có thể là mồi lửa kích hoạt Thế chiến thứ ba".
Cựu lãnh đạo Đảng Dân chủ trung lập Nga (LDPR), Vladimir Zhirinovsky, từng dự đoán một cuộc chiến tranh thế giới sẽ nổ ra ở Trung Đông và Iran sẽ trở thành một trong những bên tham gia. Ngay sau cái chết của chính trị gia này, khu vực Trung Đông thực sự sôi sục. Đầu tiên, cuộc chiến giữa Israel và Palestine bắt đầu. Sau đó, người Houthis bắt đầu tiêu diệt các tàu phương Tây ở Biển Đỏ. Và bây giờ IDF đã tấn công lãnh sự quán Iran
Iran không thể không có các hành động trả đũa. Các nhà phân tích đã so sánh vụ tấn công vừa xảy ra với vụ ám sát Tư lệnh lực lượng Quds, tướng Qasem Soleimani, một nhân vật có vai trò và tầm ảnh hưởng rất lớn ở Iran. Tướng Soleimani thiệt mạng trong một vụ tấn công bằng máy bay không người lái của Mỹ tại Iraq hồi tháng 1/2020.
Trong quá khứ, Iran đã tiến hành một cuộc trả đũa bằng cách bắn tên lửa đạn đạo vào căn cứ quân sự Mỹ trên đất Iraq để đáp trả. Mặc dù vậy, hành động của Tehran được bình luận là ở mức rất kiềm chế, nhằm không gây thêm căng thẳng với Mỹ và có thể dẫn tới hành động trả đũa tiếp theo từ Washington. Ở vụ việc nêu trên, theo một nguồn tin giấu tên, phía Iran đã thông báo trước về ngày giờ tiến hành các vụ phóng tên lửa để binh sĩ Mỹ có đủ thời gian xuống hầm trú ẩn. Thậm chí, ngay trước khi khai hỏa tên lửa, Iran còn cẩn thận xác nhận không có binh sĩ Mỹ ở trong vùng nguy hiểm mới tiến hành “đòn trả đũa mạnh mẽ”.
Còn lần này, trong trường hợp với Israel, Tehran được cho là sẽ không đưa ra phản ứng một cách “hòa nhã” đến vậy.
Theo nguồn tin của tờ báo The New York Times của Mỹ, giới lãnh đạo Iran hoàn toàn sốc trước vụ sát hại các tướng quân đội IRGC. Vụ tấn công vào lãnh sự quán Damascus đã gây ra cơn thịnh nộ ở Tehran.
Đây không phải lần đầu tiên Israel loại bỏ những nhân vật quan trọng của Iran. Mossad được cho là đứng sau vụ sát hại nhà vật lý hạt nhân người Iran Mohsen Fakhrizadeh, người đang nghiên cứu phát triển đầu đạn hạt nhân cho tên lửa đạn đạo. Nhà khoa học bị bắn ở Tehran từ một khẩu súng tự động có điều khiển từ xa được lắp ở phía sau một chiếc xe bán tải đậu đúng chỗ. Sau vụ ám sát, chiếc xe bán tải bị cho nổ tung để che giấu dấu vết. Nhưng đây là một hoạt động bí mật, sự tham gia của Israel vẫn chưa được chứng minh.
Hội đồng Bảo an LHQ bất đồng quan điểm trước hành động của Israel
Nga ngay lập tức lên án hành động của Israel. Nước này gọi đây là một cuộc tấn công khủng bố và nhân dịp này đã triệu tập một cuộc họp của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc.
Hầu như tất cả các thành viên Hội đồng Bảo an lên án vụ tấn công vào cơ sở ngoại giao. Tuy nhiên, Pháp lại tích cực minh oan cho Israel. Đại diện thường trực của Paris tại Liên hợp quốc, Nicolas de Rivière, cho biết các cuộc tấn công vào Damascus xảy ra như một phản ứng trước các cuộc tấn công của Hamas. Ông cũng cho rằng Iran phải chịu trách nhiệm về sự leo thang ở Trung Đông.
Nước Anh phản ứng thận trọng hơn một chút. Đại diện thường trực của nước này tại Liên hợp quốc, James Kariuki, thừa nhận tầm quan trọng của việc tôn trọng tính toàn vẹn của các thể chế ngoại giao, nhưng cũng lưu ý “vai trò của Iran trong việc gây bất ổn cho khu vực”.
Đại diện Thường trực của Mỹ Robert Wood cũng phản ứng theo cách tương tự. Ông cho biết bất kỳ cuộc tấn công nào vào các cơ sở ngoại giao "sẽ khiến Mỹ lo ngại". Nhưng đồng thời ông cũng nhắc lại sự hy sinh của quân Mỹ trong khu vực. Trong trường hợp này, việc so sánh căn cứ quân sự và tổng lãnh sự quán là không hoàn toàn đúng, nhưng không hiểu vì lý do gì mà chính quyền Mỹ không thấy sự khác biệt ở đây. Ông Wood cũng viện lý do như mọi lần: "chúng tôi không biết về kế hoạch của Israel", bất chấp thực tế rằng Israel là đồng minh quân sự thân cận nhất của Mỹ trong khu vực, quốc gia nhận viện trợ về tiền, vũ khí và mọi thông tin tình báo.
Đại diện thường trực của Nga tại Liên hợp quốc Vasily Nebenzya đã thu hút sự chú ý bằng việc nói tất cả những lập luận này nghe có vẻ thiếu thuyết phục.
"Thưa các đồng nghiệp, nếu đại sứ quán hoặc lãnh sự quán của các bạn trong khu vực bị tấn công, các bạn có phản ứng tương tự không? Hãy đặt vấn đề theo quy tắc chung gắn với giả thiết liên quan tới các bạn, với tất cả sự hiển nhiên của nó", ông Nebenzya kết luận.
Tờ Moskovsky Komsomolets của Nga dẫn thông tin từ ấn phẩm “Chính trị đất nước” đưa tin sáng 21/11, Nga đã phóng một tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICBM) từ vùng Astrakhan, miền Nam nước này nhắm vào thành phố Dnipro của Ukraine.
Lực lượng không quân Ukraine thông báo Nga đã phóng một tên lửa đạn đạo liên lục địa vào Ukraine hôm thứ Năm. Đây là lần đầu tiên trong cuộc chiến, Nga sử dụng một loại vũ khí mạnh mẽ, có khả năng hạt nhân với tầm bắn hàng nghìn km.
Ukraine cáo buộc Nga tập kích thành phố Dnipro bằng loạt vũ khí, trong đó có tên lửa đạn đạo xuyên lục địa, nhấn mạnh không có thiệt hại đáng kể. Tên lửa này có khả năng mang đầu đạn hạt nhân đi xa hàng nghìn km.
Hãng thông tấn SANA của Syria đưa tin, ngày 20/11, Israel đã tiến hành không kích vào thành phố lịch sử Palmyra của Syria, khiến 36 người thiệt mạng và hơn 50 người khác bị thương. Đây là một trong các cuộc tập kích gây thương vong lớn nhất tại Syria trong những tháng qua.
Ngày 20/11, Bộ Quốc phòng Nga thông báo lực lượng trung đoàn tác chiến đặc biệt đã giành quyền kiểm soát khu định cư Ilyinka tại tỉnh Donetsk của Ukraine.
Nga cáo buộc Ukraine phóng tên lửa đạn đạo ATACMS vào tỉnh biên giới Bryansk, đánh dấu giai đoạn xung đột mới. Trong khi đó, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đặt mục tiêu chấm dứt xung đột vào năm 2025.
0