Đồng hiện bức tranh Tết nhà tôi

Tôi thấy trong mênh mang trở lại ấu thơ của mình có lẫn mùi củi cháy thơm khét; mùi thơm nức ngọt ngào và mềm mại tỏa ra từ nồi bánh chưng lúc sắp được dỡ bánh; mùi thức ăn xào nấu thơm tho, béo béo ngậy ngậy loang ra chiều tất niên và gần trưa ngày mùng ba Tết hóa vàng.

Lại xen vào cảm giác bồng bềnh ấy là màu đỏ thẫm tấm màn buông trước ban thờ, những bông cúc đại đóa vàng tươi bừng sáng bên màu bòng, bưởi, chuối, quýt, cam… và loang loáng ánh bạc của những hộp bánh mứt vỏ bìa sặc sỡ đỏ, vàng, xanh bọc giấy bóng kính. Thế rồi hiện trở lại, màu trắng mịn “tháp” gạo nếp trong chậu giữa nhà, màu vàng khô ấm áp đậu xanh đã đồ và giã nhuyễn rồi nắm tròn lại. Và không thể không pha vào đó những mảng xanh mướt mỡ màng của từng xếp lá dong nhà tôi dọn ra để bố tôi, rồi ông anh họ là cháu đích tôn từ Hàng Mành vào, hoặc một bà người quen của gia đình ngồi cặm cụi gói bánh suốt nửa ngày. 

Chen chật những mùi, những màu, âm thanh kích thích thị giác, thính giác, khứu giác, vị giác… đó là không khí vừa tíu tít vừa kỹ càng của những người lớn trong nhà khi đổ bát gạo xuống vuông lá; đơm gắp cho đầy đặn đĩa thịt gà, bát chân giò măng khô bóng mỡ thơm béo; đo đo lựa lựa cành bích đào bu gà vào cái miệng bình cho nó vừa chiều cao; hay xoay xoay dịch dịch chậu quất đã lấm tấm hoa trắng nhỏ tí xíu trên chiếc đôn sứ trắng vẽ hoa văn xanh đậm… Bố thì nhìn nghiêng, ngắm thẳng chỗ này chỗ kia; mẹ lại lúi ha lúi húi bên chiếc nồi mờ mịt hơi nước; bà cô, ông anh, bà chị… trong họ hàng từ ngoài phố Hà Nội vào trưa ba mươi hoặc sáng mùng ba Tết thì cũng tất bật, người ra chợ mua thêm cái này cái kia, hành, mùi, rau củ, người thì mâm bát lách cách…  

Giữa cả một không gian và thời gian đồng hiện những người vui, những đồ bày biện, đồ ăn thức đựng và không khí xuân Tết dâng lên tơi tới ấy, thì tôi thấy mình như cái thằng bé “vô công rồi nghề” chạy lăng xăng, ngó cái này một tí; xem ai đó làm việc gì một lát; lại “đánh đu” theo bác hay cô ra chợ gần nhà.

Cũng có khi  để mặc cả gia đình, họ hàng đấy,  trốn ra đầu dãy nhà khu tập thể đứng buôn lăng nhăng với mấy đứa bạn, khoe nhà tao có cái này cái kia, và nghe chúng nó kể chuyện bố chở về quê thế nào, Tết năm nay nhà có ông hay bà lên chơi, rồi có đứa nào phải vặt lông gà không hay canh bánh chưng hoặc đích thân chúng nó gói được bánh chưng rồi thì thật đáng nể.

Của đáng tội, hồi bé tôi cũng hơi đoảng vị thật! Tết đến chỉ làm chân sai vặt, chạy chỗ này chỗ nọ, lấy cái kia cho người lớn. Tất nhiên, dọn dẹp, quét tước, rửa lá, trông củi lửa thì cũng phải biết chứ.

Ngôi nhà cấp bốn khu tập thể Hà Đông những năm từ bao cấp chuyển sang Đổi mới giản dị với màu vôi xanh đã bàng bạc, mái ngói cũ, trần cót ép cứ vào dịp Tết lại rộn rã như thế. Tết tràn đầy gian bếp nhỏ đun củi rồi dùng bếp dầu, bếp lò. Tết sôi nổi cả gian phòng chính vốn là nơi tiếp khách, ăn uống, nghỉ ngơi. Tết còn tươi tắn thêm cả mảnh sân nhỏ dưới bóng rợp cây hoa giấy và mấy chậu hoa nhỏ, thơm ấm củi lửa đêm tối luộc bánh. Thế mà tổng diện tích đó chỉ có 45 mét vuông thôi đấy. 

Cả ngày đùa nghịch, hóng hớt, xem mọi người làm và nghe cô bác, anh chị dặn dò, hỏi han đủ thứ, những tối hai tám, hai chín Tết, rồi tối ngày mùng một, mùng hai…, có khi tôi thấy hơi bâng khuâng, vừa nhơ nhớ không khí, sắc màu ngập tràn ban ngày; vừa ngong ngóng ngày mai còn có gì, có ai thân thiết họ hàng lại vào, mang cho tôi cái niềm vui tươi, phấn khích được gặp gỡ, được sum vầy như thế này nữa không!