Kế hoạch hòa bình 20 điểm của Ukraine khó chấm dứt chiến sự
Việc không đưa ra bất kỳ thỏa hiệp nào liên quan đến các vùng lãnh thổ hay nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia khiến bản kế hoạch hòa bình 20 điểm mới do Ukraine và Mỹ công bố khó có cơ hội thành công.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky ngày 24/12 đã công bố bản kế hoạch hòa bình 20 điểm mới do Mỹ hậu thuẫn nhằm chấm dứt xung đột với Nga. Đáng chú ý, đề xuất này có một số thay đổi đáng kể so với đề xuất 28 điểm được Mỹ đưa ra hồi tháng 11. Tuy nhiên, việc không đưa ra bất kỳ thỏa hiệp nào liên quan đến các vùng lãnh thổ hay nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia khiến bản kế hoạch này khó có cơ hội thành công.
Bản kế hoạch 20 điểm sửa đổi được Ukraine và Mỹ công bố bao quát một loạt vấn đề, từ sắp xếp lãnh thổ đến cam kết an ninh mà Kiev mong đợi, cũng như kế hoạch tái thiết Ukraine thời hậu chiến. Theo đề xuất, Ukraine sẵn sàng rút quân khỏi các khu vực thuộc vùng Donetsk ở miền Đông vẫn còn nằm dưới sự kiểm soát của Ukraine và biến nơi đó thành một khu phi quân sự. Tuy nhiên, điều kiện của Kiev là Moscow sẽ phải rút quân khỏi dải đất tương đương ở Donetsk. Đây được coi là điểm nhượng bộ đáng kể về lãnh thổ trước sức ép mà Ukraine phải chịu từ phía Mỹ.
Về điểm thứ hai, Kiev đề xuất thiết lập các khu kinh tế phi quân sự tại các khu vực công nghiệp trọng điểm phía Đông và quanh Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia. Trong đó, Mỹ có quyền quyết định cách phân chia cổ phần và năng lượng, một lực lượng quốc tế sẽ giám sát ranh giới tiếp xúc hiện tại. Điều này đánh dấu sự thay đổi so với lập trường trước đó của Mỹ về việc thành lập vùng kinh tế tự do do cả Nga, Ukraine và Mỹ vận hành.
Cùng với vấn đề lãnh thổ, một số điểm quan trọng khác trong bản kế hoạch bao gồm Ukraine sẽ được phép duy trì quân số 800.000 trong thời bình, nhận các bảo đảm an ninh tương tự Điều 5 của Hiệp ước NATO nếu xung đột tái bùng phát và tiến tới trở thành thành viên EU. Lãnh đạo Ukraine mô tả bản kế hoạch 20 điểm là nỗ lực lớn nhất của nước này nhằm chấm dứt xung đột, nhấn mạnh rằng quyết định giờ thuộc về phía Nga.
Mỹ và các đồng minh châu Âu phản hồi tích cực với đề xuất này, trong khi Nga chưa đưa ra phản hồi chính thức. Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitri Peskov cho biết, Tổng thống Putin đã được báo cáo về các đề xuất mới và Moscow đang xây dựng lập trường của mình. Tuy nhiên, theo giới chuyên gia, Điện Kremlin khó có thể chấp nhận đề xuất này bởi nó không đưa ra bất kỳ thỏa hiệp nào liên quan đến các vùng lãnh thổ hay nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia. Trong hai năm qua, Tổng thống Nga Vladimir Putin liên tục khẳng định hai điểm không khoan nhượng là Ukraine phải rút quân khỏi phần còn lại của khu vực Donetsk và Lugansk, đồng thời từ bỏ việc gia nhập NATO.
